Urban Spatial Planning, Rethinking about urban plans Structures

Document Type : Theoretical Articles

Author

Ph.D, Full Professor, Department of Urban Planning, Geography and Planning Faculty, University of Tabriz

Abstract

علیرغم قدمت درخشان برنامه‌ریزی مدرن در کشور و تجربه نزدیک به 5 دهه تهیه، تصویب و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شهری، معمولاً اجرای این طرح‌ها در محیط‌های شهری با تأخیر شدید ناشی از تغییر ارگانیک شهر مواجه شده و در عمل توفیق چندانی به همراه نداشته‌اند. سیستم فعلی توسعه و برنامه‌ریزی شهری در ایران بسیار متمرکز بوده و موقعیت بومی و محلی آن، در تناقض با شرایط جهانی است. محدودیت‌های ایجاد شده توسط برنامه‌های توسعه شهری متمرکز در کشور، تعدد مسئولیت‌ها و مدیریت در توسعه شهری، مشکلات دیگری را در فرآیند برنامه‌ریزی شهری به وجود می‌آورد. علاوه بر این، برنامه‌های شهری باید به اندازه کافی انعطاف‌پذیر باشند تا بتوانند با تغییرات و توسعه سریع شهری و جهانی سازگاری لازم را داشته باشند. . این مشکلات بر اثربخشی رویکرد برنامه‌ریزی کنونی در ایران تأثیر گذاشته و نیاز به تغییر نگرش و رویکرد به برنامه-ریزی پویاتر، منعطف و مبتنی بر مشارکت را برجسته می‌کند. در نتیجه‌یِ رشد سریع جمعیت شهری، جهانی شدن و تأثیرات اقتصادی(به ویژه اقتصاد شهری)، شرایط شهرها و رویکردهای برنامه‌ریزی شهری متنوع‌تر شده و شهرها برای مقابله با این تغییرات به ابزارهای جدیدی احتیاج دارند. با این حال، رویکردهای برنامه‌ریزی شهری متمرکز و سفت و سخت که در ایران مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تاکنون نتوانسته‌اند به درستی به این شرایط پاسخ دهند و در نتیجه‌ی اجرای آن‌ها، مشکلاتی به وجود آمده است عدم برآورده شدن اهداف نهایی برنامه‌های توسعه شهری که با تبعیت از الگوهای رایج غربی و عمدتاً بر مبنای رویکردهای جامع و بعضاً استراتژیک تهیه و تدوین شده‌اند، اسناد برنامه‌ریزی و توسعه شهری کشور، شرایط متفاوتی داشته و توجه ویژه‌ای با رویکرد نوین می-طلبد. در همین راستا با توجه به ماهیت کیفی-توصیفی و مبتنی بر نقد این مقاله، روش آن تحلیلی و استنباطی بوده و سعی شده است مهم‌ترین مسائل و چالش‌های طرح‌های توسعه شهری بررسی و شناسایی شوند. در ادامه بازاندیشی در طرح‌های توسعه شهری کشور با تشریح اهداف و انتظارات جدید از برنامه‌ریزی مطرح گردیده و نهایتاً دستاوردها، اهداف و اصول اساسیِ سند آمایش شهری در مقایسه با برنامه‌های موجود و رایجِ کشور، به عنوان رهیافتی نوین در نظام و فرآیند برنامه‌ریزی تبیین می‌گردد.

Keywords


Amin nayeri, B., Zali, N., & Motavaf, S. (2019). Identification of regional development drivers by scenario Planning. International Journal of Urban Management and Energy Sustainability1(2), 67-80. doi: 10.22034/IJUMES.2017.06.15.016
Barthes, R. (2001). Myth Today. (Abazari Y. Trans). Arghanoon, 18, 85-136.
Birch, E. L. (1981). Four Perspectives on the History of Urban Planning. Trends in History, 2)1(, 79-92.
Bush, J. & Doyon, A. (2019). Building urban resilience with nature-based solutions: How can urban
planning contribute. Cities, 95, 102483.
Amin nayeri, B., Zali, N., & Motavaf, S. (2019). Identification of regional development drivers by scenario
Planning. Journal of Urban Management and Energy Sustainability, 1(2), 34-47.
Faragallah, R. N. (2018). The impact of productive open spaces on urban sustainability: The case of El
Mansheya Square – Alexandria. Alexandria Engineering Journal, 57, 3969–3976.
Gunder, M. (2007). Problematising Responsibility in Planning Theoryand Practice: ON-seeing the Middle
of the String. Progress in Planning.
Iwaniec, D. M., Cook, E. M., Davidson, M. J., Berbés-Blazquez, M., & Grimm, N.B. (2020). Integrating
existing climate adaptation planning into future visions: A strategic scenario for the central Arizona–
Phoenix region. Landscape and Urban Planning, 200, 103820. 
Maghsoodi Tilaki, M. J., Bahauddin, A., Abdullah, A., & Hedayati Marzbali, M. (2014). Improving the
Preparation of Iranian Urban Development Plans: Lessons Learned from Other Experiences. Modern
Applied Science, 8(4), 144-157.
Min, k., Yoon, M. & Furuya, K. (2019). A Comparison of a Smart City’s Trends in Urban Planning before
and after 2016 through Keyword Network Analysis. Sustainability, 11, 3155.
Omidi Shahabad, A., Badri, S. A., Rezvani, M. R., & Zali, N. (2019). Analysis of key factors affecting the
formation of rural landscaping model with futuristic approach (Case study: Lorestan province). Journal
of Rural Research, 10(1), 92-113.(in Persian)
Peter, L. & Yang, Y. (2019). Urban planning historical review of master plans and the way towards a
sustainable city: Dar es Salaam, Tanzania. Frontiers of Architectural Research, 8, 359–377.
Puglisi, M. & Marvin, S. (2002). Developing urban and regional foresight: exploring capacities and
identifying needs in the North West. Futures, 34, 761–777.
Rasoolimanesh, S. M., Jaafar, M. & Badarulzaman, N. (2014). Examining the contributing factors for the
successful implementation of city development strategy in Qazvin City, Iran. Cities, 10–19.
Roney, C. W. (2010). Intersections of Strategic Planning and Future Studies: Methodological
Complementarities. Futures Studies, 15(2), 71-100.
Tunnard, Ch. (1961). The City and its Interpreters, American Institute of Planners, XXXIV, 39-46.
Zali, N. (2013). Strategic Foresight in Regional Planning and Development, Tehran. Strategic Studies
Research Center.(in Persian)
Zali, N., Ahmadi, H., & Faroughi, S. M. (2013). An analysis of regional disparities situation in the East
Azarbaijan province, Iran. Journal of Urban and Environmental Engineering (JUEE), 7(1), 1262-68.
Zali, N., & Atrian, F. (2016). The development of regional tourism development scenarios based on the
principles of futures studies (case study: Hamadan). Journal of spatial management planning, 8(1), 107-
13.(in Persian)
Zali, N. (2019). Regional foresight redefining regional planning process from the view of futures
studies. Iran Future Studies, 4(1), 263-288.(in Persian)