گونه‌شناسی نظریه‌های مصرف شهری در شهرسازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بیان مسئله: در طول چند دهه‌ی اخیر پژوهش‎گران و اندیشمندان با تخصص‌ها و رویکردهای مختلفی به مطالعه و بررسی شهر معاصر و سازوکارهای حیات آن پرداخته‌اند. با وجود تنوع در جهت‌گیری‌های پژوهشی، آن‌چه تمامی این پژوهشگران بر آن اتفاق نظر دارند، تحول گسترده، عمیق و پرشتاب شهر معاصر نسبت به نمونه‌های پیشین آن یعنی مصرف-محور شدن شهر معاصر است. این درحالی‌ است که از زمان وقوع انقلاب صنعتی، همواره نقش تولیدی شهرها برسایر خصایص آن‌ها تفوق داشته است. تاکنون و به خصوص در طی 50 سال گذشته، طیف بسیار متنوعی از نظریات (از رشته‏های علمی مختلف) به بررسی جامعه‏ی معاصر از این دیدگاه پرداخته‏اند. شناخت و تجزیه و تحلیل این مجموعه‎ی گسترده از مطالعات به خصوص برای پژوهش‎گران شهری کاری بس دشوار است که لزوم انجام یک پژوهش از جنس گونه‏شناسی را در این حوزه مشخص می‏کند.
هدف: پژوهش حاضر با هدف گونه‌شناسی مجموعه‌ی نظریه‌های مطرح در این حوزه انجام شده است.
روش: برای تحقق هدف فوق ب راهبرد پژوهش کیفی، به‌دنبال ارائه‌ی چارچوبی روشن برای طبقه‌بندی نظریه‌های مصرف که در علوم مختلف مطرح شده‏اند، متناسب با موضوع هریک به کار گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج پژوهش حاضر حاکی از قابلیت کلاسه‌بندی نظریه‌های مصرف و شهر به سه طبقه‌ی کلان اقتصادسیاسی مصرف، جامعه‌شناسی مصرف و رویکرد ترکیبی، و چهل و سه طبقه‌ی خرد است.
نتیجه گیری: نتایج می تواند برای پژوهشگرانی که قصد نظریه‌پردازی و یا ورود به این نوع مطالعات را دارند، بسیار راهگشا باشد. در انتها نیز تلاش شده است تا نظریاتی که مستقیما در دانش شهرسازی کاربرد داشته‏اند با دقت بیش‏تری مورد بررسی قرار گیرند.

تازه های تحقیق

  • شناسایی سه گونه‌ی کلان و بیش از چهل گونه‌ی خرد از نظریه‌های مصرف و شهر.  
  • بررسی ماتریالیسم تاریخی و ماتریالیسم تاریخی-جغرافیایی به عنوان پایه‎های فلسفی نظریه‏های اقتصادسیاسی، ساختارگرایی به‏عنوان پایه‏ی فلسفی نظریه‏های جامعه ‏شناختی و نهایتا ایدئالیسم و ماتریالیسم به‏عنوان پایه‏های فلسفی نظریه‏های واجد رویکرد ترکیبی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Typology of Urban Consumption Theories in Urbanism

نویسندگان [English]

  • Mona Fathalibiglou 1
  • Mohammadtaghi Pirbabaei 2
1 PhD candidate in Islamic Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Department of Islamic Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Background: Over the past few decades, scholars have studied the contemporary city and its mechanisms through a variety of approaches. Despite the variations in research orientations, what all these scholars agree on, is the widespread, profound and rapid transition of the contemporary city compared to its earlier sample which can be defined as development of consumerism in the contemporary city. This is an extreme change because the productive role of cities has always prevailed over their other features since the Industrial Revolution. Especially over the last 50 years, a wide variety of theories (from various disciplines) have explored contemporary society from this perspective. Understanding and analyzing this vast array of studies could be tricky for urban researchers, which highlights the need for a typological study in this area.
Objectives: The current paper aims to characterize the set of urban consumption theories.
Methodology: A qualitative research strategy is used to provide a clear framework for the classification of consumption theories that have been proposed in different sciences.
Result: Results suggests that urban consumption theories could be classified into three macros and forty-three micro types.
Conclusion: Macro-types of urban consumption theories are the economical category of consumption, sociology of consumption and hybrid approach. These classifications can be very useful for researchers who intend to theorize or enter such studies—theories directly applied to urban science are more elaborated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Consumption
  • Urbanism
  • Political economy
  • Sociology
باینگانی، بهمن، ایراندوست، فهیم و احمدی، سینا. (١٣٩٢). سبک زندگی از منظر جامعه شناسی؛ مقدمه ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی. مهندسی فرهنگی، ٧٧، ٧٤-٥٦.
بودریار، ژان. (1390). جامعهی مصرفی: اسطورهها و ساختارها. ترجمه‎ی پیروز ایزدی، تهران: ثالث.
جین، مارک. (1391). شهرها و مصرف، ترجمه ابوالفضل مشکینی، نصرالدین الیاسزاده مقدم، اشرف راضی. تهران: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
حاتمی‎نژاد، حسین و شورچه، محمود. (1393). شهر و نظریه‎ی انتقادی (با تاکید بر آرا و آثار دیوید هاروی). تهران: پرهام نقش
دادگر، یداله. (1384). تکثری بودن اقتصاد سیاسی. فصلنامه پژوهش های اقتصادی، 15، 26-1
ژیلنیتس، آندژی. (1393). فضا و نظریه‎ی اجتماعی. ترجمه محمود شورچه، تهران: مدیران امروز
فاضلی، محمد. (1382). م‍ص‍رف‌ و س‍ب‍ک‌ زن‍دگ‍ی. قم: صبح صادق.
کاتبرت، الکساندر. (1391). طراحی شهری و اقتصاد سیاسی فضایی: بررسی و نقد 50 سال اخیر. ترجمه رضا بصیری مژدهی و حمیده فرهمندیان، تهران: طحان
کاظمی، عباس. (1392). پرسه‏زنی و زندگی روزمره‎ی ایرانی، تهران: فرهنگ جاوید
گلکار، کوروش. (1390). آفرینش مکان پایدار: تأملاتی درباب نظریه طراحی شهری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی
مایلز، استیون و مایلز، مالکوم. (1392). شهرهای مصرفی. ترجمه مرتضی قلیچ و محمد حسن خطیبی بایگی، تهران: تیسا
هاروی، دیوید. (1390). وضعیت پسامدرنیته: تحقیق در خاستگاههای تحول فرهنگی. ترجمه عارف اقوامی مقدم، تهران: نشر پژواک
هاروی، دیوید. (1392). شهری شدن سرمایه(چرخه‌ی دوم انباشت سرمایه در تولید محیط مصنوع). مترجم عارف اقوامی مقدم، تهران: دات.
Allmendinger, P. (2002). Towards a post-positivist typology of planning theory. Planning theory, 1(1), 77-99.
Araabi, H. F. (2016). A typology of Urban Design theories and its application to the shared body of knowledge. Urban Design International, 21(1), 11-24.
Barke M. and Harrop K. (1994). Selling the Industrial Town: Identity, Image and Illusion. In Gold J. R. and Ward S. V. (eds), Place Promotion: The Use of Publicity and Marketing to Sell Towns and Regions. John Wiley, Chichester.
Baudrillard, J. (1988). AMERICA. London and New York.
Baudrillard, J. (1993). Symbolic Exchange and Death. SAGE.
Baudrillard, J. (2011). Consumer Society: Myths and Structures. translated by (P. Izadi Trans.). Sales. (in Persian)
Bayangani, B., Irandoost, S. F., & Ahmadi, S. (2013).Lifestyle from a sociological perspective; an introduction to the knowledge and analysis of the concept of lifestyle. Cultural Engineering, 2, 2-4. (in Persian)
Binkley S. and Litter J. (Eds.) (2008). Cultural studies and anti-consumerism: A critical encounter. New York: Routledge.
Blackburn, S. (2008). Oxford Dictionary of Philosophy. (second edition revised). Oxford: Oxford University Press.
Boyer M. (1999). The City of Collective Memory: Its Historical Imagery an Architectural Entertainments. MIT Press, Cambridge, MA.
Campbell C. (1995). The Socialogy of Cosumption. In Miller D. (ed.) Acknowledging Consumption: A Review of New Studies. Routledge, London.
Carlstein T. (1980). Time Resources, Society and Ecology: On the Capacity for Human Interaction in Space and Time. (Vol. 1). Unwin Hyman.
Carmona M. and Wunderlich F. M. (2012). Capital Spaces. Routledge, London. 
‎Castells M. (1989). The Informational City: Information Technology, Economic Restructuring, and the Urban Regional Process. Oxford, UK; Cambridge, Massachusetts: Blackwell.
Castells M. (1998). The Information Age: Economy, Society and Culture. (Vol.3): End of Millennium, Wiley.
Castles S., Kosack G. (2010). Selected Studies in International Migration and Immigrant Incorporation، the function of labor immigration in Western European capitalism. Amsterdam University Press.
Castree N., Coe N. M., Ward K., Samers M. (2003). Spaces of Work: Global Capitalism and Geographies of Labor, SAGE.
Coe N. M., Kelly P. F., Yeung Henry W.C. (2007).  Economic Geography: A Contemporary Introduction. Wiley.
Craig E. (Ed). (1998). Routledge Encyclopedia of Philosophy. (Vol.7): Nihilism to Quantum mechanics. London and New York: Routledge.
Crewe, L. (2000). Geographies of retailing and consumption. Progress in Human Geography, 24(2), 275-290.
Crewe, L. (2003). Geographies of retailing and consumption: markets in motion. Progress in Human Geography, 27(3), 352-362.
Cuthbert, A. (2006). The Form of Cities: Political Economy and Urban Design. Blackwell, Oxford.
Cuthbert, A. (2012). Urban Design and Spatial Political Economy: A Review of the Last 50 Years. (R. Mojdehi and H. Farahmandian Trans). Tahan. (in Persian)
Dadgar, Y. (2005). Multiplicity of Political Economy. Journal of Economic Research, 15, 26-1. (in Persian)
de Certeau M. (1984). The Practice of Everyday Life. (S. Rendall, Trans.). University of California Press.
de Certeau M. (1988). The Writing of History. Columbia University Press.
DeFilippis J. (2004). Fables of the Reconstruction: Lower Manhattan after 9/11. In Bell D. and Jayne M. (eds) City of Quarters: Urban Vilages in the Contemporary City. Ashgates, Aldershot.
Dicken P. (2007). Global Shift: Mapping the Changing Contours of the World Economy. SAGE.
Domosh, M. (1996). The Feminized Retail Landscape: Gender Ideology and Consumer Culture in nineteenth-century New York City. In Wrigley, N. and Lowe, M., editors, Retailing, Consumption and Capital, Harlow: Longman, pp. 257–270.
Douglas M., Isherwood B. (1996). The World of Goods: Towards an Anthropology of Consumption. London: Routledge.
Elden, S. (2004). Understanding Henri Lefebvre. A&C Black.
Engels F. (2011). Socialism: Utopian and Scientific (Introduction - Materialism). Marxists Internet Archive. Retrieved 7 December 2011.
Fazeli, M. (2003). Consumption and Sexuality. Sobh Sadegh. (in Persian)
Featherstone M. (1991). Consumer Culture and Postmodernism. SAGE.
Fiske J. (1989). Reading the Popular. Unwin Hyman.
Fiske, J. (1998). The popular economy. Cultural Theory and Popular Culture, Prentice Hall.
Florida R. (2005). The Flight of the Creative Class: The New Global Competition for Talent. HarperCollins.
Fuchs, C. (2018). Henri Lefebvre’s theory of the production of space and the critical theory of communication. Communication Theory, 29(2), 129-150.
Gilroy, P. (1987). There Ain't No Black in the Union Jack: The Cultural Politics of Race and Nation. University of Chicago Press.
Gold J. R., Ward S. V. (eds) (1994). Place Promotion: The Use of Publicity and Marketing to Sell Towns and Regions. John Wiley, Chichester.
Golkar, K. (2011). Creating a Sustainable Place: Reflections on Urban Design Theory. Shahid Beheshti University. (in Persian)
Gottdiener M. (ed.) (1994). New Forms of Consumption: Consumers, Culture and Commodification. Rowman and Littlefield, London.
Graham S. (1999). Global Grids of Glass: On Global Cities, Telecommunications and Planetary Urban Networks. Urban Studies, 36(5-6), 929-949.
Hajer M., Reijndorp A. (2001). In Search of New Public Domain. NAI Publishers, Rotterdam.
Halkier, B. (2001). Routinization or Reflexivity? Consumers and Normative Claims for Environmental Consideration. In Ordinary Consumption, Edited by Jukka Groncow and Alan Warde, Routledge.
Harvey, D. (1973). Social Justice and the City. University of Georgia Press.
Harvey, D. (1982). The Limits to Capital. Verso.
Harvey, D. (1985). The Urbanization of Capital. John Hopkins University Press.
Harvey, D. (1989). The Condition of Postmodernity: An Enquiry into the Origins of Cultural Change. Wiley.
Hatami Nejad, H. and Shoorcheh, M. (2014). City and Critical Theory (with emphasis on David Harvey's views and works). Parham Naghsh. (in Persian)
Hebdige, D. (1979). Subculture: The Meaning of Style. Methuen.
Isbell K. (2003). Ethical Consumersim. Green Teacher
Jayne, M. (2012). Cities and Consumption. (A. Meshkini, N. Moghadam, A. Razi Trans). Road, Housing and Urban Research Center. (in Persian)
Kazemi, A. (2013). Wandering and daily Iranian life. Farhang Javid. (in Persian)
Knox P. L. (2011). Cities and Design. Routledge, London.
Knox, P. L. (1984). Symbolism, styles and settings: the built environment and the imperatives of urbanized capitalism. Architecture and Behaviour, 2(2), 107-122.
Knox, P. L. (1987). The social production of the built environment architects, architecture and the post-modern city. Progress in human geography, 11(3), 354-377.
Kunzmann, K. R. (2011). Spaces of Consumption. In Companion to Urban Design, Tridib Banerjee, Anastasia Loukaitou-Sideris (Editors), Taylor & Francis.
Laermans, R. (1993). Learning to consume: early department stores and the shaping of the modern consumer culture (1860-1914). Theory, Culture & Society, 10(4), 79-102.
Lash, S. (1999). Another Modernity: A Different Rationality. Wiley.
Lefebvre, H. (1981). Critique de la vie quotidienne.
Lefebvre, H. (1989). Le matérialisme dialectique. FeniXX.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. (D. Nicholson, Trans). Wiley. 
Madani-Pour, A., & Madani, A. (1996). Design of urban space. Academy.
Malpass, A., Cloke, P., Barnett, C., & Clarke, N. (2007). Fairtrade urbanism? The politics of place beyond place in the Bristol Fairtrade City campaign. International Journal of Urban and Regional Research, 31(3), 633-645.
Marcuse, H. (1964). One-Dimensional Man. Abacus.
Marx, K. (1906). Capital: A Critique of Political Economy. Ed. Frederick Engels (New York: Modern Library, no date, first published 1906).
Marx, K. (1990). 1867. Capital: A Critique of Political Economy. (Volume One).
Massey, D. (1984). Spatial Divisions of Labor: Social Structures and the Geography of Production. Macmillan.
McDowell, L. (1997). Capital Culture: Gender at Work in the City. Wiley-Blackwell.
Miles, S. H. (1998). Consumerism: As a Way of Life. SAGE.
Miles, S. H. (2010). Spaces for Consumption. SAGE.
Miles, S. H. and Miles, M. (2013). Consumer Cities. (M. Ghelich and M. H. Baygi Trans). Tisa. (in Persian)
Miller, D. (1995). Consumption as the Vanguard of History, a Polemic by Way of an Introduction. In Miller, Danny (editor) Acknowledging Consumption: A Review of New Studies, Routledge, London, pp. 1–57.
Robinson, W. I. (2004). A Theory of Global Capitalism: Production, Class, and State in a Transnational World. Johns Hopkins University Press.
Saunders, P. R. (1981). Social Theory and the Urban Question. Routledge.
Scott, A. J. (2000). The Cultural Economy of Cities: Essays on the Geography of Image-Producing Industries. SAGE.
Simmel, G. (1903). The Metropolis and Mental Life, in Levine, Donald (editor) 'Simmel: On individuality and social forms' Chicago University Press, 1971.
Sklair, L. (2012). Culture-Ideology of Consumerism. In: Encyclopedia of Consumer Culture, Dale Southerton(Editor), The Wiley-Blackwell.
Slater, D. (1997). Consumer Culture and Modernity. Wiley.
Smith, N. (1984). Uneven Development: Nature, Capital, and the Production of Space. University of Georgia Press.
Sorkin M. (Ed) (1992). Variations on a Theme Park: The New American City and the End of Public Space. Hill & Wang, New York.
Storey J. (1999). Cultural Consumption and Everyday Life. New York: Arnold.
Thorpe, M. (1999). Marginalization and Resistance Through the Prism of Retirement. In Consuming Cultures. Power and Resistance, Jeff Heametal(Editor), Palgrave Macmillan.
Tönnies, F. (1979) Gemeinschaft und Gesellschaft: Grundbegriffe der reinen Soziologie. (8th edition). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgemeinschaft. Orig. publ. 1887.
Urry, J. (1995). Consuming Places. Taylor & Francis.
Veblen, T. (1899). The Theory of the Leisure Class. B. W. Huebsch.
Warde, A. (1997). Consumption, Food and Taste. SAGE.
Wilson, W. J. (2011). Being Poor, Black and American: The Impact of Political, Economic and Cultural Forces. American educator.
Zieleniec, A. (2014). Space and Social Theory. (M. Shoorcheh Trans). Modiran Emrooz. (in Persian)
Zukin, S. (1998). Urban lifestyles: diversity and standardization in spaces of consumption. Urban studies, 35(5-6), 825-839.