تحلیل فضایی خدمات هفتگانه شهری بر اساس رویکرد عدالت توزیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد واحد تبریز، تبریز، ایران

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

امروزه موضوع عدالت اجتماعی و فضایی در مباحث شهری و به‌تبع آن عدالت توزیعی در پراکنش خدمات در فضای شهری اهمیت بسزایی یافته است. لذا توجه به اهمیت توزیع کاربری خدمات در نواحی شهری بر اساس نیاز به خدمات عامل مهمی در پایداری زندگی شهری است. در این پژوهش به بررسی تحلیل فضایی بخشایش خدمات هفتگانه شهری بر اساس رویکرد عدالت اجتماعی با استفاده از تکنیک‌های زمین‌آماری(نمونه موردی منطقه 8 تهران) پرداخته‌شده است. نوع پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و روش تحقیق مورداستفاده توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده‌ها اسنادی است که جهت انجام پژوهش با توجه به داده‌های عینی و موجود در طرح‌ها جامع و تفصیلی منطقه 8 با استفاده از نرم‌افزار GISو فرمول موران مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد تمرکز خدمات شهری در منطقه 8 از مدل مرکز –پیرامون تبعیت می‌کند به این معنی که هرچه از مرکز منطقه به سمت نواحی پیرامونی حرکت می‌کنیم از توزیع خدمات کاسته می‌شود. یعنی توزیع خدمات عمومی به‌جای این‌که در منطقه به‌صورت عادلانه یا تقریباً عادلانه توزیع شود به‌صورت ناعادلانه توزیع‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Seven Urban Spatial Analysis Services Based on Distributive Justice Approach

نویسندگان [English]

  • behnaz amin nayeri 1
  • sasan bodaghlo 2
  • mojtaba rafieian 3
1 Islamic Azad University, Central Tehran Branch,iran
2 Master of Urban Design, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
3 Associate Professor at Teacher Training University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, social and spatial justice in urban issues and consequently distributive justice in the distribution of services in urban areas have been of paramount importance. Therefore, paying due attention to the importance of service use distribution in urban areas based on the needs of service users in those areas is an influential factor in the sustainability of urban life. In this study, a spatial analysis of seven urban services in district eight of Tehran, as a case study, was carried out based on distributive justice approach by means of geostatistical techniques. This applied study utilizes descriptive-analytical method where the data have been gathered through documentation. To this end, based on the objective data in the comprehensive plans of district eight, they were analyzed through GIS and Moran formula. The results indicate that the focus of urban services in district eight follows the center-periphery model. This means that the more we more away from center toward suburban areas, the less services are distributed in those areas. This implies that distribution of public services which must have been fair or relatively fair is unfair.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial analysis
  • seven municipal services
  • distributive justice
  • Geostatistics
  • district eight of Tehran
احمدتوزه، واحد (1392). بررسی عدالت فضایی در شهر سقز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
اسکندری نوده، محمد، و مژگان، خوش‌دلان (1391). تحلیل فضایی پراکندگی جمعیت و توزیع خدمات در شهر بندر انزلی بر اساس مدل تاپسیس؛ نشریه: جغرافیا و پایداری محیط (پژوهشنامه جغرافیایی)، سال 2، شماره  3، صص: 44-25.
تیربند، مجید، و اذانی، مهری (1391). توزیع امکانات و خدمات شهری بر اساس عدالت اجتماعی (مورد شهر یاسوج)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 23، شماره  2 (پیاپی 46)، صص: 138-109.
جمالی، فیروز؛ قنبری، ابوالفضل، و پورمحمدی، محمدرضا (1389). نگرشی بر مفهوم نابرابری و مفاهیم مرتبط با آن در مطالعات اجتماعی- اقتصادی، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال 14، شماره 2، صص: 121- 141.
جوان، جعفر، و عبدالهی، عبدالله (1387). عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهری (تبیین ژئوپلیتیکی الگوهای نابرابری در حاشیه کلان‌شهر مشهد)، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 4، شماره 2، صص: 131- 156.
جهانگیر، حیدری (1395). تحلیل توزیع فضایی کاربری­های خدمات عمومی شهری در نواحی شهر بوشهر، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال  14، شماره  2 (پیاپی 27)، صص: 153-129.
حاتمی نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت‌الله، و محمدپور جابری، مرتضی (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری مطالعه موردی: شهر اسفراین، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 65، صص: 85-71.
حجتی، وحیده، و مضطرزاده، حامد (1387) مفهوم عدالت و رابطه آن با شهر، جستارهای شهرسازی، شماره 24- 25، صص: 40- 47.
داداش پور، هاشم، و رستمی، فرامرز (1390). بررسی و تحلیل نحوه‌ی توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی (مورد: شهر یاسوج)، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 16، صص: 171 -198.
ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف، و باقری کشکولی، علی (1389). تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهر میبد از منظر توسعه پایدار، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 1، شماره 2، صص: 84-61.
رهنما؛ محمدرحیم، و الیس، آنا (1385). اندازه‌گیری تغییرات دسترسی در منطقه‌ی مادرشهر سیدنی، جغرافیا و توسعه، صص: 137-154.
سعید, امانپور؛ ملکی، سعید، و حسینی، نبی‌اله (1395). تحلیلی بر توزیع خدمات شهری در کلان‌شهر اهواز از منظر عدالت فضایی، پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال  7 ، شماره  2 (پیاپی 14)، صص: 112-99.
شکویی، حسین (1387). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
عباسی، محمدرضا (1388). بررسی توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهر شیراز (نمونه مراکز آموزشی شهر شیراز)، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال  1، شماره  2، صص: 54-45.
غلامرضا، ملکشاهی، و وکیلی، صاحبه (1396). بررسی توزیع خدمات عمومی بر اساس عدالت اجتماعی (موردشناسی: شهر سقز)، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، سال 7 ، شماره25، صص: 170-147.
کیانی، اکبر، و کاظم، علی‌اکبر (1394). تحلیل توزیع خدمات عمومی شهر شیراز با مدل‌های خود همبستگی فضایی در نرم‌افزار ArcGIS  و Geoda، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 6، شماره 22، صص: 10-1.
محمدی، مریم (1387). زنان و رویکرد عدالت جنسیتی در توسعه پایدار، جستارهای شهرسازی، شماره 24- 25، صص: 56- 63.
وارثی، حمیدرضا؛  زنگی‌آبادی، علی، یغفوری، حسین (1387). بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی، جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص: 139- 156.
وارثی، حمیدرضا؛ قائد رحمتی، صفدر، و باستانی فر، ایمان (1386). بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت؛ مطالعه موردی: مناطق شهر اصفهان، جغرافیا و توسعه.
هوشنگ، سرور؛ و لاله پور، منیژه، و سربازگلی، سولماز (1395). ارزیابی و تحلیل فضایی پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در نواحی شهری تبریز، جغرافیا، سال  14 (دوره جدید)، شماره  51، صص: 324-305.
Boyne, A., & Powell, M.A., 2002, Territorial Justice Spatial Justice and Local government Finance, University of Herhordshire & university of clamorgan.
Chang, H., and Liao, C.H., 2011, exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks, Cities 28, 361-371.
Ebrahimabadi, M.S., 2008, Accessibility and Street Layout, Master Thesis in Urban Planning and Design. Stockholm: Sweden
Iveson, K., 2011, Social or Spatial justice? Marcuse and Soja, on the right to the city, City VOL, 15, NO 2.
Gilbert, A. and Chakraborty, j., 2011, Using geographically weighted regression for environmental justice analysis: Cumulative cancer risks from air toxics in Florida", Social Science Research, 273- 286.
Harvey, D., 1996, on planning the Ideology of planning, Planning Theory in the 1980s, 213.
 Hellegers, S., 2011, Justice and Mobilities in the Netherlands. Master Thesis Human Geography.
Fujita, K., 2009, Urban justice and Sustainability, Local Environment, VOL. 14. NO. 5.
Lotfi, S., and Koohsari, M., 2009, measuring objective accessibility to neighborhood facilities in the city (A case study: Zone 6 in Tehran. Iran), Cities, Vol. 26, Pp. 133-140.
Taleai, M.; Sliuzas, R., & Flacke, J., 2014, an integrated framework to evaluate theequity of urban public facilities using spatialmulti-criteria analysis, Cities, 40:56–69.
Omer, I., 2006, evaluating accessibility using house-level data: A spatial equityperspective. Computers, Environment and Urban Systems, 30, 254–274.
Ord, J. K. Getis, A., 1992, Local spatial autocorrelation statistics: distributional issues and an application, Geographical Analysis, 27, Pp. 286 – 306.
Smoyer-Tomic, K. E., Hewko, J. N., & Hodgson, M. J., 2004, spatial accessibility andequity of playgrounds in Edmonton, Canada. The Canadian Geographer, 48(3), 287–302.
Soja, E., 2009, the city and spatialjustice, justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.
Rana, M.S., 2009, Status of water use sanitationand hygienic condition of urban slums: Astudy onRupsha ferighat slum, Khulna, WWW. Elsevier. Com, PP322-328.
Tsou, K.W., Hung, Y.T., & Chang, Y.L., 2005, Anaccessibility-based integrated measure ofrelative spatial equity in urban publicFacilities, Department of Urban Planning, National Cheng Kung University, Tainan70101, Taiwan.
Visser. G., 2003, Spatiality’s of Social Justice and Local Government Transition: Notes on and For South African Social Justice Discourse, South African Geographical Journal. VOL. 85(2).        
Wang, Y., & Zhang, X., 2001, a dynamic Modeling approach to simulating socioeconomic effects on LandscapeChanges, Ecological modeling, 140.