بهینه‌سازی مکان‌یابی استقرار کاربری‌های شهری با روش‌های ترکیبی Delphi- BWM- PROMETHEE (نمونه موردی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر اهواز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی شرق، دانشگاه گیلان، ایران

2 دانشجوی دکترای مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل بندرانزلی، انزلی، ایران

چکیده

بیان مسئله: با توجه به رشد روزافزون شهرها، افزایش جمعیت و متراکم شدن بافت شهری، لازم است که کاربری­های شهری اضطراری از قبیل آتش‌نشانی به‌طور بهینه تعیین موقعیت شوند تا به‌خوبی و به‌سرعت بتوانند پاسخگوی تقاضاها باشند. این مسئله ازآن‌جهت حائز اهمیت است که این تسهیلات، برای خدمات‌رسانی امدادی ایجاد می‌شوند پس باید به‌خوبی بتوانند تمام ناحیه تقاضا را پوشش دهند، لذا این پژوهش بر آن است تا ضمن شناسایی مهم­ترین معیارهای مؤثر بر مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی که با شرایط شهر اهواز بیشترین تطابق را داشته باشند، آن‌ها را اولویت­بندی نماید.
هدف: مقاله حاضر با هدف بهینه‌سازی مکان‌یابی استقرار کاربری‌های شهری تدوین شده است.
روش:در این پژوهش با مروری عمیق و گسترده در ادبیات پژوهش، مهم­ترین معیارهای به‌کاررفته در مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش­نشانی شناسایی و استخراج گردید. سپس به‌منظور تطبیق و ویژه سازی معیارهای شناسایی‌شده در مرحله قبل، از تکنیک Delphi استفاده کرده و معیارهایی که خبرگان اختلاف‌نظر کمتری بر روی آن‌ها داشتند، انتخاب شدند. آنگاه، به‌منظور وزن­دهی و اولویت­بندی معیارهای انتخاب‌شده در مرحله قبل، یکی از تکنیک­های نوین و کارای تحقیق در عملیات به نام تکنیک بهترین_بدترین (BWM) بکار برده شد. درنهایت، با استفاده از تکنیک PROMETHEE چهار مکان بالقوه احداث ایستگاه آتش­نشانی رتبه­بندی شدند.
یافته‌ها: نتایج نهایی حاصل از وزن­دهی به معیارها حاکی از آن بود که معیارهای تعداد روستاهای حاشیه­ای (تعداد روستاهای تحت حوزه استحفاظی آتش‌نشانی شهر)؛ مراکز مسکونی (محله‌هایی با ساختار مسکونی، شهرک‌ها و برج‌ها)؛ و فاصله مسافتی به ترتیب با اوزان 092/0، 088/0 و 068/0 جایگاه­های اول تا سوم اهمیت را به خود اختصاص داده­اند.
نتیجه ­گیری: حاصل از رتبه­بندی مکان­های بالقوه نشان داد که مکان مربوط به منطقه پاداد واقع در بلوار آیت­الله بهبهانی مناسب­ترین مکان به­منظور احداث ایستگاه آتش­نشانی است. مکان­ های مربوط به سه‌راه خرمشهر، کوی فرهنگیان و منازل صنایع فولاد به­ ترتیب در اولویت­ های دوم تا چهارم جهت احداث ایستگاه آتش‌نشانی قرار گرفتند.

تازه های تحقیق

با عنایت به لزوم استقرار ایستگاه­های آتش نشانی به صورت منطقی در سطح شهرها، در این پژوهش سعی شده است با استفاده از متدهای جدید و همچنین در نظر گرفتن معیارهای کاربردی در مکانیابی ایستگاه­های آتش نشانی، بهینه ترین مکان­ها انتخاب گردند تا بدین وسیله موجبات کارایی بیشتر سیستم و مهار کامل آتش در کوتاهترین زمان ممکن فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Optimizing the location of urban uses with combined methods Delphi-BWM-PROMETHEE (case study of Ahvaz fire stations)

نویسندگان [English]

  • Hamzeh Amin-Tahmasbi 1
  • Seyed Mahmood MirAkbari 2
  • Hossein Nasirzadeh 2
1 Assistant Professor, Department of Industrial Engineering, Faculty of Technology and Engineering, East of Guilan, University of Guilan, Iran
2 PhD student in Industrial Management, Islamic Azad University, International Unit of Bandar Anzali, Anzali, Iran
چکیده [English]

Background: Due to the increasing growth of cities, the possibility of urbanization and condensation, according to the urban uses that can ask you for fire and shelter theory so that they can easily buy and can easily ask you. This consultation can be done by an expert, you can do your services, and we provide you with our services, and you can use these services to enjoy these services. Ahwaz made the most adjustments according to the conditions, according to the priorities.
Objectives: The present paper aims to optimize the self-confidence of urban uses on rankings.
Methodology: with a deep and extensive overview in the research literature, the most important criteria used in the locating of fire stations Identified and extracted. Then, in order to fit the criteria identified in the previous step, The Delphi technique is used and the criteria that Experts had less disagreement on them were chosen. In order to weigh and prioritize the criteria selected in the previous step, one of the most effective and innovative techniques in operation research Named Best Worst Method (BWM) was used. Finally, using the PROMETHEE technique, four potential locations for fire station construction were ranked.
Results: The final results from weighting the criteria indicated that The number of villages in the margin (the number of villages under the fire protection area of the city); Residential centers (neighborhoods with residential structures, settlements and towers); and distance (distance between stations from places with potential fire) respectively with weights of 0.092, 0.088 and 0.068 have been allocated in The first to third places.
Conclusion: The results of the ranking of potential locations showed that the location of the Paddah area located at Ayatollah Behbahani Boulevard is the most suitable location for the construction of a fire station. Subsequently, the locations of the Khorramshahr, Koi Farhangian, and steel houses' highways were ranked second to fourth respectively for the construction of the fire station.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fire Station
  • urban uses
  • Locating
  • BWM
  • PROMETHEE
اسماعیل نژاد، مرتضی و اسکندری ثانی، محمد. (1395). مکان‌یابی تأسیسات و تجهیزات شهری در راستای بهره‌وری از زمان طلایی مدیریت بحران (مطالعه: ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر بیرجند). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 6 (3)، 263-252.
اجزاء­شکوهی، محمد، شایان، حمید و درودی، محمدهادی. (1393). مکان‌یابی بهینه ایستگاه آتش‌نشانی در شهر مشهد. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 3 (11)، 127-107.
اخوان عبداللهیان، محمدرضا و تقوایی، مسعود. (1396). تعیین نوع کاربری‌های آسیب‌پذیر و معیارهای مکان گزینی فضایی- کالبدی آن‌ها با تأکید بر بحران‌های غیرطبیعی (پدافند غیرعامل) به روش AHP (نمونه موردی شهر سبزوار). تحقیقات جغرافیایی، 32، (1)، 136-121.
اصغری زاده، عزت‌الله و نصراللهی، مهدی. (1386). رتبه‌بندی شرکت‌ها بر اساس معیارهای مدل سرآمدی-روش PROMETHEE. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 11(11)، 59-84.
اصغری علایی، سعید و حسین­مردی، مهدی. (1392). مکان‌یابی بهینه اراضی شهری (مفاهیم و مدل‌های کاربردی). تهران: نشر کالج برتر.
بصیرت، میثم. (1398). برنامه‌ریزی شهری در ایران. تهران: نشر فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی.
بهبهانی، حمید، قهرمانی، حسین، امینی، بهنام و احمدی‌نژاد، محمود. (1373). مهندسی ترافیک (تئوری و کاربرد). تهران: انتشارات سازمان حمل‌ونقل و ترافیک.
پور اسکندری، عباس. (1380). سنجش توزیع فضایی سوانح آتش‌سوزی در شهر با استفاده از GIS (مطالعه موردی شهر کرج). پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
خان احمدی مرضیه، عربی، مهدی، وفایی نژاد، علیرضا و رضائیان، هانی. (1393). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از تلفیق منطق fuzzy و AHP در محیط GIS. فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 23(89)، 98-88.
دربان آستانه، علیرضا، زیارتی، اسماعیل، جعفری، سارا و سائلی، رباب. (1392). مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی و خدمات ایمنی روستایی با استفاده از تحلیل شبکه و AHP مطالعه موردی: شهرستان شیروان چرداول. پژوهش­های روستایی، 4 (4)، 850-825.
زمانی، وحید (1389). کتاب سبز شهرداری­ها. جلد دوم. کاربری زمین شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
سعید پور، شراره و کاشفی دوست، دیمن. (1396). مکان­گزینی پناهگاه­های شهری بار رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی شهر سقز). فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 26 (104)، 144-129.
صادقی دروازه، سعید، قاسمی، احمدرضا، رسولی­تیله­نوئی، ندا و شول، عباس. (1396). مکان‌یابی پارکینگ­های مکانیزه با رویکرد توسعه پایدار (موردمطالعه: شهر قم). اقتصاد و مدیریت شهری، 6 (1)، 127-111.
علی‌آبادی، زینب، نسترن، مهین، پیرانی، فرزانه و شیخ‌زاده، فرزانه. (1396). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از روش تلفیقی AHP و GIS (مطالعه موردی: منطقه 3 اصفهان). فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 26( 103)، 136-123.
عرب امیری، محمد، رفیع پور، مهرداد و سعدی مسگری، محمد. (1393). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از الگوریتم کلونی مورچه و GIS (مطالعه موردی شهر تهران). فصلنامه آمایش محیطی، 7 (25)، 48-22.
علوی، سید علی، سالاروند، اسماعیل، احمدآبادی، علی، فرخی­سیس، سعیده و اسحاق، محمدرضا. (1392). تحلیل فضا_مکانی عملکرد ایستگاه­های آتش­نشانی بر پایه مدیریت بحران با استفاده از روش تلفیقی MCDM و تحلیل شبکه (مطالعه موردی: منطقه 6 تهران). دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، 2، 65-57.
غفوری، حسین، فتوحی، صمد و مسجدی، نجمه. (1395). بررسی توزیع فضایی-مکانی پارکینگ­های عمومی و مکان‌یابی بهینه آن (مطالعه موردی: منطقه 2 و 8 شهرداری شیراز). نشریه پژوهش و برنامه­ریزی، 7 (24)، 190-173.
قاسمی، احمدرضا، ملکی، محمدحسن و کریمی، آصف. (1394). اولویت­بندی توسعه روابط برون­سازمانی مبتنی بر ارزش فرهنگی با بهره‌گیری از تحلیل خوشه­ای و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. نشریه مدیریت سازمان­های دولتی، 10، 57-72.
قاضی عسکر نائینی، آرمان. (1383). ارائه روشی مناسب جهت مکان‌یابی پارکینگ­های عمومی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر اصفهان). پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
قدسی پور، حسن. (1381). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
قربانی، رسول. (1396). اصول و مبانی برنامه‌ریزی شهری. تهران: نشر سمت.
محمودی، مهتاب و فلاح­خورسند، موسی. (1396). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش­نشانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: منطقه 17 شهر تهران). دوماهنامه نخبگان علوم و مهندسی. 2(2)، 400-409.
هادیانی، زهره و کاظمی زاد، شمس الله. (1389). مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط GIS مطالعه موردی (شهر قم). نشریه جغرافیا و توسعه، 8 (17)، 112-99.