بررسی مفهوم دلبستگی به مکان در دو پارادایم پدیدارشناسی و روان سنجی: شناسایی ظرفیت های تعامل بازتابی به منظور پیشرفت نظری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هئیت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 گروه شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

3 مدرس گروه شهرسازی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

بیان مسئله: مطالعات دلبستگی به مکان برحسب رویکرد روش‌شناختی عمدتاً در قالب دو پارادایم پدیدارشناسی (کیفی) و روان‌سنجی (کمی) انجام‌شده‌اند. تکثر مفاهیم مکانی و عدم وجود توافق بر سر تعاریف و نحوه ارتباط آن‌ها باهم، منجر به افزایش انتقادات در مورد عدم وضوح مفهومی در مطالعات مکان شده است. این انتقادات پیشرفت نظری در حوزه دلبستگی به مکان را وابسته به توافق بر سر تعاریف کرده‌اند.
هدف: تحقیق حاضر به بررسی نحوه تعریف مفهوم دلبستگی به مکان در دو پارادایم پدیدارشناسی و روان‌سنجی و نحوه ارتباط آن با سایر مفاهیم مکانی می‌پردازد. هدف از این کار بررسی نحوه تعریف دلبستگی به مکان در دو زمینه پارادایمی فوق و همچنین اختلاف برداشت‌ها و دلایل آن‌ها میان دو پارادایم است.
روش: برای بررسی نحوه تعریف مکان در دو زمینه پارادایمی از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده‌شده است. برای این منظور، نحوه عملیاتی سازی و به‌کارگیری این ساخت مفهومی در تحقیقات تجربی واکاوی شده و تنها به تعاریف مستقیم ارائه‌شده از محققین اکتفا نشده است. نتایج این تحلیل‌ها در قالب نمودارها و مدل‌های مفهومی ارائه‌شده است.
یافته‌ها: علیرغم وجود برداشت‌ها و تعاریف مختلف از این مفهوم واحد، هر یک از دو رویکرد پارادایمی فوق ابعاد مختلفی از این مفهوم را روشن می‌کنند. در این میان بررسی ویژگی‌های فردی یا مکانی بیشتر در حوزه کار روان‌سنجان قرار می‌گیرد درحالی‌که بررسی و مطالعه فرایند دلبستگی به مکان نیازمند مطالعات کیفی پارادایم پدیدارشناسی است.
نتیجه­ گیری: در عین وجود اختلافات عمیق فلسفی میان این دو پارادایم باید تعامل بازتابی آن‌ها به‌منظور پیشرفت نظری در دستور کار باشد. تعامل بازتابی به معنای نگاهی بازتر به نقش مکمل دو پارادایم در تولید دانشی است که در عرصه عمل شهرسازان را قادر به ساخت مکان‌هایی دوست‌داشتنی‌تر سازد.

تازه های تحقیق

  • عدم وضوح مفهومی در ادبیات هویت و دلبستگی مکانی نتیجه‌ تفاوت‌های فلسفی و ساختاری در نظام معرفت‌شناسی سنت‌های پژوهشی است.
  • رهیافت‌های کمی و کیفی در مطالعات مکان دارای پتانسیل‌های متفاوت در شناخت ابعاد گوناگون رابطه فرد با محیط هستند و تعامل بازتابی به معنی افزایش تبادل دانش و تجربه میان این رهیافت‌ها می‌تواند راهبردی مؤثر در پیشرفت نظری در این حوزه باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring the concept of place attachment in phenomenology and psychometrics; identifying the capacity of reflective interaction for theoretical development

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Salaripour 1
  • seyed Abdolhadi daneshpour 2
  • Maryam Safaye Karpour 3
1 Ph.D., Assistant Professor, Department of Urban Planning and Design, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Department of Urbanism, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
3 Lecturer, Department of Urban Planning and Design, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]

Background: Studies of place attachment can be divided into two parts based on their methodological approach. These two parts are based on two different paradigms in place research: phenomenology and psychometrics. Also, there is multiplicity of specific concepts which is perceived by many critics to have vague and fuzzy definitions and reflects inadequate specification of distinctions and linkages among concepts. Therefore, numerous authors have expressed concerns about lack of conceptual clarity and theory development in research on place.
Objectives: This research is an investigation on different kinds of definition and operationalization of the concept of place attachment and its linkage to other place concepts in two different paradigms: phenomenology and psychometrics.
Methodology: Qualitative content analysis method has been used in this research to interpret the relation of place attachment to other place concepts. Analyzing the quality of application and operationalization of this concept in empirical studies is better way to increase knowledge about it and this is because of that methodology reflects underlying normative philosophical commitments of the researcher and how these commitments shape different understandings from one concept.
Results: According to content analysis, each of these paradigms has shed light on different dimensions of the concept. Interpreting place attachment based on paradigmatic context is best way to clarify its position among place constructs, because methodology of researches reflects differences in world view and mechanism of concept generation for experimental studies.
Conclusion: It can be concluded that attempts to integrate divergent assumptions may lead to miscommunication by obscuring significant conceptual distinctions. While there are profound philosophical differences between these two paradigms, their reflective interaction must be considered for theoretical development. Reflective interaction means a more open look at the complementary role of the two paradigms in the improvement of knowledge that enables urban planners to build more attractive places in practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Place Attachment
  • Phenomenology
  • Psychometrics
  • Conceptual Clarity
  • Theoretical development
Alexander, C. (2002). The Nature of Order, Book One: The Phenomenon of Life: An Essay on the Art of Building and the Nature of the Universe. Berkeley, CA: The Center for Environmental Structure.
Alexander, C. (2012). Battle for the life and beauty of the earth. New York: Oxford University Press.
Alexander, C., Ishikawa, S., Silverstein, M., Jacobson, M., Fiksdahl-King, I., & Angel, S. (1977). A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction. Oxford: Oxford University Press.
Barber, M. (2020). Joint and Individual Intentionality: A Genetic, Phenomenological Approach. In R. Giovagnoli & R. Lowe (Eds.), The Logic of Social Practices (pp. 3-21). Cham: Springer.
Damayanti, R., & Kossak, F. (2016). Extending Kevin Lynch’s concept of imageability in third space reading; case study of Kampungs, Surabaya–Indonesia. A/Z ITU Journal of Faculty of Architecture, 13(1), 57-67.
Droseltis, O., & Vignoles, V. L. (2010). Towards an integrative model of place identification: Dimensionality and predictors of intrapersonal-level place preferences. Journal of Environmental Psychology, 30, 23-34.
Easthope, H. (2004). A place called home. Housing, Theory and Society, 21(3), 128-138.
Gieryn, T. F. (2000). A space for place in sociology. Annual review of sociology, 26(1), 463-496.
Giorgi, A. (1997). The theory, practice, and evaluation of the phenomenological method as a qualitative research procedure. Journal of phenomenological psychology, 28(2), 235-260.
Giorgi, A. (2017). A response to the attempted critique of the scientific phenomenological method. Journal of Phenomenological Psychology, 48(1), 83-144.
Giuliani, M. V., & Feldman, R. (1993). Place attachment in a developmental and cultural context. Journal of Environmental Psychology, 13, 267-274.
Jacobs, A. B. (1993). Great Streets. Massachusetts: Mit Press.
Jorgensen, B. S., & Stedman, R. C. (2006). A comparative analysis of predictors of sense of place dimensions: Attachment to, dependence on, and identification with lakeshore properties. Journal of Environmental Management, 79, 316-327.
Lalli, M. (1992). Urban-related identity: Theory, measurement, and empirical findings. Journal of Environmental Psychology, 12, 285-303.
Lewicka, M. (2011). Place attachment: How far have we come in the last 40 years?. Journal of Environmental Psychology, 31, 207-230.
Lewicka, M. (2014). In search of roots: memory as enabler of place attachment. In L. C. Manzo & P. Devine-Wright (Eds.), Place attachment: Advances in theory, methods and applications (pp. 63-74). Routledge.
Masterson, V. A., Stedman, R. C., Enqvist, J., Tengö, M., Giusti, M., Wahl, D., & Svedin, U. (2017). The contribution of sense of place to social-ecological systems research: a review and research agenda. Ecology and Society, 22(1).
Mehaffy M. W., & Salingaros, N. A. (2006). Geometrical fundamentalism. In N. A. Salingaros (Ed.), A theory of architecture (pp. 172-194). UMBAU-VERLAG Harald Püschel.
Mehta, V. (2006). Lively streets: Exploring the relationship between built environment and social behavior. (Unpublished doctoral dissertation). University of Maryland.
Patterson, M. E., & Williams, D. R. (2006). Maintaining research traditions on place: Diversity of thought and scientific progress. Journal of Environmental Psychology, 25, 361-380.
Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion Limited.
Scannell, L., & Gifford, R. (2010). Defining place attachment: A tripartite organizing framework. Journal of Environmental Psychology, 30, 1-10.
Seamon, D. (2012). Place, place identity, and phenomenology. In H. Casakin & F. Bernardo (Eds.), The role of place identity in the perception, understanding, and design of the built environment. London: Bentham Science Publishers.
Seamon, D. (2013). Phenomenology and uncanny homecoming. In D. Boscaljon (Ed.), Resisting the place of belonging. Burlington, VT: Ashgate.
Seamon, D. (2014). Place Attachment and Phenomenology: The Synergistic Dynamism of Place. In L. Manzo & P. Devine-Wright (Eds), place attachment: Advances In Theory, Methods And Applications. London: Routledge.
Seamon, D., & Gill, H. (2016). Qualitative Approaches to Environment–Behavior Research: Understanding Environmental and Place Experiences, Meanings, and Actions. In R. Gifford (Ed.), Research Methods for Environmental Psychology (pp. 115-135). John Wiley & Sons.
Stedman, R. C. (2003). Is it really just a social construction?: The contribution of the physical environment to sense of place. Society & Natural Resources, 16(8), 671-685.
Stedman, R. C. (2016). Subjectivity and social-ecological systems: a rigidity trap (and sense of place as a way out). Sustainability Science, 11(6), 891-901.
Stedman, R. C., Amsden, B. L., Beckley, T. M., & Tidball, K. G. (2014). Photo-based methods for understanding place meanings as foundations of attachment.In L. Manzo & P. Devine-Wright (Eds.),  Place attachment: Advances in theory, methods and applications (pp. 112-124). Routledge.
Sullivan, C. (2010). Theory and method in qualitative research. In M. Forrester & C. Sullivan (Eds.), Doing qualitative research in psychology. Los Angeles, CA: Sage.
Wertz, F. J. (1989). Approaches to perception in phenomenological psychology: The alienation and recovery of perception in modern culture. In R. S. Valle & S. Halling (Eds.), Existential-phenomenological perspectives in psychology. Boston, MA: Springer.
Williams, D. R., & Vaske, J. J. (2003). The measurement of place attachment: Validity and generalizability of a psychometric approach. Forest Science, 49, 830-840.