TY - JOUR ID - 5992 TI - رهیافتی به آموزه‌های مفهوم شهر اسلامی برای شهرسازی امروز JO - دانش شهرسازی JA - UPK LA - fa SN - AU - هرزندی, سارا AU - مسعود, محمد AU - براتی, ناصر AD - گروه آموزشی شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران AD - گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران AD - گروه برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، قزوین، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 6 IS - 2 SP - 41 EP - 59 KW - شهر اسلامی KW - عدالت KW - ماهیت اجتماعی شهر KW - کالبد شهری KW - فلسفه صدرایی DO - 10.22124/upk.2022.20907.1695 N2 - بیان‌مسئله: گرچه در یک قرن اخیر، مقوله شهر اسلامی موردتوجه پژوهشگران بوده است؛ همچنان شاهد وجود سؤالات و ابهامات بسیاری در این زمینه هستیم. با توجه به فقر نظریه‌پردازی علمی در جوامع اسلامی از سویی و ظرفیت نظری جهان‌بینی اسلامی از سویی دیگر، نیازمند شناسایی ماهیت شهر اسلامی جهت کاربست آن در شهرسازی با قابلیت پاسخگویی به نیازها و معضلات شهرسازی روز دنیا هستیم.هدف: هدف این پژوهش، بررسی چیستی شهر اسلامی و ضرورت‌های شهرسازانه مبتنی بر آن، تحلیل رویکردهای حاکم بر مطالعات موجود و ارائه مفهومی کل‌نگر برای آن است.روش: این پژوهش به لحاظ هدف، از نوع بنیادی و به لحاظ روش انجام، از نوع توصیفی تحلیلی است. در گردآوری داده‌ها در این پژوهش کیفی، از اسناد و منابع کتابخانه‌ای بهره گرفته و در تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها نیز از روش‌های تحلیل محتوا و فراتحلیل استفاده‌شده است.یافته‌ها: مطالعات صورت گرفته در حوزه شهر اسلامی را می‌توان در چهار مقوله اصلی دسته‌بندی کرد: کالبد شهر اسلامی، ماهیت اجتماعی شهر اسلامی، حاکمیت و مدیریت شهر اسلامی و فلسفه صدرایی و بعد عدالت شهر اسلامی. مفاهیم ثانویه بعد کالبدی شامل مسجدمحوری، درون‌گرایی، محله‌محوری و طبیعت‌گرایی، مفاهیم ثانویه بعد ماهیت اجتماعی شامل امنیت اجتماعی، اخلاق شهروندی، نظارت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، عدالت اجتماعی، تکالیف اجتماعی، تعاملات مستحکم اجتماعی و همسایگی، مفاهیم ثانویه بعد حاکمیت و مدیریتی شامل حاکمیت الهی،  مدیریت اسلامی و رونق اقتصادی و مفاهیم ثانویه بعد فلسفه اسلامی ملاصدرا و عدالت اجتماعی شامل سیاست­ها و رهبری آرمان‌شهر، مشارکت شهروندان، عدالت در آرمان‌شهر و رشد و توسعه فرآیندی است.نتیجه­ گیری: مطابق نتایج فراتحلیل، مقوله‌های مذکور، نمی‌توانند به‌تنهایی ماهیت شهر اسلامی را به‌گونه‌ای قابل تسری به ازمنه و امکنه گوناگون تبیین نمایند. ماهیت شهر اسلامی مطلق نبوده بلکه نسبی و بر پایه عدالت است و شهرها می‌توانند در طی درجات کمال خود به سمت اسلامی‌تر شدن حرکت نمایند. UR - https://upk.guilan.ac.ir/article_5992.html L1 - https://upk.guilan.ac.ir/article_5992_bf77a7fbe2df8c07dbf76a30994f84e6.pdf ER -