ارزیابی میزان پاسخدهندگی شاخص‌های اجتماعی، کارکردی و زیست محیطی پایداری در سنجش وضعیت و راهکاریابی محله‌های شهری (موردکاوی محله ده ونک، تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

چکیده

ناپایداری یکی از مشکلات باهمستان‌های ایران، به ویژه در سطح محله است. مشکل اساسی‌تری بر این مشکل سایه افکنده است. واقعیت این است که چارچوب سنجش شده‌ای برای شناخت ناپایداری و راهکاریابی آن در دانش بومی شده ایران وجود ندارد. هدف پایه این پژوهش تدوین یا ترسیم چارچوبی است که ضمن روشن نمودن مفاهیم پایه پایداری، متغیرهای محیطی، هنجارهای کلی و شاخص‌های عینی سنجش وضعیت در عمل را برای موقعیت محلی ایران روشن کند. مخصوصاً، اینکه در زمینه فهم سازه‌های پایه و هنجارهای مقوله پایداری به مثابه یک مفهوم کیفیت‌محیطی ابهام زیادی وجود دارد. با این هدف، ابتدا عوامل کلیدی مفهوم پایداری متضمن اجتماع، اقتصاد، محیط‌زیست و مدیریت شناسایی شده‌اند. سپس، شاخص‌ها و سنجه‌های سنجش آن‌ها در طی یک جدول معلوم شده است. در ادامه سعی شده است از طریق یک فرآیند مورد کاوی میزان پاسخدهندگی سنجه‌های برگرفته شده برای ارزیابی وضعیت با میانجی سه نمایانگر اصلی مکان شامل اجتماع، کارکرد و زیست‌محیطی با تکیه مطالعات میدانی محله ده ونک مورد بررسی قرار گیرد. رویکرد عام در این پژوهش، آمیخته است. از این رو، پس از مطالعه ادبیات در حوزه‌های مورد نظر پژوهش حاضر به بررسی میدانی در محله ده ونک تهران با استفاده از شیوه‌های مشاهده مستقیم عمیق و مصاحبه، به سوالات مطرح شده در باره‌ کارائی سنجه‌ها پاسخ داده شده است. جهت سنجش میزان مطلوبیت

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Evaluation of Responsiveness of Social, Economic, and Ecological Indexes of Sustainability in Neighborhood Level: The Case of Deh Vanak, Tehran

نویسندگان [English]

  • Mostafa Behzadfar 1
  • fatemeh fotouhi ahl 2
  • Pariya Abdolhosseinzadeh 2
1 Professor in School of Architecture and Urban planning, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
2 urbanism, School of Architecture and Urban Planning,Iran University of Science and Technology,Tehran,Iran
چکیده [English]

Unsustainability is one of the problems in Iranian communities, especially in the neighborhood level. However, a more fundamental problem has overshadowed the indexes of sustainability. Indeed, there is no assessed framework to recognize unsustainability and its strategies in the localized knowledge of Iran. The main purpose of the present study is to compile and propose a framework which clarifies the main concepts of sustainability in terms of environmental variables, general norms, and objective indexes of assessment for the localized Iranian context. Moreover, there are many ambiguities in understanding the main constructs and norms of sustainability as an environmental quality concept. To this end, in the first step, the key elements of sustainability including society, economy, environment, and management have been identified. Then, their indexes and assessment criteria have been tabulated. Next, it was tried to evaluate the responsiveness of the criteria based on the three main indicators of place including society, function, and environment in a case study conducted on Deh Vanak, Tehran, Iran. This study is a mixed method one. As such, the related literature was reviewed and, based on in-depth direct observation and interview, the questions about the effectiveness of the criteria have been answered in Deh Vanak. To investigate the effectiveness of the criteria, a series of t-tests were conducted through SPSS. The results indicated that the desirability of all extracted indexes except for ‘greenness’ and ‘belongingness’ were inappropriate. In addition, some solutions have been introduced for the future sustainability of the district.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sustainable neighborhood
  • sustainable neighborhood indexes
  • social equity
  • economic prosperity
  • environmental integrity
  • Deh Vanak neighborhood
تلن، امیلی (1395). بازنمودن طراحی شهری، ابزارها، شیوه ها و راهبردهایی برای شهرسازان، مترجم: مصطفی بهزادفر و آرمان میرزاخانی، چاپ اول، انتشارات مؤسسه علم معمار رویال، تهران.
بهزاد فر، مصطفی؛ تلن، امیلی، و میرزاخانی، آرمان (1397). محله، مورد کاوی ویژه ایران، تهران (در دست انتشار).
کریزک، کوین، و پاور، جو (1390). آیین شهرسازی پایدار، مترجم: مصطفی بهزاد فر و کیومرث حبیبی، چاپ اول، انتشارات مهر ایمان، تبریز.
صمیمی شارمی، علی (1389). بررسی سنجش حس مکان در محلات ارگانیک و برنامه‌ریزی‌شده، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر پروین پرتوی، رشته برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه هنر تهران، تهران.
شهرداری تهران منطقه 3 تهران (1395). سند راهبردی توسعه محله ونک، صص: 26-1.
عزیزی، مهدی (1385). محله مسکونی پایدار (مطالعه موردی نارمک)، نشریه هنرهای زیبا، شماره 27، صص: 46-35.
لینچ، کوین (1384).  تئوری شکل شهر، مترجم: محمدحسین بحرینی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مفیدی شمیرانی، سید مجید، و کامران کسمایی، حدیثه (1395). مسکن اجتماعی: تبلور هویت، فرهنگ پایداری، چاپ اول، انتشارات علم معمار رویال، تهران.
مطیعی، بابک؛ مهدی پور، محمود، و چناری، مجتبی (1389). بررسی راهکارهای پایداری محیطی؛ نمونه موردی ده ونک تهران (با رویکرد حفظ و نگهداری درختان منطقه)، صص: 11-1.
مفیدی شمیرانی، مجید، و مضطرزاده، حامد (1392). تدوین معیارهای ساختار محلات شهری پایدار، نشریه باغ نظر، شماره 29، صص: 70-59.
مهندسان مشاور شارمند (1388). نوسازی بافت فرسوده ده ونک، سازمان نوسازی شهر تهران، نشریه اینترنتی نوسازی، شماره 00503، صص: 10-1.
فتوحی اهل، فاطمه، و مفیدی شمیرانی، سید مجید (1396). مطالعه تطبیقی نظریات پایداری اجتماعی در محله­های مسکونی، دومین همایش ملی مسکن ایرانی، شیراز.
Barton, H., 2000, Sustainable Communities, the Potential for Eco-Neighbourhoods, Earthscan Publications Ltd, London.
Bahadure, SKotharkar, R., 2017, Framework for Measuring Sustainability of Neighbourhoods in Nagpur, India.
Caves, Roger W., 2005, Encyclopeida of the city, this edition published in the Taylor & Francis e-Library, London and NewYork.
Condon, P., 2010, Seven Rules for Sustainable Communities, Island Press, Washington.
Power, A., 2004, Sustainable Communities and Sustainable Development, Sustainable Development Commission, London.
Sharifi, A., Murayama, A., 2014, Neighborhood Sustainability Assessment in Action: Cross-Evaluation of Three Assessment Systems and Their Cases from the US, the UK, and Japan, Build. Environ, 72, 243-258.