دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
ارزیابی میزان پاسخدهندگی شاخصهای اجتماعی، کارکردی و زیست محیطی پایداری در سنجش وضعیت و راهکاریابی محلههای شهری (موردکاوی محله ده ونک، تهران)
1
19
FA
مصطفی
بهزادفر
0000-0000-0000-0000
استاد گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
behzadfar@iust.ac.ir
فاطمه
فتوحی اهل
دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
fotouhi.fatemeh@gmail.com
پریا
عبدالحسین زاده
دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
paria.abdolhosseinzadeh@gmail.com
10.22124/upk.2018.9351.1042
ناپایداری یکی از مشکلات باهمستانهای ایران، به ویژه در سطح محله است. مشکل اساسیتری بر این مشکل سایه افکنده است. واقعیت این است که چارچوب سنجش شدهای برای شناخت ناپایداری و راهکاریابی آن در دانش بومی شده ایران وجود ندارد. هدف پایه این پژوهش تدوین یا ترسیم چارچوبی است که ضمن روشن نمودن مفاهیم پایه پایداری، متغیرهای محیطی، هنجارهای کلی و شاخصهای عینی سنجش وضعیت در عمل را برای موقعیت محلی ایران روشن کند. مخصوصاً، اینکه در زمینه فهم سازههای پایه و هنجارهای مقوله پایداری به مثابه یک مفهوم کیفیتمحیطی ابهام زیادی وجود دارد. با این هدف، ابتدا عوامل کلیدی مفهوم پایداری متضمن اجتماع، اقتصاد، محیطزیست و مدیریت شناسایی شدهاند. سپس، شاخصها و سنجههای سنجش آنها در طی یک جدول معلوم شده است. در ادامه سعی شده است از طریق یک فرآیند مورد کاوی میزان پاسخدهندگی سنجههای برگرفته شده برای ارزیابی وضعیت با میانجی سه نمایانگر اصلی مکان شامل اجتماع، کارکرد و زیستمحیطی با تکیه مطالعات میدانی محله ده ونک مورد بررسی قرار گیرد. رویکرد عام در این پژوهش، آمیخته است. از این رو، پس از مطالعه ادبیات در حوزههای مورد نظر پژوهش حاضر به بررسی میدانی در محله ده ونک تهران با استفاده از شیوههای مشاهده مستقیم عمیق و مصاحبه، به سوالات مطرح شده در باره کارائی سنجهها پاسخ داده شده است. جهت سنجش میزان مطلوبیت
محلهپایدار,عدالت اجتماعی,رونق اقتصادی,یکپارچگی زیست محیطی,محله ده ونک
https://upk.guilan.ac.ir/article_2797.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2797_fb2cb8fea118116992443394d72b6bce.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
واکاوی دوگانگی های بنیادین در مفهوم خواست(مصلحت) عمومی در سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری
21
36
FA
ابراهیم
زرگری مرندی
دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
ezargarimarandi@ut.ac.ir
علی
سلطانی
0000-0001-8042-410x
استاد گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
soltani@shirazu.ac.ir
10.22124/upk.2018.9217.1034
مفهوم خواست/مصلحت عموم در طی دهههای گذشته، و در قالب مباحثات و مناظرات، همواره بعنوان یکی از بنیادیترین پایههای مشروعیت عمل شهرسازی مطرح شده است. با این وجود، یکی از ضعفهای مهم و قابل اشاره در راستای این امر، عدم شفافیت و روشنی این حوزه مفهومی است. به خصوص در زبان فارسی که حجم تولیدات در این زمینه نظری بسیار محدود و اغلب مربوط به رشتههایی همچون علوم و فلسفه سیاسی بوده است. در این پژوهش، ضمن تدوین چارچوبی کلی از تاریخچه این مفهوم در دانش و کُنش شهرسازی، با رویکردی کتابخانهای-تحلیلی، بر کشف و اشاره به دوگانگی-های بنیادین مستتر در این عبارت، ایده و مفهوم تاکید شده است. روشن شدن این مسائل میتواند ضمن گسترش افق نظری علاقمندان به این حوزه، با رفع شکاف معرفتی ناشی از اتکا به تنها یک وجه و یک قطب از این دوگانگیها، از بسیاری کجفهمیها و به دنبال آن تعارضات نظری-عملی در این باب نیز جلوگیری نماید.
خواست/مصلحت عموم,دوگانگی,شکاف معرفتی
https://upk.guilan.ac.ir/article_2798.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2798_6674874cf5c13d9ecd00ee0bd1c7c412.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
سنجش کیفیت محیـط شهـری مطالعة موردی: محلههای شهر برازجان
37
53
FA
مظفر
صرافی
دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
sarrafi_mozaffar@hotmail.com
علیرضا
محمدی
ستادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
a.mohammadi@uma.ac.ir
10.22124/upk.2018.9300.1037
کیفیت محیط شهری تحت تأثیر مستقیم معیارهای محیط زیستی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است. لذا، این پژوهش تلاش دارد تا با استفاده از 16 شاخص در 4 معیار اصلی، کیفیت محیط شهری برازجان را در سال 1396 ارزیابی کند. در این پژوهش از دو روش اسنادی و پیمایشی برای گردآوری دادهها استفاده شده است. تلاش شده است تا به این دو پرسش پاسخ داده شود که: وضعیت کیفیت محیطی محلههای شهر برازجان چگونه است؟ کدام محلههای شهر وضعیت نامطلوبی دارند؟ قلمرو جغرافیایی پژوهش را 31 محلة شهر برازجان و جامعه آماری پژوهش را 22600 خانوار ساکن در این شهر تشکیل میدهند. با استفاده از روش کوکران، 380 نمونه خانوار برای انجام دادن پرسشگری و تکمیل فرم محقق ساخته، به روش سیستماتیک منظم در سطح شهر توزیع شدهاند. مقدار روایی ابزار با استفاده از روش ضریب تغییرات 0/66 و مقدار پایایی ابزار به روش آزمون آلفای کرونباخ، 0/86 محاسبه شده است. نیکویی برازش دادهها با استفاده از آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف در سطح معناداری 0/05، نشان میدهد که رقم آمارهها بالاتر از سطح معناداری است. در ادامه، از فنون تصمیمگیری چندشاخصه (فرآیند تحلیل شبکهای ) و روشهای رایج در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی همانند طبقه بندی مجدد و شاخص همپوشانی موزون برای تجزیه، تحلیل و نتایج، استفاده شده است. یافتهها نشان میدهند که نواحی کارگاهی و پهنههای شهری واقع در حریم مسیل، نواحی غیررسمی، نواحی فرسوده، قدیمی و محلههای نوظهور، از کیفیت نامطلوب و پایین محیطی برخوردارند. در پایان پیشنهادهایی برای ارتقای کیفیت محیطی، ارائه شدهاند.
کیفیت محیط شهری,برازجان,سامانه اطلاعات جغرافیایی,شاخص همپوشانی موزون,فرآیند تحلیل شبکه ای
https://upk.guilan.ac.ir/article_2799.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2799_5e20e380f9f151df7118ee306b0b1a5d.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
تحلیل فضایی خدمات هفتگانه شهری بر اساس رویکرد عدالت توزیعی
55
69
FA
بهناز
امین نیری
دانشجوی کارشناسی ارشد برنامهریزی منطقهای، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
behnaz.aminnayeri@gmail.com
ساسان
بداقلو
دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد واحد تبریز، تبریز، ایران
aran_elyarr@yahoo.com
مجتبی
رفیعیان
0000-0001-6204-7806
دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
mrafiyan@gmail.com
10.22124/upk.2018.8778.1009
امروزه موضوع عدالت اجتماعی و فضایی در مباحث شهری و بهتبع آن عدالت توزیعی در پراکنش خدمات در فضای شهری اهمیت بسزایی یافته است. لذا توجه به اهمیت توزیع کاربری خدمات در نواحی شهری بر اساس نیاز به خدمات عامل مهمی در پایداری زندگی شهری است. در این پژوهش به بررسی تحلیل فضایی بخشایش خدمات هفتگانه شهری بر اساس رویکرد عدالت اجتماعی با استفاده از تکنیکهای زمینآماری(نمونه موردی منطقه 8 تهران) پرداختهشده است. نوع پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و روش تحقیق مورداستفاده توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری دادهها اسنادی است که جهت انجام پژوهش با توجه به دادههای عینی و موجود در طرحها جامع و تفصیلی منطقه 8 با استفاده از نرمافزار GISو فرمول موران مورد تجزیهوتحلیل قرارگرفتهاند. نتایج بهدستآمده نشان میدهد تمرکز خدمات شهری در منطقه 8 از مدل مرکز –پیرامون تبعیت میکند به این معنی که هرچه از مرکز منطقه به سمت نواحی پیرامونی حرکت میکنیم از توزیع خدمات کاسته میشود. یعنی توزیع خدمات عمومی بهجای اینکه در منطقه بهصورت عادلانه یا تقریباً عادلانه توزیع شود بهصورت ناعادلانه توزیعشده است.
تحلیل فضایی,خدمات هفتگانه شهری,عدالت توزیعی,زمینآمار,منطقه 8 تهران
https://upk.guilan.ac.ir/article_2800.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2800_3a9028ef0a6234cb10a930bd6b1c9447.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
مؤلفه های فرهنگی تأثیرگذار بر شکل گیری شهر اردبیل در دوره صفویه
71
84
FA
محمدتقی
پیربابائی
دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
احد
نژاد ابراهیمی
دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
سامان
ابی زاده
دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
saman_abizade@yahoo.com
10.22124/upk.2018.9677.1052
پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوهای فرهنگی دوره صفویه بر شکل گیری شهرها با تأکید بر شهر اردبیل تدوین گردیده است. در دوره صفوی به دلیل وجود پایگاه مقتدر سیاسی، اجتماعی و آزاد اندیشی، زمینه بسیار مستعدی برای گسترش شهر اردبیل فراهم شد. در این راستا با استفاده از مدل مفهومی کانتر، ابتدا مولفه های مکان تحلیل شده، سپس ویژگی های شهرسازی دوران صفویه و الگوها و عوامل فرهنگی موثر بر شکل گیری فرهنگ شهر اردبیل در دوره صفویه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعات حاکی از آن است که در شکل گیری فرم شهرها دو دسته از عوامل تأثیر بسیار زیادی دارند. دسته اول مربوط به عوامل فیزیکی(مکان) و قابل رویت مانند ویژگی های فرهنگی، اقلیم و جغرافیا است. دسته دوم مربوط به عوامل غیر فیزیکی و ناملموس مانند عوامل مذهبی، فرهنگی و اجتماعی است. گسترش فرهنگی شهر اردبیل از گذشته تا کنون از الگویی منطقی پیروی کرده است و در دوران صفویه الگوها و اصولی همچون اصطلاحات عرفانی و صوفی گری، همبستگی قومی و خانوادگی، تقویت روابط فرهنگی و اجتماعی، رفاه و تفریح مردم باعث شکل گیری محله های این شهر شده؛ و همچنین ابعاد فرهنگی و مکانهای شهری از جمله بازار به عنوان مرکز عملکردی مقررات و آیین حسبه، بقعه شیخ صفی به عنوان هویت بخش و مرکز تقدس و مسجد جمعه مکانی برای شرعیت بخشی به شهر در ایدئولوژی شکل گیری فرم شهر تأثیرگذار بوده است.
فرهنگ,شکل گیری شهر,دوره صفویه,اردبیل
https://upk.guilan.ac.ir/article_2801.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2801_c315ede51e3a3f9c19c743d3019d0d84.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
ارائه راهبردهای نورپردازی فضاهای عمومی شهری با استفاده از مدل سوآت و ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (مورد پژوهی: خیابان کریم خان زند، شیراز)
85
100
FA
علی رضا
صادقی
0000-0002-0047-7533
استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
arsadeghi.shirazu@gmail.com
فاطمه
شمس
دانشآموخته کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
nazaninshams70@gmail.com
10.22124/upk.2018.9363.1040
نورپردازی مناسب فضاهای عمومی شهری با استفاده از راهبردهای متنوعی انجام میشود. از اینرو در این نوشتار، با استفاده از روشهای تحقیق توصیفی- تحلیلی و موردی و شیوههای تحقیق مصاحبه، مشاهده، مرور متون و اسناد تصویری، راهبردهای نورپردازی خیابانهای شهری اولویتبندی شدند تا از این طریق زمینه ارتقا کیفیت فضاهای عمومی در شب فراهم آید. به این منظور خیابان کریمخان زند شیراز به عنوان مورد پژوهی انتخاب شده است. این پژوهش از مدل سوآت جهت شناسایی راهبردهای ارتقا کیفیت نورپردازی خیابان کریمخان زند و از ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی جهت اولویتبندی این راهبردها بهره گرفتهاست. گزارهها در ماتریس سوآت با استفاده از مصاحبه با گروه نمونه 25 نفره از متخصصان وزندهی و متخصصان با شیوه نمونهگیری گلوله برفی شناسایی شدند. براساس نتایج حاصل از مصاحبه با متخصصان، به طور کلی 12 عامل داخلی (شامل 7 قوت و 5 ضعف) و 12 عامل خارجی (شامل 7 فرصت و 5 تهدید) شناسایی شد. در میان نقاط قوت، وجود کاربریهای فعال و قرارگاههای رفتاری در شب در قسمت اعظمی از خیابان که تأمینکننده روشنایی پیادهرو در فقدان نورپردازی مختص پیاده میباشند، دارای بیشترین امتیاز نهایی است. در میان عوامل خارجی نیز امکان تامین روشنایی لازم در مسیر حرکتی عابرین پیاده جهت افزایش امنیت موثرترین فرصت به شمار میآید. با توجه به مجموع امتیازهای نهایی عوامل داخلی (2.667) و خارجی (2.568)، استراتژیهای منتخب، استراتژیهای تهاجمی بودهاند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که راهبردهای تأمین روشنایی مناسب در سرتاسر مسیر پیاده و تأکید بیشتر توسط نورپردازی بر تقاطعهای مسیر سواره با پیاده؛ فراهم شدن شرایط مناسب برای استفاده از فضا در زمانهای مختلف شبانهروز برای اقشار مختلف جامعه؛ و تأکید بر بدنههای شاخص جداره خیابان از طریق نورپردازی مناسب در مقایسه با سایر استراتژیها در اولویت بالاتری قرار میگیرند.
نورپردازی شهری,فضای عمومی شهری,مدل سوآت,ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی,خیابان کریم خان زند شیراز
https://upk.guilan.ac.ir/article_2802.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2802_9ae031eeaba0a5e6dd74ca89941b6226.pdf
دانشگاه گیلان
دانش شهرسازی
2645-5412
1
1
2018
01
21
کاربست نظریه نوشهرگرایی در شهرسازی: موافقان و مخالفان
101
117
FA
میترا
قربی
دانشجوی کارشناسی ارشد برنامهریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
mitraghorbi@gmail.com
حمید
محمدی
0009-0002-6801-6052
استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
hamidmoham@gmail.com
10.22124/upk.2018.8738.1006
در طی چند دهه اخیر نوشهرگرایی بهعنوان موضوعی بحثبرانگیز در مقابل الگوهای سنتی و رایج شهرسازی تبدیلشده است و بهعنوان یک جنبش پیشرو در پاسخ به شکست شهرها و حومهها در اواسط قرن بیستم توسعه یافت. نوشهرگرایان، همانند حامیان باغشهرها و پیش از آنها مدرنیستها، کار خود را با امید بسیار به برطرف کردن نیازهای اقشار آسیبپذیر و بازگرداندن زیبایی و شخصیت به شهرها آغاز کردند. در این راستا این پژوهش درپی پاسخ به این سؤالات میباشد که نوشهرگرایی تا چه حد توانسته به برنامهریزی یک اجتماع خوب منجر شود؟ چگونه نوشهرگرایی نظریه مرتبط با خود را توسعه داده و به درک ما از این نظریه کمک میکند؟ در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به بررسی دیدگاهها و ایدههای مختلف درزمینه نوشهرگرایی و شکلگیری آن از نظریه تا کاربست و انتقادات وارد بر آن پرداخته میشود و درنهایت در رابطه با معایب و مزایای اجرای آن در ایران بحث میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد اگرچه نوشهرگرایان خواستار تغییر وضعیت پیرامون خود بودند و تصور شهرهایی بدون حومه را در سر داشتند، اما در عمل هنوز نتوانستهاند اصول ارزشیای را که این نظریه هنجاری بر آن پایبند بود بهگونهای مناسب در ساخت جوامع خوب به کاربندند و منتقدان آنها میگویند نوشهرگراها بهجای نجات شهرها، درنهایت در خدمت منافع فرآیند توسعه درآمدند و انتخابهایی که فرمهای نوشهری پیشنهاد میکنند بیش از آنکه مرتبط با خواست مردم باشند، به فکر تولید و پایداری فعالیتهای اقتصادی در بازار فروش هستند. طراحان نوشهرگرا بهمنظور رعایت تنوع شهری از گوناگونی اشکال طرفداری میکنند، اما تاب تحمل دیدگاههای مخالف دربارهی شکل و ویژگی محیطهای شهری را ندارند و رویکرد نوشهرگرایی مشارکت دموکراتیک را در تضاد با تصمیمهای تخصصی طراحان واجد شرایطی قرار میدهد که اصول فرمی اجتماع خوب را میدانند. از نظر آنها دموکراسی ممکن است کیفیت طراحی شهری را تقلیل دهد.
"اجتماع خوب","مدنیت","نوشهرگرایی","نظریه","نقد"
https://upk.guilan.ac.ir/article_2803.html
https://upk.guilan.ac.ir/article_2803_d27f8962235cf5e50fcab02361263c29.pdf