تحلیل فضایی – کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص های رشد هوشمند شهری نمونه موردی: شهر یاسوج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

2 استاد جهاد دانشگاهی، عضو گروه برنامه ریزی و مدیریت شهری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی

3 دکترای شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

چکیده

افزایش جمعیت در سال های اخیر و به دنبال آن پدیده  اسپرال شهری ، موجب گردیده تا توسعه شهری و الگوهای مناسب در جهت رشد و توسعه فضایی -  کالبدی شهر ، اهمیت ویژه ای یافته است . در این زمینه جهت ساماندهی و انتظام فضایی - کالبدی سطوح پراکنده شهری ، از نظریات و  الگوههای نوین برنامه ریزی شهری از جمله ، مدل رشد هوشمند شهری استفاده می کند .در حقیقت راهبرد رشد هوشمند ، سعی در شکل دهی مجدد شهر ها و هدایت آن ها به سوی اجتماع توانمند با دسترسی به محیط زیست مطلوب ، سیستم حمل و نقل یکپارچه شهری ، تراکم و فشردگی شهرها و اختلاط کاربری ها را دارد . پژوهش حاضر با هدف فراهم کردن اطلاعات تحلیلی در زمینه ارزیابی نواحی به لحاظ میزان تناسب با شاخص های رشد هوشمند ، توجه ویژه به نواحی با اولویت پایین ، ترویج بلند مرتبه سازی و استفاده از اراضی بایر و ترویج کاربری های مختلط شهری در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار ،  و با روش توصیفی – تحلیلی و همبستگی ، گام های مهمی در دستیابی به رشد هوشمند شهری برداشت . نمونه مورد مطالعه نواحی چهارگانه شهر یاسوج می باشد . اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی ، پرسشنامه و  میدانی گرد آوری شده است. نتایج حاصل از تحلیل نشان می دهد از بین شاخص های چهارگانه ، شاخص های کاربری اراضی و ( دسترسی و زیست محیطی ) بیشترین سطح معناداری در تبیین و پیش بینی رشد هوشمند شهری را دارد .  یعنی در نواحی که کاربری اراضی ( اختلاط کاربری ) متنوع تر  و با دسترسی مناسب وجود دارد ، به الگوی رشد هوشمند نزدیک تر است   در این خصوص جهت توسعه آتی شهر ، ضروری است که توجه ویژهای به نواحی با رتبه پایین شود .

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial - Physical Analysis of the Urban Areas Based On the Smart Growth Indicators (Case Study: Areas of Yāsuj City)

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Abdali 1
  • Hosein Kalantari Khalilabad 2
  • Yaghob Peyvastehgar 3
1 PhD Candidate in Urban Planning, Yāsuj Branch, Islāmic Āzād University, Yāsuj , Iran
2 Professor of Jihad University, Member of Urban Planning and Management, Research Institute of Humanities and Social Studies, Tehrān, Irān
3 PhD Candidate in Urban Planning, Yāsuj Branch, Islāmic Āzād University, Yāsuj , Iran
چکیده [English]

Abstract
The increase in the population in the recent years and the subsequent urban sprawl phenomenon has led to the particular importance of the urban development and suitable patterns for the development of the city's spatial-physical complexity. So, the modern urban planning theories and models such as the smart growth model has been used for the spatial - physical organization of the scattered urban areas. In fact, the smart growth strategy attempts to rebuild the cities and direct them towards a powerful community with access to a favorable environment, the integrated urban transport system, the city density, and the user mixing. The present research aimed to provide analytical information on the assessment of the areas in terms of the proportionality with the smart growth indicators, special attention to the low priority areas, promotion of high-rise building, the   use of the wastelands, and promotion of the mixed urban uses in order to achieve the sustainable development goals. This study took important steps in achieving the urban smart growth, using the descriptive-analytical and correlational methods. The research sample consisted of the four areas of Yāsuj city. Data was collected using documentary, survey and field methods. The results showed that from among the four indicators, land use indicator (accessibility and environmental) have the most significant level in explaining and predicting the urban smart growth, i.e., areas where land use (mixed use) is more diverse and has appropriate access is closer to the urban smart growth model. So, for the future development of the city, it is necessary to pay particular attention to areas with a low rating.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Smart Growth
  • Urban Areas
  • Yāsuj City
  • Urban sprawl Growth
حسین زاده دلیر، کریم . (1391). فرآیند توسعه شهری و تئوری شهر متراکم. اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری. شهرداری تبریز.
سیف الدینی، فرانک، پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت الله و دهقانی الوار، سیدعلی نادر. (1392). بررسی بسترها و موانع رشد شهر هوشمند در شهرهای میانی مطالعة موردی: شهر خرم‌آباد. مجله آمایش سرزمین، 5(2)، 241-260.
طبیبیان، منوچهر و ایرج اسدی. (1387). بررسی و تحلیل عوامل پراکنده در توسعه فضایی مناطق کلان شهری. فصلنامه هنر، 2، 5-23.
تقوایی، مسعود و محمدحسین سراجی. (1383). گسترش افقی شهرها و ظرفیت­های موجود زمین (مورد شهر یزد). تحقیقات جغرافیایی، 19(2)، 187-210.
رهنما، محمدرحیم و سلمان حیاتی. (1392)، تحلیل شاخص های رشد هوشمند شهری در مشهد. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1(4)، 71-98.
زنجانی، حبیب الله. (1368). جمعیت تهران و آینده آن. محیط شناسی، 15، 23-40.
سازمان برنامه و بودجه. (1345). عمران شهری در ایران. انتشارات دفتر اطلاعات، گزارش های سازمان برنامه و بودجه.
سازمان برنامه و بودجه. (1385). سیمای شهرستان. یراحمد. مجموعه مقالات سازمان برنامه و بودجه استان کهگیلویه و بویراحمد.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد. (1385). سالنامه آماری استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت آمار و اطلاعات، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه کشور.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد. (1390). سالنامه آماری استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت آمار و اطلاعات، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه کشور.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کهگیلویه و بویراحمد. (1395). سالنامه آماری استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت آمار و اطلاعات، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه کشور.
مهندسین مشاور آمود. (1384). طرح جامع و حوزه نفوذ شهر یاسوج. یاسوج: اداره کل مسکن شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت شهرسازی و معماری.
مهندسین مشاور آمود. (1385). طرح تفصیلی شهر یاسوج. یاسوج: اداره کل مسکن شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت شهرسازی و معماری.
مهندسین مشاور همسو. (1369). طرح جامع و حوزه نفوذ شهر یاسوج. یاسوج: اداره کل مسکن و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت شهرسازی و معماری.
مهندسین مشاور همسو. (1371). طرح تقصیلی شهر یاسوج. یاسوج: اداره کل مسکن و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، معاونت شهرسازی و معماری.
Alexander, D., & Tomalty, R. (2002). Smart growth and sustainable development: Challenges, solutions and policy directions. Local Environment7(4), 397-409.
Burton, E. (2001, April). The compact city and social justice. In Housing, Environment and Sustainability, Housing Studies Association Spring Conference.
Cohen, B. (2006). Urbanization in developing countries: Current trends, future projections, and key challenges for sustainability. Technology in society28(1-2), 63-80.
Frank, L. D., Schmid, T. L., Sallis, J. F., Chapman, J., & Saelens, B. E. (2005). Linking objectively measured physical activity with objectively measured urban form: findings from SMARTRAQ. American journal of preventive medicine28(2), 117-125.
Litman, T. (2003). Evaluating criticism of smart growth. Vicoria, BC: Victoria Transport Policy Institute.
McCarty, J., & Kaza, N. (2015). Urban form and air quality in the United States. Landscape and Urban Planning139, 168-179.
Wang, S., Liu, X., Zhou, C., Hu, J., & Ou, J. (2017). Examining the impacts of socioeconomic factors, urban form, and transportation networks on CO2 emissions in China’s megacities. Applied energy185, 189-200.
Habitat, U.N. (2013). State of the world's cities 2012/2013: Prosperity of cities. Routledge.
Bochner, B. S. (2000). Smart growth tools for transportation. ITE journal70(11), 26-29.
Hataminejad, A., Pourtaheri, M. & Ahmadi. A., (2010. The Effects of Commercial Tourism on physical-spatial Development of Urban Areas (Case Study: Baneh City). Human Geography Research Quarterly, 70, 91-109.