تأثیر مؤلفه های کالبدی تبلیغات شهری در آلودگی بصری منظر شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه شهرسازی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

3 استادیار، گروه شهرسازی، واحد شهر قدس دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،‌ ایران

چکیده

بیان مسئله: از چالش‌های کنونی حیات کلانشهرها، وجود آلودگی‌های بصری ناشی از تبلیغات شهری در کنار سایر آلودگی‌های زیست‌محیطی است که به نظر همگام با رشد و گسترش شهرها، بر دامنه آن افزوده می­شود. امروزه تبلیغات شهری یکی از سرویس­های موردنیاز شهرهاست و درصورتی‌که طراحی و چیدمان مناسبی در فضای شهری نداشته باشد، می­تواند کیفیت سیما و منظر شهری را تحت تأثیر قرار داده و طیفی از وضعیت آلودگی بصری را در منظر شهری ایجاد کنند.
هدف: پژوهش باهدف اصلی کاهش آلودگی بصری ناشی از تبلیغات شهری از سیما و منظر شهری و همچنین رتبه‌بندی تأثیر مؤلفه‌ها و شاخص‌های کالبدی تبلیغات شهری در ایجاد آلودگی بصری در منظر شهری و ارائه راهکارهایی برای کاهش این آلودگی‌ها در کلانشهر تهران است.
روش: پژوهش مبتنی بر روش کمی پیمایش و ابزار پرسشنامه در حوزه شاخص‌های کالبدی تبلیغات شهری شامل شاخص‌های طراحی، مکان‌یابی سازه تبلیغات شهری و طراحی گرافیکی پیام تبلیغاتی است. پس از اعتبار و پایایی سنجی شاخص‌ها و گویه‌ها، از 399 نفر از شهروندان تهرانی به‌عنوان نمونه‌ی پژوهش اجراشده و نتایج پرسشنامه در مدل معادلات ساختاری (SEM) تحلیل‌شده و تأثیر هریک از آن‌ها در آلودگی بصری رتبه‌بندی شده‌اند.
یافته‌ها:یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین شاخص‌های کالبدی تبلیغات شهری زمینه‌ساز آلودگی بصری، به ترتیب مکان گزینی سازه تبلیغاتی، طراحی سازه و طراحی گرافیکی پیام تبلیغاتی هستند. همچنین مهم‌ترین زیرشاخص‌های هریک از شاخص‌ها نیز بدین ترتیب می‌باشند: در شاخص مکان‌گزینی سازه‌ها به ترتیب تراکم سازه‌ها، عدم هم‌ترازی تابلوهای صنفی، مسدود شدن چشم‌اندازهای طبیعی و خوانایی تابلوهای راهنمای شهری، در شاخص طراحی سازه، شکل، سامانه نورپردازی و ارتفاع سازه و در شاخص طراحی پیام گرافیکی نیز تعداد کلمات، اختصار و تصاویر طرح گرافیکی مهم‌ترین عوامل هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

نویسندگان [English]

  • Taghi Ahmadi 1
  • Kianoosh Zakerhaghighi 2
  • Amir Hossein Pourjohari 3
1 Ph.D. Candidate, Department of Urbansim, Shahr-e-Qods Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Urban Planning and Design, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Urbansim, Shahr-e-Qods Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background: One of the current challenges in the life of metropolises is the existence of visual pollution along with other environmental pollution, which of course is less said or written about. Urban advertising is one of the manifestations of development in cities, which has brought visual pollution to citizens. Interestingly, as the level of growth and development of cities increases, so does urban advertising, and consequently the visual pollution caused by urban advertising also increases.
Objective: The main purpose of this research is to improve the quality of appearance and urban towncape in the field of urban advertising and also to rank the impact of components and physical indicators of urban advertising in the production of visual pollution in townscape and provide a practical solution to reduce this pollution for Tehran.
Methodology: Research based on quantitative survey method and questionnaire tools in the field of physical indicators of urban advertising include: design indicators, location of urban advertising structure and graphic design of advertising message; After validation and reliability of indicators and items, 399 citizens of Tehran were conducted as a research sample and the results of the questionnaire were analyzed in the structural equation model (SEM) and the effect of each of them on visual pollution was ranked.
Results: The research shows that the most important physical indicators of urban advertising underlying visual pollution are location, advertising structure, structural design and graphic design of advertising message, respectively.
Also, the most important sub-indicators of each indicator are as follows; In the location index of structures, respectively (density of structures, misalignment of class boards, blocking of art-architecture-natural landscapes-legibility of urban signboards), in the index of structural design (shape, lighting system and height of the structure) and in the graphic design index (number of words) , Abbreviations and graphic design images are the most important factors.
Highlights: Considering the impact of urban advertising on the quality of urban landscape and on the other hand the lack of research in this field, this article tries to explain the importance of urban advertising in urban landscape planning and design.

کلیدواژه‌ها [English]

  • environmental advertising
  • urban advertising
  • visual pollution
  • townscape
  • graphic designs
احمدی، تقی. (1387). فرهنگ اصطلاحات مهندسی شهرسازی: (فارسی انگلیسی، انگلیسی - فارسی) طبقه‌بندی زیرگروه‌های شهرسازی. تهران: فراز اندیش سبز.
احمدی، تقی. (1393). مهندسی تبلیغات محیطی (مهندسی تبلیغات شهری). تهران: فرازاندیش سبز.
احمدی، تقی. (1399). تبیین مؤلفه های تبلیغات شهری با تاکید بر کاهش آلودگی بصری (مورد مطالعه کلانشهر تهران). رساله منتشر نشده دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده فنی و مهندسی، گروه شهرسازی.
آذرنیوش، محمود و روانجو، احد. (1375). بررسی آلودگی بصری و شاخص­های آن در شهرهای ایران (مطالعه موردی شوشتر). پیکره، 3(6)، 75-92.
اسحاق زاده تربتی، هانیه. (بهمن 1394). بررسی نقش تبلیغات شهری در ارتقاء کیفیت سیمای شهر. در نخستین کنفرانس ملی تبلیغات محیطی در ایران. تهران: دانشگاه علم و فرهنگ.
اسدی محل‌چالی، مسعود. (1395). فضاهای جنسیتی و تجربه شهر: از ژرف‌نگری فرهنگی تا مردم‌سالاری در عمل. تهران: آرمانشهر.
اسکندری، زهرا. (دی 1394). نگاهی به تأثیر تبلیغات محیطی برسیمای شهر. در سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری (صص. 1-9). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
آنتونی، سالی. (2015). بنیان مفهومی طراحی داخلی. مترجم آزاده فرزادپور. (1398). مشهد: کتابکده کسری.
انوشفر، امیرمسعود و سبزواری مریم. (1393). حذف زوائد بصری از نماهای شهری. تهران: هنر معماری قرن.
ایتن، یوهانس. (1961). هنر رنگ. مترجم عربعلی شروه. (1386). تهران: یساولی.
بحرینی سیدحسین. (1377). فرایند طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پاکزاد، جهانشاه. (1390 الف). سیر اندیشه‌ها در شهر سازی: از کمیت تا کیفیت (جلد دوم). تهران: آرمانشهر.
پاکزاد، جهانشاه. (1390 ب). سیراندیشه­ها در شهرسازی: از فضا تا مکان (جلد سوم). تهران: آرمانشهر.
پاکزاد، جهانشاه. (1397). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: شهیدی.
پورجعفر، محمدرضا و علوی بالمعنی، مریم. (1391). ویدئو اکولوژی (بوم شناسی بصری در معماری). تهران: آرمانشهر.
پینل، جان. (2007). روان شناسی فیزیولوژیک (ویرایش ششم). ترجمه مهرداد فیروزبخت. (1387). تهران: ویرایش.
تقوایی، مسعود؛ بیک محمدی، حسن؛ زالی، نادر و کسایی، میترا. (1396). تحلیل موانع و عوامل موثر در اجرای طرح ها و برنامه ریزی آمایشی استان تهران. آمایش سر زمین، 9(1)، 1-27.
حایری، وحید و رستمی، محمدرضا. (1390). تبلیغات فرهنگی از تئوری تا عمل. تهران: نشر تبلور.
خاکی، غلامرضا. (1391). روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی. تهران: فوژان.
دفتر امور مقررات ملی ساختمان. (1392). مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث بیستم). تهران: نشر توسعه ایران.
دهخدا، علی اکبر. (1377). فرهنگ لغات فارسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ذاکر حقیقی، کیانوش؛ احمدی، تقی و پور جوهری، امیرحسین. (1399). تاثیر مؤلفه رنگ بر خوانایی تبلیغات شهری. نشریه علمی و پژوهشی مواد پیشرفته و پوشش های نوین، 8(32)، 2358-2368.
راجرز، ریچارد. (2008). شهرهای پایدار برای سیاره ای کوچک. مترجم خسرو افضلیان. (1398). مشهد: کتابکده کسری.
زالی، نادر و منصوری، سارا. (1394). تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه حمل و نقل پایدار در افق 1404 کلانشهر تهران (روش تحلیل ساختاری). برنامه ریزی و آمایش فضا، 19(2)، 1-32.
سازمان زیباسازی تهران. (1392). ملاک عمل تبلیغات محیطی شهر تهران.
سازمان زیباسازی. (1399). آرشیوآمار و اطلاعات معاونت تبلیغات تجاری و هماهنگی امور مناطق.
شاملو، شبنم؛ نقی زاده، محمد و حبیب، فرح. (1397). واکاوی رویکردها و زمینه‌های نظری و تدوین چهار چوب مفهومی منظر شهر. مجله معماری و شهر سازی آرمانشهر، 11(23)، 197-209.
شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط: کاربرد روان شناسی محیطی در معماری و شهرسازی. تهران: سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور. (1396). دستورالعمل تابلوهای تبلیغاتی و انواع تبلیغات محیطی در معابر شهری.
صلواتی، مرجان. (1390). تأثیر گرافیک محیطی در ارتباطات شهری. دو فصلنامه علمی- پژوهشی هنرهای تجسمی نقش مایه، 4(7)، 111-123.
صیاد بیدهندی، لیلا و رسولیان، سارا. (1395). تحلیل و بررسی تأثیر بیلبوردهای تبلیغاتی بر منظر شهری شهر لاهیجان، بر مبنای ضوابط و مقررات پیشنهادی سامان دهی تابلوهای شهری در ایران با روش تحلیل سوات (SWOT). پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، 4(1)، 51-68.
عابددوست، حسینعلی؛ زالی، نادر و ابی زاده، سامان. (1399). نقش گرافیک شهری در گسترش فرهنگ رضوی با رویکرد نوستالژی و آیکون سازی پدیده (نمونه موردی المانهای رضوی در ایران). مجله مطالعات محیطی هفت حصار، 9(34)، 39-52.
عادله، طالب زاده. (دی 1395). اصول طراحی تابلو فروشگاهها و تأثیر آن در کیفیت منظر شهری. در چهارمین کنگره بین المللی، عمران، معماری و توسعه شهری (صص. 1-12). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
غفاری نژاد، عیسی. (1393). اجزای رسانه محیطی. تهران: انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران.
قربان پور، مریم؛ زالی، نادر؛ یوردخانی، مختار و آزاده، سید رضا. (1397). ارزیابی مولفه های موثر بر تقویت سر زندگی در مسیرهای پیاده شهری (مطالعه موردی پیاده راه علم الهدی شهر رشت). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 13(1)، 105-123.
قریب، فریدون. (1383). شبکه‌های ارتباطی در طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کلانتری، حسین و اخوت، هانیه. (1390). برنامه‌ریزی منظرشهری. تهران: جهاد دانشگاهی.
لینچ، کوین. (1960). سیمای شهر. مترجم منوچهر مزینی. (1381). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمد پور، صابر؛ زالی، نادر و پور احمد، احمد. (1395). تحلیل شاخص های آسیب پذیری در بافتهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعه موردی: محله سیروس تهران). پژوهش های جغرافیای انسانی، 48(1)، 33-52.
محمود زاده، امیر. (1392). مهارتهای کلیدی پژوهش درتحصیلات تکمیلی مقطع دکتری. اصفهان: علم آفرین.
معین، محمد. (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
وانگ، ژینهوا و هاف، رینر. (2007). روش‌های تحقیق در برنامه ریزی شهری و منطقه ای. مترجمان ژیلا سجادی، احمد پوراحمد، امین فرجی‌ملایی و آزاده عظیمی. (1393). تهران: دانش نگار.
وب‌سایت شهرداری تهران، (1400). بازیابی شده در 3 مهر 1400، از  www.Tehran.ir