TY - JOUR ID - 6253 TI - تبیین عوامل موثر بر رقابت‌پذیری منطقه‌ای با رویکرد آمایش سرزمین در استان آذربایجان غربی JO - دانش شهرسازی JA - UPK LA - fa SN - AU - جبارنژاد, بهناز AU - موسوی, میرنجف AU - محمدنژاد, وحید AD - دانش‌پژوه، جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران AD - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه ایران AD - دانشیار، جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 6 IS - 4 SP - 90 EP - 109 KW - رقابت‌پذیری منطقه‌ای KW - آمایش‌سرزمین KW - آذربایجان غربی DO - 10.22124/upk.2023.22748.1795 N2 - بیان مسئله: بارشدجهانی‌شدن، موضوع رقابت‌پذیری منطقه‌ای از اهمیت فزاینده‌ای برای شتاب بخشیدن به توسعه منطقه‌ای برخوردار شده است. این رویکرد درپی آن است تا با مفروزداشتن توان رقابتی بین مناطق، منطقه و سرزمین را از کمک‌ها ودرآمدهای دولتی بی‌نیازکرده و با تکیه‌برظرفیت‌های اصیل دربازارهای رقابتی مناطق را ازمنظر جدیدموردبررسی قرار دهد.هدف: باتوجه به قابلیت‌ها وتوانایی‌های استان‌ آذربایجان‌غربی به‌عنوان قطب‌ بزرگ صنعتی، معدنی،کشاورزی و گردشگری در شمالغرب کشور،‌ می‌توان باشناسایی عوامل ریشه‌ای تأثیرگذاردررقابت‌پذیری ‌منطقه‌ای وبه‌کارگیری برنامه‌ای جامع همانند آمایش‌ سرزمین نقش بسزایی دردستیابی به حداکثر بهره‌وری از توانمندی‌های استان جهت رسیدن به توسعه‌پایدار ایفا کرد.روش: براساس مطالعات اسنادی و نظر کارشناسان خبره3 شاخص:(سرمایه انسانی،اقتصادی،طبیعی) و16زیرشاخص جهت ارزیابی و سنجش رقابت‌پذیری شهرستان‌های استان آذربایجانغربی بکار برده شد.از رو‌ش‌های تحلیل‌عاملی و خوشه‌ای جهت سنجش نابرابری‌های منطقه‌ای، تعیین امتیاز وسطح‌بندی توسعه‌یافتگی مناطق ودر مرحله بعدی با بهره‌گیری از نرم‌افزار Topsisو  Meta-swotارزیابی قابلیت‌های مناطق وارائه راهکارها وراهبردها صورت گرفت.یافته‌ها: شهرستان ارومیه به دلیل عواملی چون بالا بودن میزان کارآفرینی و بخش‌های تجاری، تحقیق و توسعه فناوری،سرمایه انسانی، سرمایه تولیدی در جایگاه نخست قرار دارد.جایگاه دوم شامل شهرستان‌های مهاباد، نقده، بوکان، ماکو، خوی بوده، دلایل آن بالابودن فعالیت‌های نوآورانه و مهارت‌های نیروی‌کار تحقیق ‌و توسعه است،شهرستان‌های پیرانشهر،میاندوآب،سلماس، تکاب، نیزدرجایگاه سوم و شهرستان‌های شاهین‌دژ،سردشت، اشنویه،چالدران،چایپاره، پلدشت، شوط درجایگاه چهارم قرار دارند. بین عوامل داخلی بیشترین امتیاز مربوط به عامل دستیابی به جایگاه مطلوب استانی ومنطقه‌ای به‌عنوان کانون ترانزیت کالابا امتیاز 6.50 وعامل ایجاد زمینه‌های لازم برای جلب مشارکت مردم و بخش خصوصی در بهره‌برداری و مدیریت با میزان 6.2 است و کمترین امتیاز مربوط به عامل حمایت هدفمند ازصادرات کالاوخدمات‌به‌تناسب ارزش‌افزوده با میزان 0.7 است. دربین ‌عوامل‌خارجی ‌نیز گرایش مردم برای سرمایه‌گذاری دربخش‌خصوصی،کشاورزی‌مکانیزه،همجواری بامنطقه آزادتجاری-صنعتی ارس وایجادکانون‌های مستعدگردشگری بیشترین تناسب را دارند.نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق یاری‌رسان مسئولان و برنامه‌ریزان، جهت شناخت پتانسیل منطقه‌ای و تخصیص بهینه منابع برای رسیدن به توسعه پایدار برپایه آمایش سرزمین در سطح استان است. UR - https://upk.guilan.ac.ir/article_6253.html L1 - https://upk.guilan.ac.ir/article_6253_68039b57f9c56474024b6588f950b593.pdf ER -