نقش و جایگاه ارزش و قابلیت‌های فرهنگی تاریخی در قوانین و سیاست‌گذاری‌ حفاظت شهری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی، تبریز، ایران

چکیده

بیان مسئله: تا پیش از مشروطه، گسترش و حفاظت در شهرهای ایران روندی سنتی و آیینی داشت و امور مربوط به آ‌ن‌ها، بر اساس اصول بر آمده از تجربه بودند، ولی با شروع حرکت‌های اصلاحی، نگرش به شهر تغییر کرد؛ شکل‌گیری مجلس شورای ملی و تصویب قانون بلدیه نقطه عطفی در مفهوم جدید از شهر محسوب می‌گردد؛ در تعریف جدید، قوانین از ابزارهای مهم شهری می‌باشد و به‌عنوان بازوی حمایتی برای توسعه و حفاظت از شهر عمل می‌کند. به نظر می‌رسد شکل‌گیری قانون در شهرهای ایران تا حدودی توانسته است کاستی‌های چندی را برطرف نماید، ولی تطبیق آن‌ها با ارزش‌های فرهنگی–تاریخی نشان می‌دهد عملیاتی کردن قوانین مذکور، در موارد بسیاری همسو و هم جهت با ارزش‌های فرهنگی تاریخی نبوده‌اند.
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی این مسئله است که تصویب قوانین و مقررات مذکور تا چه اندازه در راستای ارزش‌های فرهنگی–تاریخی بوده و آیا تصویب آن‌ها توانسته است ارزش‌های توسعه‌ای و فرهنگی را در کالبد شهر متجلی سازند؟
روش: پژوهش جاری از نوع پژوهش‌های بنیادی-نظری می‌باشد و روش تحقیق، تفسیری-تاریخی است که تحلیل‌ها و استدلال‌های کیفی برای نتیجه‌گیری استفاده شده است.
یافته‌ها: در این پژوهش ابتدا قوانین و سیاست‌گذارهای مصوب در زمینه حفاظت شهری مطالعه گردید و با ارزش‌ها و قابلیت‌های فرهنگی تاریخی به‌دست آمده تطبیق داده شد و نقشی که ارزش‌های فرهنگی تاریخی در دوره‌ها و رویکردهای مختلف مداخله شهری داشته است؛ مشخص گردید.
نتیجه ­گیری: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که لازم است اولاً بین بافت تاریخی فرهنگی و سایر بافت‌های شهری قدیم یا کهن، تفاوت وجود داشته باشد و ثانیاً قوانین و مقررات مداخله در بافت‌های با ارزش مبتنی بر ارزش‌ها و برای متجلی ساختن ارزش‌ها در زمان حال باید طراحی و تدوین گردد و ثالثاً متناسب با نیازهای روز هر جامعه قوانین و مقررات مداخله مورد بازبینی قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role and Position of Historical Cultural Values and Capabilities in the Laws and Policies of Urban Protection in Iran

نویسندگان [English]

  • Saman Abizadeh 1
  • Ahad Nejad Ebrahini 2
1 Assistant Professor, Department of Art and Architecture, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
2 Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Islamic Art University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Background: Statement of Problem: Prior to the constitutional, expansion and protection in Iranian cities had a traditional and ritualistic process, and matters related to them were based on principles derived from experience, but with the beginning of reform movements, attitudes toward the city changed; The formation of the National Consultative Assembly and the enactment of the Municipal Law is a turning point in the new concept of the city; In the new definition, laws are an important urban tool and act as a support arm for the development and protection of the city. It seems that the formation of law in Iranian cities has been able to eliminate some shortcomings to some extent, but their adaptation to cultural-historical values shows that the implementation of these laws in many cases have not been in line with historical cultural values.
Objectives: The purpose of this study is to investigate the extent to which the enactment of these laws and regulations has been in line with cultural-historical values and whether their adoption has been able to manifest developmental and cultural values in the body of the city?
Methodology: The current research is a basic-theoretical research and the research method is interpretive-historical in which qualitative analyzes and arguments have been used to conclude.
Results: In this study, first the approved laws and policies in the field of urban protection were studied and adapted to the obtained cultural-historical values and capabilities, and the role and position of historical cultural values in different periods and approaches of urban intervention were identified and all analyzes are in line with the hypothesis.
Conclusion: The research findings show that there is a need for a difference between historical cultural context and the other urban contexts, however old or ancient; And second, the rules and regulations for intervention in valuable contexts must be based on values and designed to manifest values in the present; Third, the rules and regulations of the intervention should be reviewed in accordance with the current needs of each community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • policy-making
  • urban protection
  • value
  • historical context
  • urban laws
آنجلیس دوسا، گولی یلمود. کسائی (مترجم). (1378). شهرهای به صلیب کشیده شده (سخنرانی). فصلنامه اثر14(22). 6-12.‎
ایزدی، محمد سعید. (1380). بررسی تجارب مرمت شهری در ایران با تأکید بر تحولات 2 دهه اخیر. شهرسازی و معماری1(3). 32-42.‎
حبیبی، سید محسن. (1370). دولت و توسعه تهران. محیط شناسی. (15). 11-22.
حبیبی، سید محسن. (1378). از شار تا شهر. تهران: دانشگاه تهران.
حبیبی، سیدمحسن. اهری، زهرا و امامی، رشید. (1389). از فروریختن باروها تا اندیشه شاهراه‌ها، پیشینه طرح‌های شهری و انگاره‌های شهر تهران از 1309 تا 1345. صفه.‎ (50). 85-103.
حبیبی، کیومرث. پور احمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل. (1386).  بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری. شرکت عمران و بهسازی ایران و دانشگاه کردستان.
رحیم‌زاده، محمدرضا و نجفی، مهنام. (1389). جایگاه درک ارزش‌های ماهوی اثر تاریخی در روند احیای آن‌ها. مجموعه مقالات نخستین همایش شناخت و معرفی مزیت‌ها و ظرفیت‌های احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی. صندوق احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی. تهران. 241-272.
زالی، نادر، دارابی، حسن و میرزایی درودخانی، عسگر. (1392). بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده محله پیرسرای کلانشهر رشت با رویکرد مشارکت مردمی. برنامه­ریزی شهری، 12، 79-94.
سعیدی رضوانی، نوید. (1371). شهرنشینی و شهرسازی در دوره بیست ساله 1320-1300(دوران رضاخان). تحقیقات جغرافیایی. 25. 140-165.
شماعی، علی و احمدپور، احمد. (1389). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. تهران: انتشارات دانشگاه.
صفامنش، کامران و منادی‌زاده. (1382). مبانی ارزش‌گذاری بناها و مجموعه‌های قدیمی. شهرسازی و معماری هفت شهر. 1(12 و 13)، 31-45.
طالبیان، محمد حسن. (1383). میزگرد بحران بافت‌های تاریخی و فرسوده شهری. ویژه‌نامه حفظ و احیای بافت تاریخی شهرها. ضمیمه شماره 61 مجله شهرداری‌ها.
طاهرخانی، حبیب‌الله و متوسلی، محمد مهدی. (1385). مدیریت بافت تاریخی شهرهای ایران (چالش‌ها و راهبردها)، مدیریت شهری. 18، 96-107.
عزیزی، دکتر محمد مهدی. (1379). سیر تحول سیاست‌های مداخله در بافت‌های کهن شهری در ایران. هنرهای زیبا‎37-46.
فدایی‌نژاد سمیه، حناچی پیروز. (1393). بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، بازۀ زمانی سال 1357 تا 1391. مطالعات معماری ایران. ۳ (۵) :۲۱-۳۷.
محمد خلیفه، عبداللطیف. سیدی. (1378). بررسی روان‌شناختی تحول ارزش‌ها. مشهد: آستان قدس رضوی.
مرادی، اصغر محمد. (1368). سمینار تداوم حیات در بافت قدیمی شهرهای ایران. گروه مرمت و احیای بناهای تاریخی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت.
مشهدیزاده دهاقانی، ناصر. (1386). تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت. چاپ هفتم.
نژاد ابراهیمی، احد؛ پور جعفر، محمدرضا ؛ انصاری، مجتبی؛ حناچی، پیروز. (1392). ارزش و ارتباط آن با رویکرد مداخله در آثار فرهنگی-تاریخی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مرمت و معماری ایران 6(3)، 79-98.
Abizadeh, S., & Zali, N. (2013). Analyzing Urban Green Space Function Emphasizing Green Space Features in District 2 of Tabriz metropolis in Iran. Anuario do Instituto de Geociencias, 36(1), 119-127.
Angelis Dosa, Goli Yelmoud. (Kassai, Trans.). (1999). Crucified Cities. Scientific-Technical-Artistic Quarterly. 14(22). 6-12. (in Persian)
Ashurst, John. (2007). CONSERVATION OF RUINS. Butterworth-Heinemann is an imprint of Elsevier. First edition.
Azizi, Mohammad Mahdi. (2000). the Evolution of Intervention Policies in Ancient Urban Textures in Iran. Journal of Fine Arts. No. 7. 37-46. (in Persian)
Charles, mynors. (2006). listed building. conservation areas and monuments. third edition published by sweet & Maxwell. ISBN: o421758309.
Fadaei Nezhad S, Hanachi P. (2014). A Study and Review of the Evolution of Policies and Plans Adopted for Conservation of Cultural Heritage, From 1999 Up to 2012. JIAS. 3 (5) :21-37. (in Persian)
Habibi, K.. Poor Ahmad, A. and Meshkini, A.. (2007). Improvement and Renovation of Ancient Urban Textures. Publication of Urban Development and Revitalization Organization of Iran and Kurdistan University. (in Persian)
Habibi, S. M.. (1991). Government and Development of Tehran. Environmental Studies. No. 15. pp. 11-22. (in Persian)
Habibi, Seyed Mohsen. (1999). Az Shar ta Shahr. Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
Habibi, S.M. Ahari, Zahra and Emami, Rashid. (2010). From the Collapse of Fortifications to the Thought of Highways-Background of Urban Planning and designing in Tehran from 1309 to 1345. Soffeh. No. 50. 85-103. (in Persian)
Izadi M. (2001). A Study of Urban Restoration Experiences in Iran with Emphasis on the Developments of the Last 2 Decades. Haftshahr. Civil and Improvement Organization. 1)3). 32-42. (In Persian)
Izadi, M.. (2009). a study on City Center Regeneration: a comparative analysis of tow differwnt approaches to the revitalization of historic city centers in Iran, a thesis submitted in the fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of philosophy. Newcastle University. Faculty of Humanities and social sciences, school of architecture, planning and landscape.
Mashhadizadeh Dehaghani, N.. (2007). An Analysis of the Characteristics of Urban Planning in Iran. Tehran: Iran University of Science and Technology. Seventh Edition. (In Persian)
Mohammad Khalifa, A. L.. (H. Seyedi, Trans.).  (1999). Psychological study of the evolution of values. Mashhad: Astan Quds Razavi. (in Persian)
Moradi, A. M.. (1989). Seminar on Continuity of the Old Context of Iranian cities. Department of Restoration of Historic Buildings. Faculty of Architecture and Urban Planning. University of Science and Technology. (in Persian)
Nejad Ebrahimi, A. (2015). Effective Urban Values on conservation of historical contexts: The case of Isfahan-Iran, Archnet-iajr, volume9, Issue 1,181-197. (in Persian).
Rahimzadeh, M. R. & Najafi, M. (2010). the place of understanding the essential values of historical monuments in the process of their restoration. Proceedings of the first conference on recognizing and introducing the advantages and capacities of restoration and exploitation of historical and cultural sites. Fund for Restoration and Exploitation Historical and cultural places. Tehran. 241-272. (In Persian)
Saeedi Rezvani, N. (1992). Urbanization and Urban Planning in the Twenty-Year Period 1320-1300 (Reza Khan Era). Geographical Research. No. 25. 140-165. (in Persian)
Safamanesh, K. & Monadizadeh. (2003). Principles of Valuation of Old Buildings and Complexes. Haftshahr Urban Development. 1(12 and 13). Tehran: Publications of Urban Development and Revitalization Organization of Iran. 31-45. (in Persian)
Shamaei, A. & Ahmadpour, A. (2010). Urban Improvement and Renovation from the Perspective of Geography. University of Tehran Press. Third Edition. (in Persian)
Taherkhani, H. Motavasoli, M. M. (2006). Management of the Historical Context of Iranian Cities (Challenges and Strategies). Urban Management. No. 18. 96-107. (In Persian)
Talebian, M. H. (2004). Roundtable on the Crisis of Historical and Dilapidated Urban Textures. Special Issue on Preservation and Restoration of Historical Textures of Cities. Appendix No. 61 of the Journal of Municipalities. (in Persian)
Zali, N., Abizadeh, S., & Bagherinia, A. (2013). New Urbanism and Urban Design, Tools for Changing Behavioral Patterns of the Citizens. International Journal of Natural & Engineering Sciences, 7(1), 31-36.
Zali, N., Darabi, H., & MirzaeiDoroudkhani, A. (2013). Rehabilitation and Restoration of Decayed Textures in Pirsaray Neighborhood of Rasht Municipality with an Approach to Public Participation. Journal of Urban Research and Planning, 12, 79-94. (in Persian)
Zali, N., Zamani-Poor, M., & Arghash, A. (2014). Analyzing the Identity Aspect of Cultural Heritage of Isfahan City from the Viewpoint of Visitors with the Aim of City Branding. Anuário do Instituto de Geociências, 37(2), 206-215.