الگوی سلسله‌مراتبی معناپذیری مکان با برپایی رویدادها در فضاهای عمومی شهری (مطالعه موردی: بافت پیاده‌ محدوده مرکزی شهر رشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار مدعو گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران؛ استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

بیان مسأله: انسان موجودی اجتماعی و دارای نیاز به تعامل و برقراری ارتباط با دیگران است و بدین‌‌سان نیازمند فضاهایی برای حضور است. کیفیت این حضور وابسته به معنایابی فضا و به تبع آن آفرینش مکان می‌باشد. مکان‌ها بر پایه وقایعی که در آنها روی می دهد معنا می‌یابند. آفرینش مکان به مردم این حس را القا می کند تا فصاهای عمومی را به عنوان قلب هر جامعه‌ای دوباره متصور شوند یا دوباره بسازند.
هدف: پژوهش حاضر در پی آن بوده تا بتوان از طریق فعالیت‌ها و رویدادهای اجتماعی، فضاهای عمومی شهر رشت را معنادارتر نمود تا اینگونه فضاها به مکان ارتقا یابند.
روش:روش این پژوهش از نوع کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه بوده و پدیده مورد نظر یعنی رویدادهای برپا شده در بافت پیاده‌ مرکزی شهر رشت در بازه زمانی بهار 1396 تا بهار 1398، بر اساس تجربه حضور و مواجهه مردم با مکان از طریق مصاحبه‌های عمیق، مورد بررسی قرار گرفته است.
یافته‌ها: نتایج حاصله، الگوی سلسله‌‌‌مراتبی معناپذیری رویدادها برای آفرینش مکان را در دو طیف مخاطبان و مدیریت فضای شهری ارائه نموده است. «بهانه حضور» حداقل زمینه معناپذیری برای آفرینش مکان از سوی شهروندان است که در مقابل به منظور بسترسازی این عامل، مدیریت فضای شهری بیشترین نقش را ایفا می‌نماید. «میزان لذت بردن از حضور» درجه بالاتر معناپذیری است. اگرچه نقش مدیریت فضایی در این مرتبه کم‌رنگ‌تر می‌شود، اما کیفیت، نوع اجرا و میزان همراه‌سازی، همچنان از وظایف آن به حساب می‌آید. در این روند سلسله مراتبی، «میزان مشارکت مؤثر در رویداد» درجه معنادارتر و بالاتری از آفرینش مکان را ایجاد می‌نماید.
نتیجه­گیری: معناپذیرترین مرتبه آفرینش مکان در یک رویداد، «میزان پیش‌بری فضای رویداد» است. در این مرحله مخاطبان با نمایش میزان خلاقیت و توانایی‌های خود در پیشگاه دیدگان عموم، به خودشناسی عمیق‌تری دست می‌یابند.

تازه های تحقیق

مکان ها بر پایه وقایعی که در آنها روی می دهد معنا می یابند. برپایی رویدادها از مؤثرترین بسترهای آفرینش مکان بوده و نحوه و کیفیت مشارکت مخاطبان در این رویدادها می‌تواند در آفرینش مکان‌ از سوی آن ها با درجات متفاوت معناداری محقق گردد.

 بهانه حضور در رویداد، میزان لذت بردن از حضور، میزان مشارکت مؤثر و میزان پیش‌بری فضای رویداد، درجات سلسله‌مراتبی معناپذیری رویداد برای آفرینش مکان از سوی مخاطبان را تشکیل می دهند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Hierarchical Pattern of the Place Meaningfulness through Establishing Events in the Urban Public Spaces (Case Study: The Central Pedestrian District of Rasht)

نویسندگان [English]

  • Narjes Mahjoub Jalali 1
  • Mehrnaz Molavi 2
  • Amirhosein Shabani 3
  • Elham Nazemi 3
1 Ph.D. Candidate in Urban Planning, Najafabad Branch, Isalamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Visiting Assistant Professor of Department of Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran; Assistant Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Najafabad Branch, Isalamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

Background: Human is a social creature that needs interaction and relationship with others, hence he needs some spaces for presence. The quality of such a presence depends on the meaningfulness of the space and consequently on the place creation. Places find their meanings based on the events taking place there. This is why the place is defined as a part of the space that is specified by the social relationships with their own meanings and values. Place making encourages people to consider the public spaces as the heart of their society and reimagine or rebuild it.
Objectives: This research attempted to make Rasht public spaces more meaningful through the social activities and events and hence to promote such spaces to places.
Methodology: It was a qualitative research based on the phenomenological approach. The related phenomenon, i.e. the conducted events at the central pedestrian district of Rasht during the spring 2017 up to the spring 2019 were scrutinized based on the real experience of being and confronting with the places extracted from the in-depth interviews.
Results: The results led to a hierarchical model of meaningfulness of events for place making among the audiences of the events and the urban space management. The “cause of presence” is the minimum setting for the meaningfulness of the place making among the citizens, while the urban space management plays the most important role in paving the way. The higher degree of meaningfulness belongs to the “pleasure of the presence”. Although the role of the urban space management is not so prominent, however, the quality, type and degree of companionship are still the responsibility of the urban space management. The factor of “degree of effective participation in the event” creates a more meaningful and higher degree of place making.
Conclusion: The most meaningful degree of place making for an event is the “degree of advancement of the event space”. At this level, the audiences show their own creativity and ability to the public and hence they gain a deeper self-scrutiny.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban space
  • event
  • meaning
  • place

مراجع

ایوانز، برایان و مک دونالد، فرانک. (2011). فضا، مکان، زندگی. ترجمه براتعلی خاکپور، نونا مسگرانی و مژگان پورعماد. مشهد: انتشارات نونا مسگرانی.
براون، جی لنس، دیکسون، دیوید و گیلهم، اولیور. (2009). طراحی شهری برای قرن شهری: مکان سازی برای مردم. ترجمه حسین بحرینی. تهران:  دانشگاه تهران.
بنکدار، احمد و  قرائی، فریبا. (1390). تغییر پارادایم ها در اصول طراحی شهری؛ از مؤلفه های کالبدی و اجتماعی و ادراکی به رهیافت مکان سازی، نامه معماری و شهرسازی. 6، 51-68.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی. (کتاب اصلی در سال 1385 منتشر شده است).
پنج تنی، منیره، 1394، پدیدارشناسی بیرون از مرزهای فلسفه؛ گفت و گو با یزدان منصوریان، نشریه اطلاعات حکمت و معرفت. 6، 5-11.
پورجعفر، محمدرضا، صادقی، علی رضا و یوسفی، زاهد. (1388). بازشناسی اثر معنا در جاودانگی مکان؛ نمونه موردی: روستای هورامان تخت کردستان، فصلنامه مسکن و محیط روستا. 125، 2-17.
توسلی، محمود و بنیادی، ناصر. (1386). طراحی فضای شهری؛ فضاهای شهری و جایگاه آنها در زندگی و سیمای شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
حبیبی، محسن. (1378). فضای شهری حیات واقعه ای و خاطره های جمعی.  مجله صفه، 28، 16-.21.
ژیلنیتس، آندژی. (2007). فضا و نظریه اجتماعی. ترجمه محمود شورچه. تهران: پرهام نقش.
صدوقی، آرزو و معماریان، غلامحسین. (1389). کاربرد روش تحقیق کیفی برای فهم ابعاد عاطفی مکان؛ نمونه موردی: فضای زیرزمینی شوادان، نامه معماری و شهرسازی. 5، 119- 134.
صدوقی، آرزو (1390). فهم سرشت خانه ایرانی به روش پدیدارشناسی؛ نمونه موردی: شوادان و پیش بوم در خانه دزفولی. پایان نامه منتشر نشده دکتری، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده معماری، رشته معماری.
عابدی، حیدرعلی. (1389). کاربرد روش تحقیق پدیده شناسی در علوم بالینی. فصلنامه راهبرد، 19(54)، 207-224.
کرسول، تیم. (2015). مکان؛ یک مقدمه کوتاه، ترجمه ابوذر سلامی بیرامی و احد ابراهیم پرور. تبریز: نشر اختر.
کرمونا، متیو و تیسدل، استیو. (2007). خوانش مفاهیم طراحی شهری، ترجمه کامران ذکاوت و فرناز فرشاد. تهران: انتشارات آذرخش. 
کرمونا، متیو، هیت، تیم، تنر، اک و تیسدل، استیون. (2003). مکان های عمومی فضاهای شهری؛ ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمه فریبا قرائی و دیگران. تهران: انتشارات دانشگاه هنر تهران.
گزارش عملکرد سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت در سال 1397 [بروشور الکترونیکی]. (1397). رشت: سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت
مدنی پور، علی. (1996). طراحی فضای شهری؛نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی. تهران: اتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.
نوربرگ شولتز، کریستین. (2000).  معماری: حضور، زبان و مکان، ترجمه علیرضا سیداحمدیان. تهران: انتشارات نیلوفر.
 
Abedi, H. (2010). Application of Phenomenological Research Method in Clinical Sciences. Journal of Rahbord, 19 (54), 207-224.(in Persian)
Antchak, V. (2018). City Rhythms and Events. Annals of Tourism Research, 68, 52-54.
Arefi, M. & Triantafillou, M. (2005). Reflections on the Pedagogy of Place in Planning and Urban Design. Journal of Planning Education and Research, 25(1), 75-88.
Arefi, M. (1999). Non- Place and Placelessness as Narratives of Loss: Rethinking the Notion of Place. Journal of Urban Design, 4(2), 179-193.
Auburn, T. & Barnes, R. (2006). Producing place: a neo- Schutzian perspective on the Psychology of place. Journal of Environmental Psychology, 26, 38-50.
Bonakdar, A. & Gharaei, F. (2011). Changing Paradigms in Urban Design Principles: From Physical, Social and Perceptual Components to the Placemaking Approach. Journal of Architecture & Urban Planning of Art University, 6, 51-68.(in Persian)
Brown, L. J., Dixon, D. & Gillham, O. (2009). Urban Design for an Urban Century: Placemaking for People .Tehran: Tehran University Publication. (in Persian)
Canter, D. (1977). The Psychology of Place. London: the Architectural press Ltd.
Carmona, M. & Tiesdell, S. (2007). Urban Design Reader.  Tehran: Azarakhsh Publication. (in Persian).
Carmona, M. (2010). Contemporary Public Space: Critique and Classification, Part One: Critique. Journal of Urban Design, 15(1), 123-148.
Carmona, M. (2010). Contemporary Public Space: Critique and Classification, Part Two: Classification. Journal of Urban Design, 15(2), 157-173.
Carmona, M. (2014). The Place-shaping Continuum: A Theory of Design Process. Journal of Urban Design, 19(1), 2-36.
Carmona, M., Heath, T., Tiesdell, S., Oc, T. (2003). Public Places Urban Spaces; The Dimensions of Urban Design. Tehran: Tehran: Art Tehran University Publication. (in Persian)
Cresswell, T. (2015). Place: A Short Introduction. Tabriz: Akhtar Publication. (in Persian)
Evans, B. & McDonald, F. (2011). Space, Place, Life. Mashhad: Mesgarani Publication. (in Persian (
Gehl, J. (2010). Cities for People. Washington: Island Press.
Gehl, J. (2011). Life between Buildings; Using Public Space. Translation by Jo Koch.Washington: Island Press. (Original work published 1971)
Gustafson, P. (2001). Meaning of Place: Everyday Experience and Theoretical Conceptualization. Journal of Environmental Psychology, 21, 5-16.
Habibi, M. (1999). Urban Space; Event Life and Collective Memories. Journal of Soffeh, 28, 16-21.(in Persian)
Laverty, S. (2003). Hermeneutic Phenomenology and Phenomenology: A Comparision of Historical and Methodological Considerations. International Journal of Qualitative Methods, 2(3), 21-35.
Madanipoor, A. (1996). Design of Urban Space: an Inquiry into a Socio-Spatial Process. Tehran: Pardazesh Barnamerizi shahri Association Publication. (in Persian)
Manzo, L. c. & Devine- Wright, P. (2014). Place Attachment: Advances in Theory, Methods and Applications. London & New York: Routledge.
Manzo, L. C. (2005), For Better or Worse: Exploring Multiple Dimensions of Place Meaning. Journal of Environmental Psychology, 25, 67-86.
McKay, D. & Brady, C. (2005). Practices of place-making: Globalization and Locality in the Philippines. Asia Pacific Viewpoint, 46(2), 89-103.
Norberg-Shulz, Ch. (1975), Meaning in Western Architecture, New York: Praeger Publishers
Norberg-Shulz, Ch. (2000), Architecture, Landscape and Place, Tehran: Niloofar Publication. (in Persian)
 Othman, S., Nishimura, Y. & Kubota, A. (2013), Memory Association in Place Making: A Review. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 85, 554-563.
Pakzad, J. (2007). Theoretical Foundations and Urban Design Process. Tehran: Shahidi Publication. (Original work published 2005). (in Persian)
Pancholi, S., Yigitcanlar, T. and Guaralda, M. (2015). Place Making Facilitators of Knowledge and Innovation Spaces: Insights from European Best Practices. Int. J. Knowledge- Based Development, 6(3), 215-240.
Panjtani, M. (2015). Phenomenology Outside the Borders of Philosophy; Interview with Yazdan Mansourian. Journal of Wisdom and Knowledge Information, 6, 5-11. (in Persian)
Placemaking; What if We Built Our Cities Around Places. [Booklet]. (2018).Project for Public Spaces.
Poorjafar, M., Sadeghi, A. & Yousefi, Z. (2009). Recognizing the Effect of Meaning on the Immortality of Place; Case Study: Huraman Takht Village of Kurdistan. Journal of Housing and Rural Environment, 125, 2-17.(in Persian)
Public Spaces, Activity and Urban Form; Strategic Framework Plan Phase 1. City of Saskatoon. [Pamphlet]. (2011). Saskatoon: Urban Design- Land Branch.
Punter, J. (1991), Participation in the Design of Urban Space, Landscape Design, 200, 24-27.
Relph, E. (1976). Place and Placelessness. Tehran: Tabrizi Publication. (in Persian)
Relph, E. (1976). Place and Placenessness. London: Pion.
Saar, M. (2009). The Dimensions of Place Meanings. Living Reviews in Landscape Research, 3, 1-24.
Sadooghi, A. & Memariyan, GH. (2010). Application of Qualitative Research Method to Understanding Emotional Dimensions of Place; Case Study: Shoadan Underground. Journal of Letter of Architecture and Urban Planning of Art University, 5, 119-134.(in Persian)
Sadooghi, A. (2011). Understanding the Nature of the Iranian House by Phenomenology; Case Study: Shoadan and Pre-Canvas in Dezful House. Unpublished Phd Thesis, University of Science & Technology. Tehran, Iran.(in Persian).
Smith, A. (2016). Events in the City; Using Public Spaces as Event Venues. London & New York: Routledge.
Tavasoli, M. & Bonyadi, N. (2007). Urban Space Design. . Tehran: Shahidi Publication. (in Persian)
The Function Report of Cultural, Social and Sport Organization of Rasht Municipalityin 2019[E-Pamphlet]. (2019). Rasht:Cultural, Social and Sport Organization of Rasht Municipality.
Tibbalds, F. (2004). Making People- Friendly Towns. In: Taylor & Francis e- library and Spon Press.
Tuan, Y. (1977). Space and Place, the Perspective of Experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
What is Placemaking? [Website Article]. (2007). Retrieved 2018, March. 15, from https://www.pps.org/article/what-is-placemaking
Zieleniec, A. (2007). Space and Social Theory. Tehran: Parham Naghsh Publication. (in Persian)
 
 
دانش شهرسازی
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 10
فروردین 1399
صفحه 113-132

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1398
  • تاریخ بازنگری: 28 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 07 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار