کاربست رهیافت قراردادهای اجتماعی در توانمندسازی محلی با تأکید بر روش نظریه ی زمینه ای؛ نمونه موردی: محلۀ آبکوه شهر مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارو عضو هئیت علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کردستان، سنندج

2 کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

3 استاد گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.

چکیده

بیان مسئله: امروزه پایداری شهرها بر مدار شهروندی و مشارکت شهرها استوار بوده و با تعهد جامعه شهروندی در اجتماعات سکونتی تحقق می‌یابد. قراردادهای اجتماعات محلی با معرفی از سوی سازمان هبیتات به عنوان فرآیندی مردمی معرفی شده‌اند که در تمامی برنامه‌های محلی به حضور مردم تأکید ویژه دارند. این رویکرد چند سالی است که مورد توجه بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته به منظور توانمندسازی و بهبود مدیریت محلی قرار گرفته است.
هدف: با توجه به نوآوری موضوع در ایران قصد بر آن است؛ تا با انتخاب محلۀ آبکوه در شهر مشهد به عنوان مورد پژوهی به معرفی و امکان‌سنجی رهیافت قراردادهای اجتماعی در توانمندسازی محلی و با استفاده از روش نظریه‌ی زمینه‌ای پرداخته شود.
روش: تبیین چارچوب موضوعی این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و امکان‌سنجی اجرای رویکرد به روش میدانی همراه با مصاحبه و پرسشنامه است. روش پژوهش با توجه به هدف بیرونی کاربردی و ماهیت آن توصیفی – تحلیلی می‌باشد. نمونه‌گیری در مصاحبه و پرسشنامه به روش هدفمند و تا رسیدن به حد اشباع انجام ‌شده است. شیوه‌ی تحلیل یافته‌ها بر اساس تحلیل محتوای جهت‌دار است.
یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان از 193 کد باز، 12 زیر‌مقوله، 2 مقوله اصلی و یک هسته اصلی دارد که در تحقق‌پذیری رویکرد قراردادی در محله آبکوه مشهد نقش کلیدی دارند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، اگرچه اجرا و پیاده‌سازی رویکرد قرارداد اجتماعات محلی در سطح محلات به‌ظاهر سهل و ممکن است، اما تحقق این رویکرد در محله آبکوه نیازمند یکپارچگی و همسو نمودن سازمان‌های دخیل در بافت است. از طرفی فقدان بودجه برای واگذاری اقدامات ساماندهی محله به شهروندان، ضعف یکپارچگی در امر مدیریت، تصمیم‌گیری و نظارت بر ساماندهی بافت‌های فرسوده و نیز ضعف فرهنگ مشارکت در مردم و مدیران شهری از مواردی است که پیش از پیاده‌سازی رویکرد باید در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Applying the social contract approach to local empowerment with emphasis on the grounded theory method; Case study: Abkooh neighborhood of Mashhad

نویسندگان [English]

  • Kiumars Habibi 1
  • zahra montazeri 2
  • parvin partovi 3
  • ali asaadi 2
1 Associate Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Arts and Architecture, Kurdistan University, Sanandaj.
2 M.A in Urban Planning, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Art, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, University of Art, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Background: Today, the sustainability of cities is based on the citizenship and participation of cities and is achieved with the commitment of the civil society in residential communities. Local community contracts have been introduced by Habitat as a grassroots process that emphasizes the presence of people in all local programs. This approach has been considered by many developing countries for several years in order to empower and improve local governance.
Objectives: Due to the innovation of the subject in Iran, it is intended; By selecting Abkooh neighborhood in Mashhad as a case study, the approach of social contracts in local empowerment should be introduced and feasibility study using the method of grounded theory.
Method: Explaining the thematic framework of this research by library method and feasibility study of field approach by interview with interview and questionnaire. The research method is descriptive-analytical according to the applied external purpose and its nature. Sampling in the interview and questionnaire was done in a purposeful manner until saturation. The method of analyzing the findings is based on content analysis.
Result: The results of the analysis show 193 open source, 12 subcategories, 2 main categories and a core that play a key role in the feasibility of the conventional approach in the Abkooh neighborhood of Mashhad.
Conclusion: According to the results, although the implementation of the local community contract approach at the neighborhood level may seem easy and possible, but the realization of this approach in Abkooh neighborhood requires the integration and alignment of organizations involved in the context. On the other hand, the lack of funding to delegate neighborhood organizing measures to citizens, the lack of integration in management, decision-making and monitoring the organization of worn-out structures and the weak culture of participation in people and city managers are some of the issues that must be considered before implementing the approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Resident Empowerment"
  • "Social Participation"
  • "Participatory Behavior"
  • "Social and Local Agreement"
  • "Grounded theory"
استراوس، انسلم و کوربین، جولیت. )1998(. مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینهای. ترجمه ابراهیم افشار. )1390(. تهران:
نشر نی.
حبیبی، سید محسن و سعیدی رضوانی، هادی. )1384(. شهرسازی مشارکتی، کاوشی نظری در شرایط ایران. هنرهای زیبا، ،24 .24-15
صدرا، علیرضا. )1392(. نقادی فلسفی-سیاسی قرارداد اجتماعی در نگاه روسو. فصلنامه سیاست، 43) 3(، .236-221
فنی، زهره و رضازاده، سیدمحمد. ) 1395(. نهادهای مردمی ایمانی و مدیریت اجتماعی محله، پژوهش موردی: اجتماعات محلی منطقه 1
تهران. پژوهشهای بومشناسی شهری، 7)13(، .32-19
مهرورز، ستاره؛ خاکپور، براتعلی و رهنما، محمدرحیم. )1396(. آسیبشناسی مشارکت مردمی در نوسازی و بهسازی بافت محله آبکوه شهر
مشهد. تحقیقات جغرافیایی، 32)4(، .46-3
مهندسان مشاور فرنهاد. ) 1390(. مطالعات پایه سطح خرد. در طرح اعتالی کیفیت حیات شهری آبکوه )فصل دوم(. معاونت شهرسازی و
معماری شهرداری مشهد.
هبیتات. )2016(. شهرنشینی و توسعه: آینده پیش رو، گزارش شهرهای جهانی. ترجمه گلسا همراهی. )1395(. تهران: انتشارات فرهنگ و
تمدن. 
Amin Nayeri, B., Zali, N., & Motavaf, S. H. (2019). Identification of regional development drivers by scenario Planning. International Journal of Urban Management and Energy Sustainability1(2), 67-80.
Blakely, E. J., & Snyder, M. G. (1997). Divided We Fall: Gated and Walled Communities in the United
States. In N. Ellin )ed.(, Architecture of Fear. New York: Princeton Architectural Press.
Clerbaux, B. (2015). Neighborhood contracts for urban revitalization; A tool for integrated urban
development in Brussels Capital Region. Chambre des Urbanistes de Belgique ECTP-CEU General
Assembly.
Cole, I., McCoulough, E., & Southworth, J. (2000). Neighbourhood Agreements in action: A case study
of Foxwood, York. Joseph Rowntree Foundation.
Comaru, F., & Werna, E. (2013). The health of workers in selected sectors of the urban economy:
challenges and perspectives. ILO Working Papers.
Creswell, J. W. (2005). Educational research: planning, conducting and Evaluating Quantitative and
Qualitative research (2nd Ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
Department for Communities and Local Government (DCLG). (2010). an evaluation of the
community contracts pilot programme. University of Manchester.
Dreier, P. (1996). Community Empowerment Strategies: The Limits and Potential of Community
Organizing in Urban Neighborhoods. Cityscape, 2(2), 121-159.
Fanni, Z., & Rezazadeh, S. (2016). Faith-based Public Organizations and Social Management of
Neighborhoods, Case Study: Local communities in district 1 of Tehran. Journal of Urban Ecology
Researches, 7(13), 19-32. (in Persian)
Farnhad Consulting Engineers. (2011). Micro level basic studies. In The plan to improve the quality
of urban life in Abkoh (second chapter). Deputy of Urban Planning and Architecture of Mashhad
Municipality. (in Persian)
Fransen, J., Scot, H. G., & van Esch, W. (2002). Sustainable Community-Managed and Labour-Based
Upgrading of Urban Low-Income Settlements. International Labour Office (ILO).
Habibi, S.M., & Saeedi, H. (2006). participatory planning: A theoretical exploration in the Iranian
context. Honar-ha-ye Ziba, 24(0), 15-24. (in Persian)
ILO Somalia Programme. (2007). Community contracting approach (1st Ed.).
International Labour Office (ILO). (2011). Rural-Relevant tools; Community Contracts.
ISOCARP. (2015). Urban Renewal Policy in Brussels Sustainable Neighbourhoods Contracts.
Johannessen, B. (2009). Training Guidelines: Contracting Local Infrastructure Works. International
Labour Organization (ILO).
Mehrvarz, S., Khakpor, B., & Rahnama, M. R. (2018). Pathology of Public Participation in Renovation
and Improvement of Urban Structure in Abkouh Neighborhood in Mashhad. GeoRes, 32(4), 30-46.
(in Persian)
Morse, J. M. (2001). Situating grounded theory within qualitative inquiry. In R. S. Schreiber. & P. N.
Stern, Using grounded theory in nursing (pp. 1-16). New York: Springer.
National Congress for Community Economic Development (NCCED). (1995). Tying It All Together:
The comprehensive achievements of community-based development organizations.
Pathirana, V., & Sheng, Y. K. (1992). The community contract system in Sri Lanka: An innovative
approach for the delivery of basic services to the urban poor. Habitat International, 16(4), 3-14.
Romanczyk, K. M. (2015). Towards urban governance: Twenty years of neighbourhood contracts in
the Brussels-Capital Region. Cities, 44(1), 1-8.
Sadra, A. (2013). Political Philosophy Critic of Social Contract (In The Sight Of Rousseau). Political
Quarterly, 43(3), 221-236. (in Persian)
Sohail, M., & Baldwin, A. N. (2003). Urban infrastruture procurement in low-Income contries. In
Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Engineering Sustainability (Vol. 156, No. 2, pp. 87-
93). Thomas Telford Ltd.
Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for
developing grounded theory (E. Afshar, Trans.). Tehran: Nashr-e Ney. (in Persian)
Tournee, J., & Van Esch, W. (2001). Community Contracts in urban infrastructure works: practical
lessons from experience. International Labour Office (ILO). 
Turner, C., & Astin, F. (2021). Grounded theory: what makes a grounded theory study? European
Journal of Cardiovascular Nursing, 20(3), 285-289.
UNCDF (UN Capital Development Fund). (2013). Procurement For local Development; A Guide To
Best Practice In Local Government Procurement In Least Developed Countries.
UN-HABITAT-1. (2008). Un-Habitat Community Contracts.
UN-HABITAT-2. (2008). People’s Process in Post-disaster and Post-Conflict Recovery and
Reconstruction.
UN-HABITAT. (2015). Housing programs and policies that support durable solutions for urban IDPs.
UN-HABITAT. (2016). Urbanization and development: emerging futures, World cities report (G.
Hamrahi, Trans.). Tehran: farhangotamadon publications. (in Persian)
Van Criekingen, M., & Decroly, J. M. (2003). Revisiting the diversity of gentrification: Neighbourhood
renewal processes in Brussels and Montreal. Urban studies, 40(12), 2451-2468.
Van Esch, W. (2002). Experiences with community contracts in urban infrastructure works.
International Labour Organisation (ILO).
Zali, N., Ghal'ejough, F. H., & Esmailzadeh, Y. (2016). Analyzing Urban Sprawl of Tehran Metropolis in Iran (During 1956-2011). Anuario do Instituto de Geociencias39(3).
Vidal, A. C. (1997). Can community development re-invent itself? The challenges of strengthening
Neighborhoods in the 21st century. Journal of the American Planning Association, 63(4), 429-438.
Whanganui district council. (2018). safer Whanganui strategy, Community Contracts Contestable
Grants Policy