واکاوی پادآرمان شهر در قرآن کریم و تطبیق آن با مدینه های غیر فاضله فارابی و شهر معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ازاد قزوین، قزوین، ایران

2 استاد تمام دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران،تهران، ایران

3 استادیار گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ازاد قزوین، قزوین، ایران

چکیده

بیان مسئله : ترسیم، تصور و تفکر درباره ی آرمان شهر از گذشته تا امروز مورد توجه نظریه ورزان و اندیشمندان حوزه شهری و غیر شهری بوده است. اصولاٌ اندیشمندان حوزه آرمان شهری از وضعیت موجود شهرها شکایت داشته و دارند و برای بهتر شدن وضعیت شهرها به دنبال راهکاری تحت عنوان آرمان شهر می گردند و  به ترسیم خیالی یا حقیقی ویژگی های ارمان شهری می پردازند. کمتر کسی در این حوزه وجود دارد که به ترسیم پادآرمان شهر بپردازد و از طریق غیر مستقیم بخواهد ویژگی های ارمان شهر را تبیین کند. 
هدف: هدف این مقاله، بررسی پادآرمان شهر قرآنی است تا بتوان از این طریق به ویژگی های آرمان شهر قرآنی با جزئیات بیشتری پی برده شود.
روش: در این  مقاله برای کاوش در مفهوم آرمان شهر قرآنی از روش معکوس(برهان خلف) استفاده شده است یعنی از طریق بررسی پادآرمان شهر به ویژگی های آرمان شهر خواهد رسید. همچنین برای فهم و تحلیل ویژگی های قرآنی شهر و مقایسه آن با نظریات فارابی از روش تحلیلی- تطبیقی استفاده گردیده است. نوع تحقیق نظری است و مهمترین منبع مورد استفاده در این پژوهش قرآن و تفسیر المیزان است.
 یافته ها: در این پژوهش چهار مفهوم(بلد، قریه، مدینه و مصر) ازکتاب مبین برای شهر استخراج گردید  که واژه قریه با واژه پادآرمان شهر مترادف می باشد و بلد به آرمان شهر تعلق می گیرد که از قرارگیری این دو در کنار هم، می توان آرمان شهر قرآنی را  تبیین  کرد. ویژگی های استخراج شده از این دو مفهوم با ویژگی های شهر معاصر(ایرانی) و همچنین مدینه های فارابی(فاضله، جاهله، فاسقه و ضاله) مقایسه و تطبیق گردید.
نتیجه گیری: با توجه به بررسی های بعمل آمده ویژگی هایی که فارابی برای پادآرمان شهرهای خود برشمرده است با ویژگی های قرآنی پادآرمان شهر هماهنگی و تناسب دارد . همچنین از تطبیق شهرهای معاصر با ویژگی های پادآرمان شهر قرآنی این نتیجه بدست آمد که شهرایرانی  معاصر در یک سیر نزولی در حال حرکت است و این سیر رو به سوی قریه دارد.

تازه های تحقیق

  • بررسی پادآرمان شهر و استخراج ویژگی های بارز شهر معاصر و تطبیق این دو با هم، راه سریعتری برای رسیدن به آرمان شهر می باشد. زیرا با بررسی آنچه که نباید باشد و جلوگیری از تحقق آن، بستر تحقق ارمان شهر فراهم می گردد. بنابراین نقطه آغاز شکل گیری ارمان شهر، شناخت ویژگی های پادآرمان شهری شهر معاصر می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Inquiry into Dystopia in the Qur’an and Its Comparison with Fārābī’s Astray, Ignorant, and Vicious Cities as well as the Contemporary City

نویسندگان [English]

  • marziyeh pourmohammadi 1
  • Seyyed Mohsen Habibi 2
  • Seyyed-Hossein Bahrainy 2
  • Zohreh Davoudpour 3
1 Ph.D Candidate, Faculty of Architecture and Urban Planning, Islamic Azad University, Qazvin branch , Qazvin, Iran
2 Professor, ّDepartment of Urban Planning, College of Fine Arts, University of Tehran,,, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Islamic Azad University, Qazvin branch , Qazvin, Iran
چکیده [English]

Background: Since long time ago, theoreticians and intellectuals of urban and non-urban fields have concerned themselves with providing outlines and portraits of, and thoughts about, utopia. In principle when it comes to utopia, everyone complains about the status quo, looks for a solution under utopia so as to improve the situation, and provides an imaginary or actual outline of utopian features. There are very few people, nevertheless, who provide an outline of dystopia in order to give an indirect account of the features of utopia.
Objectives: In this paper, my goal is to consider the Quranic dystopia so as to find out more about the features of Quranic utopia.
Methodology: In my inquiry into the concept of Quranic utopia in this paper, I have deployed a reverse method; that is, I unearth the features of utopia via those of dystopia. In my references to the Qur’an as the main source of the research, I have deployed an exegetical-interpretational method relying mainly on al-Mīzān in order to understand Quranic verses.
Results: In this research, I have identified four city-related concepts in the Qur’an: balad, qarya, madīna, and miṣr. The word, qarya, is synonymous with dystopia, and balad denotes utopia, and by considering them together, we can account for Quranic utopia.
Qarya or the Quranic dystopia is a city whose people are not believers—they do not believe in God, the day of resurrection, the prophethood of prophets, and the imamate of the Imams, and do not do righteous actions. They are obstinate and vicious, they are deniers, polytheists, unbelievers, and oppressors. These are people who seek more pleasure, more wealth, unlimited freedom, greater domination, more general praise, and in a word, they love this world and seek no goals except the enjoyment of this world. When the Qur’an deals with the features of dystopia, it is mainly concerned with lifestyles, beliefs, moral attitudes, and conducts of people of “town” (qarya) and its rulers, and rarely does it deal with anatomical features thereof.
Conclusion: Features enumerated by Fārābī for his dystopias are compatible with those of the Quranic dystopia. Moreover, through a comparison between contemporary cities and Quranic dystopias, I conclude that contemporary cities are in a regressive direction towards qarya.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Utopia
  • Quranic dystopia
  • qarya
  • Fārābī
  • contemporary city

مراجع

اصیل، حجت الله. (1393). آرمان شهر در اندیشه ایرانی. تهران : نشر نی.
توفیقی، حسین. (1391). شهر خدا.  نوشته سنت آگوستین، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
بحرینی، حسین و ولدخانی حامد.( 1397). دهکده شهری: الگویی برای سکونتگاه پایدار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
برخورداری، عارف. (1394). درآمدی تطبیقی بر ماهیت مدینه فاضله در آرای فارابی و خواجه نصیر الدین طوسی. فصل نامه سیاست، 45(2)، 495-512.
پورمحمدی، مرضیه، بحرینی، حسین و داوودپور، زهره. (1398). شهر اسلامی؛ تخیل یا واقعیت. دانش شهرسازی، 3(2)، 33-47.
شاکر، کمال مصطفی. (1392). ترجمه خلاصه المیزان علامه طباطبایی (4 جلد). مترجم فاطمه مشایخ. تهران: اسلام.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1386).  تفسیر المیزان (20 جلد). ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی.قم: دفتر انتشارات اسلامی.
انصاریان، حسین. (1396). صحیفه سجادیه (مجموعه مناجات های امام سجاد(ع). تهران: مرکز طبع و نشر قرآن کریم.
عمید، حسن. (1390). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ملکشاهی، حسن. (1389). السیاسه المدنیه. نوشته ابونصر فارابی، تهران: سروش.
قرآن کریم. (1382). ترجمه محمد مهدی فولادوند. تهران: دارالقرآن الکریم.
قمی، عباس. (1382). فرهنگ واژگان قرآن کریم. مترجم غلامحسین انصاری. تهران: نشر بین الملل.
قمی، عباس. (بی تا). مفاتیح الجنان. مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
حبیبی، محسن. (1392). شهرسازی تخیلات و واقعیات(نوشته فرانسواز شوای). تهران: دانشگاه تهران.
طوسی، خواجه نصیر الدین. (بی تا). اخلاق ناصری. ویرایش مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران : نشر خوارزمی.
لینچ، کوین. (1918). تئوری شکل شهر. ترجمه سید حسین بحرینی (1381). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجلسی، محمدباقر. (بی تا) . بحارالانوار (110 جلد). ج 12. تهران: شرکت طبع بحار الانوار.
مجلسی، محمدباقر. (بی تا) . بحارالانوار. ج13. ترجمه علی دوانی. بی نا.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه (28 جلد). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
معین، محمد. (1392). فرهنگ معین (6 جلد). تهران : انتشارات امیرکبیر.
مور، توماس. ( 1516). آرمان شهر. ترجمه داریوش آشوری و نادر افشار نادری (1361). تهران: انتشارات خوارزمی.
نرم افزار جامع تفاسیر نور(3).
نقی زاده، محمد. (1387). شهر و معماری اسلامی (تجلیات و عینیات). اصفهان: انتشارات مانی.
Amid, H. (2011). Farhang-i ‘Amid [‘Amid Dictionary]. Tehran: Intisharat-i Amir Kabir. (Original work published in 1997). (in Persian)
Ansariyan, H. (trans.) (2017). Sahifa Sajjadiyya: majmu‘ih munajat-hayi Imam Sajjad [The Sajjadi Book: collected supplications of Imam Sajjad]. Tehran: Markaz-i Tab‘ va Nashr-i Qur’an Karim. (in Persian)
Asil, H. (2014). Armanshahr dar andishi-yi Irani [Utopia in Iranian thought). Tehran: Nashr-i Ney. (In Persian)
Bahrayni, H. and Valadkhani, H. (2018). Dihkadi-yi shahri: ulguyi barayi sukunatgah-i paydar [Urban Village: A Model for Sustained Residence]. Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
Barkhurdari, ‘A. (2015). Daramadi tatbiqi bar mahiyyat-i madini-yi fazilih dar ara-yi Farabi va Khwajih Nasir al-Din Tusi [a comparative introduction to the nature of the virtuous city in the views of Farabi and Khwaja Nasir al-Din Turi]. Faslnami Siyasat, 45(2). (in Persian)
Habibi, M. (trans.). (2013). Shahrsazi, takhayyulat va vaqi‘iyyat [Urbanization, imaginations and realities] by Francoise Choay. Tehran: University of Tehran. (in Persian)
Jami‘-i Tafasir-i Nur software (3).
Lynch, K. (2002). A theory of good city form. Sayyid Husayn Bahrayni (trans.). Tehran: University of Tehran Press. (Original work published in 1918) (in Persian)
Majlisi, M.B. (n.d.). Bihar al-Anwar [The seas of the lights]. vol. 12. Tehran: Shirkat-i Tab‘-i Bihar al-Anwar. (in Arabic)
Majlisi, M.B. (n.d.). Bihar al-Anwar [The seas of the lights]. vol. 13. ‘Ali Davani (trans.). n.p.:n.p. (in Persian)
Makarim Shirazi, N. (1992). Tafsir-i nimunih [Exemplary exegesis]. 28 volumes. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya. (Original work published in 1992). (in Persian)
Malikshahi, H. (trans.) (2010). Al-Siyasat al-Madaniyya [Urban Politics] by al-Farabi. Tehran: Soroush. (Original work published in 1997). (in Persian)
More, T. (1982). Utopia. Dariyush Ashuri and Nadir Afshar Nadiri (trans.). Tehran: Intisharat-i Khwarazmi. (Original work published in 1516) (In Persian)
Mu‘in, M. (2013). Farhang-i Mu‘in [Mu‘in dictionary]. 6 volumes. Tehran: Intisharat-i Amir Kabir. (Original work published in 1971). (in Persian)
Naqizadih, M. (2008). Shahr va mi‘mari-yi Islami: tajalliyyat va ‘ayniyyat [City and Islamic architecture: manifestations and exemplifications]. Isfahan: Intisharat-i Mani. (in Persian)
Purmuhammadi, M., Bahrayni, H., and Davudpur, Z. (2019). Shahr-i Islami; takhayyul ya vaqi‘iyyat [Islamic city; imagination or reality]. Danish Shahrsazi, 3(2), 33-47. (in Persian)
Qumi, ‘A. (2003). Farhang-i vazhigan-i Qur’an-i Karim [Dictionary of the Words of the Noble Qur’an]. Translated by Ghulamhusayn Ansari. Tehran: Nashr Bayn al-Milal. (in Persian)
Qumi, ‘A. (n.d.). Mafatih al-jinan [Keys to the Heaven]. Mashhad: Nashr-i Astan-i Quds-i Razavi. (in Arabic and Persian)
Shakir, K. M. (2013). Tarjumi-yi Khulasi-yi al-Mizan ‘Allamih Tabataba’i [Translation of a summary of the balance by ‘Allama Tabataba’i]. (four volumes). Translated by Fatimih Mashayikh. Tehran: Islam. (in Persian)
Tabataba’i, S.M.H. (2007). Tafsir al-mizan [Quranic exegesis of the balance]. (20 volumes). Translated by Sayyid Muhammad Baqir Musavi Hamadani. Qom: Daftar-i Nashr-i Islami. (in Persian)
The Qur’an. (2003). Translated by Muhammad Mahdi Fuladvand. Tehran: Dar al-Qur’an al-Karim. (in Arabic and Persian)
Towfiqi, H. (trans.) (2012) City of God by St. Augustine. Qom: University of Religions and Denominations. (in Persian)
Tusi, Khwaja Nasir al-Din. (n.d.). Akhlaq-i Nasiri [Nasiri Ethics]. Mujtaba Minavi and Alireza Haydari (Ed.). Tehran: Nashr-i Khwarazmi. (in Persian)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1398
  • تاریخ بازنگری: 17 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 20 فروردین 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار