تصویرپردازی از مشارکت شهروندی با هدف بهبود حکمرانی شهری (مورد مطالعه: شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری خط مشی گذاری عمومی، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد مدیریت دولتی، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دکتری آینده پژوهی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار مدیریت دولتی، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسئله: تصویرپردازی از آینده، روشی مرسوم و شناخته شده با هدف ساخت آینده مطلوب یا جلوگیری از بروز آینده‌ای نامطلوب است. ابزاری خلاقانه برای سیاستگذاری یا تغییر در رویه‌های خط مشی‌گذاری است. تصویرپردازی از آینده، به خط­مشی­گذاران و مجریان این امکان را می­دهد تا در روندهای سیستم فعلی، تجدیدنظر کنند و با اصلاح و تقویت آن، ضمن جلوگیری از انحراف­های احتمالی، مسیر پیشرفت و تعالی را هموارتر نمایند. تصویرپردازی از مشارکت شهروندی در مدیریت شهری می‌تواند به مدیران در فهم بهتر آینده و اصلاح و بازبینی سیاست‌ها و برنامه‌های فعلی با هدف ساخت آینده مطلوب یاری رساند. سناریوی تدوام وضع موجود، همواره یکی از تصاویر محتملی است که پیش‌روی سیاستگذاران و تصمیم‌گیران وجود دارد. ترسیم این تصویر و اصلاح فرایندها با تکیه بر این تصویر، ابزار سودمند و ارزشمندی برای توانمندسازی مدیران و برنامه‌ریزان شهری است.
هدف: پژوهش حاضر با فرض سناریوی تدوام وضع موجود در ده سال آینده، نمای مشارکت شهروندی را در آن سال­ها در قالب سناریوی محتمل، تصویرپردازی می­کند و متناسب با این تصویر تلاش می‌کند تا خط‌مشی‌ها و سیاست‌های ناسازگار با این تصویر را اصلاح کند.
روش: از رویکرد کلی سناریوپردازی (مدل 8 مرحله‌ای شوارتز)برای استخراج سناریوها استفاده شده است. هدف از شناسایی سناریو‌ها رسیدن به پیشران‌هایی است که مختصات وضع موجود را ترسیم می‌کنند. این پیشران‌ها در تصویرپردازی از سناریوی وضع موجود کاربرد دارند. پس از شناسایی پیشران‌ها و ترسیم محورهای سناریوی وضع موجود، از روش تصویرپردازی (ترکیب خلاقیت و تحلیل روندها و اقدامات) برای ترسیم روابط علت و معلولی در نشان دادن تدوام وضع موجود استفاده شده است. شیوه گردآوری داده در این پژوهش کیفی است. از مصاحبه به سبک الگوی گلوله­برفی برای بررسی مؤلفه‌ها و پیشران‌ها استفاده شده است. همچنین از قضاوت خبرگان در قالب پنل خبرگی و تیم پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شده است.
یافته‌ها: بخشی از یافته‌های این پژوهش مستند به مقاله‌ای است که مؤلفه‌های مورد نیاز برای این پژوهش در آنجا توسط تیم پژوهش استخراج شده است؛ بر این اساس با فرض آن مؤلفه‌ها، پس از شناسایی پیشران‌های دارای عدم قطعیت بحرانی به کمک خبره‌ها در فرایند دلفی (نمره اهمیت و عدم قطعیت)، 5 پیشران با عدم قطعیت بالا شناسایی شد که پس از حذف ناسازگاری‌ها در نهایت چهار سناریو بدست آمد که عبارتند از: دموکراسی مبتذل، شهر مدیرمحور، مدیریت نمایشی و شهر آرمانی. از بین این چهار سناریو، «سناریوی دموکراسی مبتذل» منطبق با شرایط فعلی تشخیص داده شد که توصیف کننده وضع موجود است. تصویرپردازی از این سناریو بیانگر آن است که در 10 سال آینده شهرداری تهران با چالش­های زیادی روبرو خواهد شد که از آن جمله می­توان به: بحران مالی، افزایش فاصله مردم از حکومت، چالش­های مدیریتی، آسیب‌های ساختاری و بحران مشروعیت در مشارکت، اشاره کرد.
نتیجه­ گیری: برای غلبه بر چالش­های آینده، لازم است امروز، اقداماتی از سوی شهرداری تهران انجام شود و در حوزه مشارکت شهروندی راهبردهایی اتخاذ گردد و در برخی از خط­مشی­ها بازنگری انجام پذیرد. در بخش نتیجه‌گیری با تأکید بر تصویر تدوام وضع موجود، الزامات تغییر در خط‌مشی‌ها و رویکردهای فعلی به تفصیل، استخراج و مورد بحث قرار گرفته است.

تازه های تحقیق

  • شهرنشینی، روز به روز در حال گسترش است و اداره شهرها، جز با مشارکت شهروندان میسر نیست. طبق شواهد، مقوله مشارکت شهروندی در تهران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. امتداد وضع موجود، چالش­های مدیریت شهری را به­صورت تصاعدی افزایش خواهد داد. تصویرپردازی از مشارکت شهروندی در ده سال آینده، ذی­نفعان مشارکت شهروندی، به­ویژه دست­اندرکاران را نسبت به این مقوله حساس­تر می­نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Imaginary of Citizen Participation with the Aim of Improving Urban Governance (Case Study: Tehran)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadzadeh 1
  • Aliasghar Pourezzat 2
  • Ahad Rezayan Ghayehbashi 3
  • Ali Pirannejad 4
1 PhD Candidate, Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor of Public Administration, Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
3 PhD in Futures Studies at the University of Tehran, Tehran, Iran
4 Associate Professor of Public Administration, Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background: Imaging the future is a common and well-known method aimed creating the desired future or preventing the occurrence of undesirable futures. Imaging is a creative tool for policy making or policy change. Imaging of the future allows policymakers and executives to reconsider current system trends and, by revising and reinforcing them, to prevent possible deviations and pave the way for progress and excellence. Imaginary of citizen participation in the urban management will enable managers to conceive the future, revise and review the current policies and plans to make the desired future.  The current situation scenario has been a possible images for policy and decision-makers. Imaginary of this perspective as well as revision of the processes could act as a valuable, useful tool for managers and urban planners.  According to the evidence of citizen participation in Tehran, this issue has not the desired condition and city managers do not have a clear image of the future in mind.
Objectives: The present study, assuming the current situation in the next ten years, depicts the view of citizen participation in the form of a possible scenario, and try to revise incompatible strategies and policies.
Methodology: For this purpose, using interviews, the factors affecting citizen participation were counted and by referring to experts, the drivers of non-citizen participation and their importance and uncertainty were identified. By considering the drivers with critical uncertainty, possible images of the future. Citizen participation in the city of Tehran was drawn and illustrated.
Results: With five drivers identified and maintaining inconsistencies, four scenarios were finally introduced: vulgar democracy, manager-centered city, dramatic management, and ideal city. Realization of the first scenario (vulgar democracy), which is an extension of the current situation in the field of citizen participation, Tehran Municipality faces many challenges, including the financial crisis, increasing people's distance from the government, managerial challenges and ... named. Therefore, these challenges have been tried to be presented through imagery with the aim of reviewing current policies.
Conclusion: To overcome the challenges of the future, it is necessary, today, to take action by the Municipality of Tehran and to adopt strategies in the field of citizen participation and to review some of the policies. In the conclusion section, with emphasis on the picture of the continuity of the current situation, the requirements for change in current policies and approaches have been extracted and discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen Participation
  • Imagery
  • Scenario making
  • Urban Management
  • Futurology

مراجع

بل، وندل. (1392). مبانی آینده پژوهی. ترجمه مصطفی تقوی، و محسن محقق. تهران: انتشارات موسسه تحقیقات صنایع دفاعی.
گلن، جرم سی گلن و گوردون، تئودور. (1394). روش‌های آینده‌پژوهی. ترجمه فرخنده ملکی‌فر، و مرضیه کیقبادی. تهران: انتشارات صدا وسیما.
پولاک، فرد. (1398). تصویر آینده. ترجمه حسین ظفری، و محمد منیری. تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین ع.
پورعزت، علی­اصغر، گودرزی، غلامرضا، ذوالفقارزاده، محمدمهدی و پارسا، مونا. (1397). اتخاذ رویکرد واقع­گرایی برای تصویرپردازی از آینده، بر اساس مختصات حکومت عدل مهدوی. انتظار موعود، 18 (62)، 5- 33.
پورموسوی، سیدموسی، دارائی، مسعود، فیروزپور، آرمین و سعدآبادی، علی­اصغر. (1392). رویکرد آینده­پژوهانه به تدوین راهبرد فوق­فعال مدیریت بحران با تأکید بر اجتماع­محوری. دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 3 (1). 31-39.
دانشمند، فتانه و نظریان، اصغر. (1389). تقویت روحیه شهروندی در مدیریت کلانشهرها (مورد مطالعه: شهر همدان). آمایش محیط، 3 (8)، 87-115.
رجبی، آزیتا و حصاری­نژاد، جعفر. (1392). شرکت­های مردم­نهاد شهری: راهکاری برای مشارکت شهروندان در مدیریت شهری. اقتصاد و مدیریت شهری، ۱ (۴). ۱۱۱-۱۲۹.
رضایان­قیه­باشی، احد و کاظمی، معصومه. (1393). تصویرپردازی و کلان­تصاویر آینده جهانی؛ تصویرپردازی روشی مناسب برای شناخت آینده در جهان پیچیده. مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، 6 (3)، 173-200.
رضایان­قیه­باشی، احد و مرزبان، احسان. (1398). شناسایی پیشران­ها، عدم قطعیت­ها و سناریوهای آینده محیط­زیست ایران. سلامت و محیط­زیست،12 (4)، ۵۳۱ -۵۵۴.
طاهری­دمنه، محسن. (1394). بررسی تحلیلی تصاویر آینده جامعه ایرانی در ذهن جوانان تحصیل­کرده کشور بر اساس تحلیل لایه­ای علّی. رساله دکتری آینده­پژوهی. دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
فاضلی، محمد،  قادری، صلاح­الدین و پاک­سرشت، سلیمان. (1394). بررسی شرایط و عوامل مؤثر در توانمندسازی مدیریت محله و گسترش مشارکت شهروندان با تأکید بر اداره بهینه­سراهای محله (گزارش مرحله چهارم: تجزیه و تحلیل وضع موجود).مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.
فیروزپور، آرمین، پورعزت، علی­اصغر، طاهری­عطار، غزاله و کاظمیان، غلام­رضا. (1397). تصویرپردازی سناریومبنا با هدف بهبود عملکرد نظام مدیریت بحران در شهر تهران در افق 1410. آینده­پژوهی دفاعی، 3 (8)، 73-105.
قلیچ، مرتضی، میرزایی، حجت­اله و ربانی، طاها. (1398). آینده­نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاست­گذاری و برنامه­ریزی شهری (با تأکید بر تجربه آینده­نگاری کلان­شهر تهران). دو فصلنامه آینده­پژوهی ایران، 4 (1)، 51-69.
قلی­پور، سیاوش، مصطفی­پور، کامبیز، فلاحی­گیلان، روح­اله و احمدزاده، مریم. (1391). بررسی مشارکت شهروندان در امور شهری (گزارش شماره 129). تهران: مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران (دانش شهر).
کارگروه مشورتی شورای اسلامی شهر تهران. (1396). گزارش کارشناسی درخصوص چالش­های پیش روی مدیریت شهری تهران. تهران: مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران.
گراوند، علی، سهراب­نژاد، علی­محمد و قاسمی، یارمحمد. (1396). بازتاب مشارکت اجتماعی در بوستان سعدی. جامعه­پژوهی فرهنگی، 8 (3)، 71-95.
لزگی، سیدحبیب­الله، نجفی، امیر و سلیمانی­انگیلی، طاهری. (1392). واکاوی اهداف مشارکت شهروندی در تکنیک­های تئاتر فروم. دوفصلنامه مدیریت شهری، 12 (33)، 177-184.
مرزبان، احسان. (1394). مدل خودحکمرانی شهروندی در مدیریت آینده توزیع انرژی برق. آینده­پژوهی مدیریت، 26 (103)، 69-84.
مرزبان، احسان، رضایان­قیه­باشی، احد و جهانشاهی، امید. (1398). شناسایی مؤلفه­های کلیدی و پیشران­های سرگرمی در بستر سیمای جمهوری اسلامی ایران. رسانه­های دیداری و شنیداری، 13 (32)، 163-189.
مرزبان، احسان و محمدی، مهدی. (1395). سناریوهای آینده مدیریت انرژی برق در ایران. پژوهش­های مدیریت در ایران، 20 (3)، 177-204.
نرگسیان، عباس، جمالی، قاسمعلی، هراتی، مسعود و آذری، حسین. (1397). بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان. فصلنامه مدیریت دولتی، 10 (2)، 289-310.
Alathur, S., Ilavarasan, P. V., & Gupta, M. P. (2016). Determinants of e-participation in the citizens and the government initiatives: Insights from India. Socio-Economic Planning Sciences, 55, 25-35.‏
Bell, W. (2013). Foundations of futures studies (M. Taghavi, & M. Mohaghegh, Trans.). Tehran: Publications of the Defense Industries Research Institute. (in Persian)
Consultative working group of the Islamic Council of Tehran. (2017). Expert report on the challenges facing Tehran's urban management. Tehran: Tehran Urban Planning & Research Center. (in Persian)
Daneshmand, F., & Nazari, A. (1389). Strengthening the spirit of citizenship in metropolitan management (Case study: Hamedan), Environmental planning, 3 (8), 87-115. (in Persian)
Dator, J. A. (Ed.). (2002). Advancing futures: Futures studies in higher education. Westport, Conn.: Praeger.
Do Nascimento, D. A., Do Nascimento, J. C. H. B., Neto, A. R., & Carneiro, E. C. S. (2019). Participatory Budgeting: Reflections on Your Role in Social Management. International Journal of Advanced Engineering Research and Science, 6 (2).‏
Fazeli, M., Ghaderi, S., & Pakseresht, S. (2015). Investigating the effective conditions and factors in empowering the management of the neighborhood and expanding the participation of the citizens with emphasis on the optimal management of the neighborhood houses (Step 4 Report: Analyze the current situation). Tehran Urban Planning & Research Center‏. (in Persian)
Firoozpour, A., Pourezzat, A., Taheriattar, G., & kazemian, G. (2018). Scenario based Imaging for improving Tehran`s crisis management system in the Horizon of 1410. Defensive Future Study Researches Journal, 3 (8), 73-105. (in Persian)
Garavand, A., Sohrabnejad, A., & Ghasemi, Y. (2017). Reflection of social participation in Sa'di's Boostan. Sociological Cultural Studies, 8 (3), 71-95. (in Persian)
Gholipour, S., Mostafa Pour, K., Fallahi Gilan, R., & Ahmadzadeh, M. (2012). Investigating Citizens' Participation in Urban Affairs)Report No. 129‏(.Tehran: Tehran Urban Planning & Research Center (City knowledge). (in Persian)
Glenn, J. C., & Gordon, T. (2015). Futures Research Methodology (F. Malekifar, & M. Keyghobadi, Trans.). Tehran: Seda Va Sima Publications. (in Persian)
Lazgi, S. H., Najafi, A., & Soleimani Angili, T. (2014). Surveying Citizen Participation goals in forum theater techniques. Urban Management, 12 (33), 177-184. (in Persian)
Marzban, E. (2015). Self-governance citizenry model in Future Management of Electric Energy Distribution. Future Studies Management, 26 (103), 69-84. (in Persian)
Marzban, E., Mohammadi, M. (2016). Future Scenarios for power Management in Iran. Management Research in Iran, 20 (3), 177-204. (in Persian)
Marzban, E., Rezayan, A., & Jahanshahi, O. (2020). Identification of Entertainments key factors and driving forces in the context of the Islamic Republic of Iran Television. Quarterly Scientific Journal of Audio-Visual Media, 13 (32), 163-189. doi: 10.22085/javm.2020.201429.1398. (in Persian)
Michels, A., & De Graaf, L. (2010). Examining citizen participation: Local participatory policy making and democracy. Local Government Studies, 36 (4), 477-491.
Mirzaei, H., & Rabbani, T. (2019). Urban Forecasting As an Approach to Urban Policy and Planning (With Emphasis on Tehran Foresight). Journal of Iran Future Studies, 4 (1), 51-69. doi: 10.30479/jfs.2019.11038.1083. (in Persian)
Naranjo-Zolotov, M., Oliveira, T., Cruz-Jesus, F., Martins, J., Gonçalves, R., Branco, F., & Xavier, N. (2019). Examining social capital and individual motivators to explain the adoption of online citizen participation. Future Generation Computer Systems, 92, 302-311.‏
Nargesian, A., Jamali, G., Harati, M., & Azari, H. (2018). Investigating the Relationship between Corruption and Trust Related to Transparency and Citizen Satisfaction. Journal of Public Administration, 10 (2), 289-310. doi: 10.22059/jipa.2018.255605.2250. (in Persian)
Polak, F. (2020). The image of the future (H. Zafari, & M. Moniri, Trans.). Tehran: Imam Hossein University Press. (in Persian)
Pourezzat, A., Goudarzi, G., Zulafagarzadeh, M., & parsa, M. (2018). Adoption of a Critical Realistic Approach to the Prospection from Future, Based on the Coordinates of the Justice-Based Mahdavi Government. Entizar-e-Moud, 18 (62), 5-33. (in Persian)
Pourezzat, A., Mollaee, A., & Firouzabadi, M. (2008). Building the future: Undertaking proactive strategy for national outlook. Futures, 40 (10), 887-892.‏
Pourmosavi, S. M., Darani, M., Firozpour, A., & Sadabadi, A. (2013). Future researching
approach for formulatng disaster management overactve strategy with emphasis on community-based approach. Disaster Preventon and Management Knowledge Quarterly (DPMK), 3 (1), 31-39. (in Persian)
Rajabi, A., & Hesarinejad, J. (2013). Urban Non-Governmental Companies: A Solution for Citizens’ Participation in Urban Management. IUESA, 1 (4), 111-129. (in Persian)
Rezayan Ghayehbashi, A., & Marzban, E.(2020). Identifcation of driving forces, uncertainties and future scenarios of Iran's environment. Iranian Journal of Health and Environment,12 (4), 531-54.(in Persian)
Rezayan, A., Kazemi, M. (2014). Imagery and Macro Images of Future World Politics; Suitable Method to Predict the Complex World. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 6 (3), 173-200. doi: 10.7508/isih.2014.23.007. (in Persian)
Shah, A. (Ed.). (2007). Participatory budgeting. The World Bank.‏ from: https://elibrary.worldbank.org/doi/abs/10.1596/978-0-8213-6923-4
Simonofski, A., Vallé, T., Serral, E., & Wautelet, Y. (2019). Investigating context factors in citizen participation strategies: A comparative analysis of Swedish and Belgian smart cities. International Journal of Information Management, 102011.‏
Siyam, N., Alqaryouti, O., & Abdallah, S. (2019). Mining government tweets to identify and predict citizens engagement. Technology in Society, 101211.‏
Suebvises, P. (2018). Social capital, citizen participation in public administration, and public sector performance in Thailand. World Development, 109, 236-248.‏ Taheri Demneh, M. (2015). Analytical study of future images of Iranian society in the minds of educated youth of the country based on causal layer analysis. Doctoral dissertation on futures studies. University of Tehran, Faculty of Management. (in Persian)
دانش شهرسازی
دوره 4، شماره 4
دی 1399
صفحه 117-135

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 30 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 21 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار