اولویت بندی فضایی توسعه حمل و نقل جاده ای در استان های ایران با تأکید بر مدل تصمیم گیری WASPAS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

حمل و نقل یکی از مهم­ترین ارکان توسعه شهری است که برای جابه­جایی مردم و کالاها ضروری بوده و دستیابی به بهره­وری سازنده در مناطق شهری فقط با تأمین نیازهای جابه­جایی برآورده خواهد شد. حمل ونقل پایدار یکی از مهم­ترینعوامل تأثیرگذار در رسیدن به توسعه در منطقه است؛ زیرا با داشتن یک حمل ونقل پایدار می­توان عدالت را در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی ایجاد کرد که خود نمایانگر پیمودن راه درست در راستای دستیابی به توسعه منطقه­ای است. هدف از پژوهش حاضر سطح­بندی توسعه یافتگی حمل و نقل جاده­ای در استان­های ایران می باشد که در این راستا از تکنیک تصمیم­گیری WASPAS استفاده شده است که یکی از انواع مدل­های جدید‌ گسسته‌ و جبرانی‌ برای حل مـسائل تـصمیم­گیری چندشاخصه بوده و هدف آن انتخاب بهترین گزینه می­باشد. با­توجه به مؤلفه­های مورد بررسی و ماهیت کاربردی پژوهش، روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش به دو شیوه کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. نتایج نشان داد بین استان ها از نظر توسعه حمل و نقل جاده ای نابرابری زیادی وجود دارد، بطوریکه وجود کلانشهرهایی همچون شیراز، اصفهان، مشهد، تهران، تبریز، اهواز (به استثنای کلانشهر کرج) بر توسعه حمل و نقل استان موثر بوده و رتبه های بالایی را به خود اختصاص داده اند. از سوی دیگر استان های قم و البرز علی رغم نزدیکی به پایتخت، از وضعیت مناسبی در توسعه شبکه حمل و نقل جاده ای برخوردار نبوده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial Prioritization of the Road Transport Development in Iran’s Provinces with a Focus on WASPAS Decision Making Model

نویسندگان [English]

  • Mohamad Molaei Qelichi 1
  • Keramatollah Ziari 2
  • Morteza Nosrati Heshi 3
  • Razieh Kardgar 4
1 PHD student, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Masters student, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
4 PHD student, Faculty of Economics & Administrative Science, University of Mazandaran
چکیده [English]

Transportation is one of the most important pillars of urban development that is essential for the mobility of people and goods, and effective productivity in urban areas will only be achieved with the supply for transportation. Sustainable transport is one of the most effective factors of regional development because, with a sustainable transport, justice can be created in various social, economic, and environmental dimensions, which represents the right path towards regional development. The purpose of this study is to determine the development of the transport road network in Iran's provinces. To this end, the WASPAS decision making technique, which is one of the recent discrete and compensatory models for solving the problems of multiple attribute decision making and its goal is to choose the best alternative, was used. Regarding the factors which were studied and the practical nature of this study, descriptive-analytical method has been used. The data have been collected through library and field methods. The results of the study showed that there are a lot of inequalities between the provinces in terms of the development of transport road network. In fact, the existence of metropolises such as Shiraz, Isfahan, Mashhad, Tehran, Tabriz, and Ahvaz (excluding the Karaj metropolitan area), which ranked the highest in the country, are effective on the development of transportation in the province. On the other hand, the provinces of Qom and Alborz, despite their proximity to the capital, are not in good conditions in terms of the development of their transport road network.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Road transport
  • Regional planning
  • Prioritization
  • Transport infrastructure
  • WASPAS
احمدی، بهمن؛ دادگر، محمد و ربیعی، سجاد، 1394، سطح بندی میزان توسعه یافتگی استان های کشور بر مبنای شاخص‌های حمل و نقل جاده ای با استفاده از تلفیق تکنیک های AHP و TOPSIS، نشریه آمایش محیط، شماره 29، صص 97-75.
اسد، سیده عاطفه، 1395، برنامه ریزی حمل و نقل پایدار در راستای دستیابی به توسعه منطقه ای (نمونه مورد پژوهش: شمال کشور ایران)، پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه گیلان
اصغرپور‌، محمد جواد، 1383، تصمیم‌گیری چند معیاره‌،چاپ‌ سوم، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
امینی نژاد، رامین و افتخاری، قدرت، 1390، مقدمه ای بر برنامه ریزی حمل و نقل شهری، انتشارات پیام نور، چاپ اول، تهران.
جکسون، مایکل سی، 1393، تفکر سیستمی: کل­گرایی خلاق برای مدیران، ترجمه علی­محمد احمدوند و غلام جاپلقیان، انتشارات جهان جام جم، تهران.
جودکی، حمیدرضا، 1389، برنامه ریزی حمل و نقل شهری، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، چاپ اول، تهران.
خیستی، سی. جوتین و کنت لال، بی، 1390، مهندسی ترابری و ترافیک، (جلد اول) ترجمه محمود صفارزاده، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، چاپ دوم با تجدید نظر، تهران.
سرور، رحیم و امینی، مهدی، 1392، تحلیل و ارزیابی تأثیر اجتماعی- فرهنگی ترافیک و حمل و نقل شهری، انتشارات تیسا، چاپ اول، تهران.
شریفی، نور الدین، 1390، جایگاه حمل و نقل و تاثیر آن بر دیگر بخش های اقتصاد کشور: یک تحلیل داده – ستانده، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 112، صص: 658-639.
متولی حبیبی، حسین، 1379، طراحی سیستم اطلاعات حمل و نقل ایران در بخش ترانزیت بین المللی جاده ای با استفاده از نرم افزارهای ‏‎GIS‎‏، پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی عمران، دانشکده عمران دانشگاه علم و صنعت و ایران.
ملک حسینی، عباس، 1385، تحلیل سازمان یابی فضایی استان مرکزی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 1.
مومنی، منصور و مجید اسماعیلیان، 1385، کاربرد شبیه سازی در عدم اطمینان فرایند تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) فصلنامه مدرس علوم انسانی، سال ۱۳، شماره 4.
فتحعلی، جعفر و میرجلالی، فرشته السادات، 1388، مکان‌یابی فرودگاه استان سمنان با استفاده از روش های تاپسیس و مکان‌یابی مرکز، پژوهش‌نامه حمل و نقل، شماره 4، صص: 350- 341.
فرقانی، علی و پورابراهیم، علی، 1387، مسایل مکانیابی مراکز صنعتی، ماهنامه تدبیر، سال 19، شماره 196، صص: 53- 49.
وزارت راه و شهرسازی، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، 1395، سالنامه آماری.
Berg, C. N., Deichmann, U., Liu, Y., & Selod, H., 2017, Transport policies and development. The Journal of Development Studies, 53(4), 465-480.
Berechman, J.1994.Urban and Regional Economic Impact of Transportation Investment: A critical assessment and proposed methodology. Transportation Research part A: Policy and Practice, 28(4): 351-362.
Boussauw, K., & Vanoutrive, T., 2017, Transport policy in Belgium: Translating sustainability discourses into unsustainable outcomes. Transport Policy, 53, 11-19.‏
Braun, C., & Peric, A., 2017, Integrated Spatial and Transport Development along European Corridors: A Look through the Lens of Stakeholder Cooperation. In REAL CORP 2017–PANTA RHEI–A World in Constant Motion. Proceedings of 22nd International Conference on Urban Planning, Regional Development and Information Society (pp. 291-299).‏
Bridgman, P. W., 1992, Dimensional Analysis. New Haven, CT, U.S.A: Yale University Press.
Collier, P., Kirchberger, M., & Söderbom, M., 2015, The cost of road infrastructure in low-and middle-income countries. The World bank economic review, 30(3), 522-548.‏
Fishburn, P.C., 1967, Additive Utilities with Incomplete Product Set: Applications to Priorities and Assignments. Operations Research Society of America ORSA, Baltimore, MD, U.S.A.
Hernandez, D. O., & Dávila, J. D., 2016, Transport, urban development and the peripheral poor in Colombia—Placing splintering urbanism in the context of transport networks. Journal of Transport Geography, 51, 180-192.‏
Laird, J. J., & Venables, A. J., 2017, Transport investment and economic performance: A framework for project appraisal. Transport Policy, 56, 1-11.‏
Li, T., Yang, W., Zhang, H., & Cao, X., 2016, Evaluating the impact of transport investment on the efficiency of regional integrated transport systems in China. Transport Policy, 45, 66-76.‏
Regional Transportation Plan 2050 for the Madison Metropolitan Area, 2017, Madison Area Transportation Planning Board.
Miller, D.W. & Starr, M.K., 1969, Executive Decisions and Operations Research. Englewood Cliffs, NJ, U.S.A. Prentice-Hall, Inc.
Rodrigue, J. P., Comtois, C., & Slack, B., 2016, The geography of transport systems. Taylor & Francis.‏
Saparauskas, J. Zavadskas, E. K. Turskis, Z., 2011, Selection of Facade's Alternatives of Commercial and Public Buildings Based on MultipleCriteria, International Journal of Strategic Property Management, 152, pp. 189–203.
Schiller, P. L., Bruun, E. C., & Kenworthy, J. R., 2010, An introduction to sustainable transportation: Policy, planning and implementation. Earthscan.‏
Simanaviciene, R, Ustinovicius, L. A., 2012, New Approach toAssessing the Biases of Decisions Based on MultipleAttribute Decision Making Methods, Electronics and Electrical Engineering.
Sato, R. 2000. Transportation and Economic Development: A US-Japan Comparison. Japan and Word Economy, Volume 12(3): 103-106.
Sudhira, H.S., Ramachandra, T.V., Raj, K.S. et al., 2003, Urban growth analysis using spatial temporal data, journal of society of remote sensing, 31, 299–311.
Triantaphyllou, E., 2000, Multi-Criteria Decision Making: A Comparative Study. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers. ISBN 0-7923-6607-7.
Tumlin, J., 2011, Sustainable transportation planning: Tools for creating vibrant, healthy, and resilient communities (Vol. 16). John Wiley & Sons.‏
Vickerman, R. 2008. Transit Investment and Economic Development. Research in Transportation Economics, Volume 23(4): 107-115.
Zavadskas, E. K. Turskis, Z. Antucheviciene, J. Zakarevicius, A., 2012, Optimization of Weighted Aggregated Sum Product Assessment, Electronicsand Electrical Engineering, 622, pp. 3–6.