بازشناسی جایگاه عوامل فرهنگی در بازآفرینی محله‌های قدیمی و تاریخی شهرها (نمونه موردی محله پای توپ بجنورد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هئیت علمی گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز

2 دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

بیان مسأله: بافت های تاریخی به عنوان میراثی ارزشمند و معرف هویت شهر، امروزه با مسائل متعددی مواجه هستند. بی‏توجهی به زمینه فرهنگی، اجتماعی و تاریخی در مداخلات معاصر یکی از مهم‏ترین مسائل پیش‏روی این بافت‏. درنتیجه اندیشیدن به ابعاد گوناگون اجتماعی، فرهنگی و هویتی در محله‏های تاریخی و قدیمی پیش از هر نوع مداخله و یافتن پیوندی مناسب میان این ابعاد و ابعاد کالبدی و فضایی امری ضروریست.
هدف: هدف این پژوهش نیز در همین راستا، بازشناسی جایگاه عوامل فرهنگی در بازآفرینی محله‏های قدیمی و تاریخی شهرها است.
روش: این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته‏ و در جمع‏آوری اطلاعات از روش کتابخانه‏ای و برداشت‏های میدانی استفاده شده‏است.
یافته‌ها: در این پژوهش پس از به دست‏آوردن دانش نظری مورد نیاز از مطالعه‏ی مبانی نظری و تدوین اصول و انگاره‏های فرهنگی و ابعاد مختلف بازآفرینی فرهنگ-مبنا، و مطالعه‏ی تجارب پیشین مرتبط، مصادیق آن ها را در نمونه‏ی مورد مطالعه‏ی خود شناسایی نمودیم. در این راستا نیز از تدوین تعداد 30 پرسشنامه‏‏ برای شهروندان در محدوده‏ی مورد مطالعه استفاده کردیم. اطلاعات حاصل از پرسشنامه‏ها در SPSS تحلیل گردید. همچنین بخشی از پتانسیل‏های فرهنگی موجود در نمونه موردی، از این پرسشنامه‏ها استخراج گردید.
نتیجه‌گیری: بدین ترتیب نحوه‏ی استخراج و به‏کار بردن این اصول و انگاره‏های فرهنگی در بازآفرینی در یک نمونه‏ی عینی از جامعه‏ی چند-فرهنگی را تدوین نمودیم. در نهایت با توجه به مفاهیم استخراج شده از ابعاد مختلف فرهنگ و شناختن جایگاه آن در بازآفرینی محله‏های تاریخی و قدیمی، همچنین معرفی مصادیق آن در نمونه‏ی موردی، راهبردها و چگونگی تحقق عوامل فرهنگ در بازآفرینی را تبیین نمودیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognizing the place of cultural factors in regeneration old and historic neighborhoods of cities (Bojnourd Pay_Toop Case Study).

نویسندگان [English]

  • Asghar Molaei 1
  • Maryam Mohammadzade 2
1 Ph.D, Assistant Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Development, Islamic Art University of Tabriz
2 Tabriz Islamic Art University
چکیده [English]

Background: Historical contexts as a valuable legacy and representing the identity of the city, today face numerous issues due to their inattention to the cultural, social and historical contexts of contemporary interventions. And the old before any intervention and finding a proper link between these physical and spatial dimensions is necessary.
Objectives: The purpose of this study is to recognize the role of cultural factors in regeneration old and historic neighborhoods of cities.
Method: This study is a descriptive-analytical one and library and field survey method was used to collect data.
Result: In this research, after gaining the necessary theoretical knowledge from the study of theoretical foundations and formulation of cultural principles and paradigms and different aspects of culture-based recreation, and studying relevant past experiences, the examples in the sample We identified the case study. We prepared 30 questionnaires for our sample and analyzed the data in SPSS. The questionnaires were also extracted from some of the existing cultural potentials.
Conclusion: We have thus devised a way of extracting and applying these cultural principles and concepts in recreating a concrete example of a multicultural society. And finally, we explain the strategies and how cultural factors are realized in recreation.
Highlight:
• Reconstruction of culture-based, especially in multi-cultural neighborhoods, given the existing cultural and ethnic diversity as a potential for the formation of different spaces appropriate to specific cultural events and unique activities in accordance with the place. It can be the most appropriate approach to improving the quality of life of residents and also the economic prosperity of the neighborhood.
• Reading the concept of culture and getting acquainted with its vast dimensions, as well as understanding how to extract ideas and cultural principles that regulate the body and space and using it in the process of recreating culture-building, can be an important step in developing unique patterns. It should be indigenous, which seeks to establish more and more harmony of body and space with the background culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Based-Culture regeneration
  • Culture
  • Urban Design
  • Historic neighborhoods
  • Pay-Toop neighborhood
آشوری، داریوش. (1357). تعریف‏ها و مفهوم فرهنگ. تهران: چاپخانه رامین.
باکاک، رابرت. (2007). صورت‏بندی‏های فرهنگی جامعه مدرن. ترجمه‏ی مهران مهاجر. تهران: انتشارات آگاه.
بحرینی، سیدحسین؛ ایزدی، محمدسعید و مفیدی، مهرانوش. (1393). رویکردها و سیاست‏های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار). فصلنامه علمی_پژوهشی مطالعات شهری، 9، 17-30.
پورجعفر، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی و ارباب زادگان هاشمی، سیدعلیرضا. (1394). کندوکاوی در انگاره های فرهنگی قوم کرد جهت طراحی فضاهای شهری مطلوب. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 15، 181-193.
حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه. (1386). مرمت شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
زال، محمدحسن؛ رمضانزاده لسبوئی، مهدی و اسماعیلی، امین. (1396). بافت سنتی شهری و نقش آن در توسعه‏ی گردشگری میراث فرهنگی مطالعه‏ی موردی: بافت قدیم شهر ساری. فصلنامه‏ی مدیریت شهری، 53، 7-26.
صفدری، سیما؛ پورجعفر، محمدرضا و رنجبر، احسان. (1393). بازآفرینی فرهنگ مبنا زمینه ساز ازتقاء تعاملات فرهنگی (نمونه ی موردی: بافت تاریخی شهر مشهد). نشریه هفت شهر، 47و48، 25-39.
خاتمی، سیدیحیی؛ صفوی، سیدعلی و خاتمی، سیدمهدی. (1398). اثرسنجی رویدادهای بزرگ آیینی-فرهنگی بر سازمان فضایی محلات شهری. نشریه مدیریت شهری، 55، 131-152.
عباچی، نوشین؛ نوا، مهلا و معروفی، حسین. (1396). بازآفرینی مبتنی بر فرهنگ در بستر رویداد پایتخت فرهنگی مشهد 2017 نمونه موردی: محله عیدگاه شهر مشهد. مقاله ارائه شده در اولین کنفرانس بین المللی و هشتمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری 1396، مشهد.
عباس‏زاده، مهدی. (1391). روندهای جدید در فرایندهای بازآفرینی شهری: سرمایه فرهنگی به عنوان منبع انباشت سرمایه انسانی و اجتماعی، شواهدی از نمونه موردی توهو در مونترآل. دوماهنامه شهرنگار، 58، 40-59.
عطایی همدانی، محمدرضا؛ شالی امینی، وحید؛ حمزه‏نژاد، مهدی و نوروز برازجانی، ویدا. (1396). بازخوانی حیاط خانه ایرانی بر اساس نظریه بوم شناسی فرهنگی. نشریه مدیریت شهری، 49، 431-451.
غفاری، ناهید (1395). بازآفرینی بافت های شهری دارای ارزش تاریخی با رویکرد فرهنگ مبنا (نمونه موردی محله آخوند قزوین). پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‏المللی امام خمینی(ره) قزوین، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه شهرسازی.
کاظم‏پور، داریوش و سلیمانی، محسن. (1391). مطالعه نقوش دست‏بافته‏های خراسان شمالی و استفاده از آن‏ها در طراحی نشانه. فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن علمی فرش ایران، 21، 45-64.
لطفی، سهند. (1389). بازآفرینی فرهنگ‏-مبنا و حفاظت-محور مقدمه‏ای بر ضرورت. نشریه هفت شهر، 3، 43-54.
لطفی، سهند. (1390). بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تاملی بر بن مایه های فرهنگی و کنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 5، 47-60.
محمدزاده، مریم و مولایی، اصغر. (1397). رویکرد زمینه­گرایی فرهنگی در بازآفرینی محلات تاریخی. مقاله ارائه شده در کنفرانس بین المللی معماری و شهرسازی جهان اسلام در عصر جهانی شدن 1397، تبریز.
مهندسین مشاور نقش جهان_پارس. (1389). طرح جامع بجنورد.