اجتماع‌پذیری و سرزندگی فضاهای عمومی شهری: شواهدی از دیدگاه متخصصین و کاربران در خیابان ولیعصر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری.دانشگاه تبریز

4 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

چکیده

بیان مساله: امروزه با روند رو به افزایش خصوصی شدن فضاهای عمومی و کنترل آن به روش‌های مختلف؛ اجتماع‌پذیری فضای عمومی که یکی از ارکان سرزندگی شهری می‌باشد؛ دچار چالش شده است. از طرفی کم توجهی به بعد اجتماعی سرزندگی در اکثر پژوهش‌ها مشاهده می­شود. این پژوهش به دنبال شناسایی مهمترین شاخصه‌های اجتماع‌پذیری برای دستیابی به سرزندگی در خیابان ولیعصر تهران از نگاه متخصصان و کاربران خیابان می­باشد.
اهداف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی نسبت و ارتباط دو مفهوم اجتماع‌پذیری و سرزندگی در خیابان ولیعصر تهران جهت کاربست نتایج آن در برنامه‌ریزی فضاهای عمومی شهری است.
روش پژوهش: در این راستا، یک تحلیل تطبیقی بر اساس دیدگاه متخصصین آشنا به خیابان ولیعصر و کاربران این خیابان انجام گردید. با اتخاذ یک رویکرد ترکیبی مبتنی بر طرح تحقیق متوالی اکتشافی و با استفاده از سه روش مصاحبه بدون ساختار، پیمایش کمی و مشاهده میدانی، داده‌های پژوهش گردآوری شد.
 یافته‌ها: در مجموع 7 معیار اصلی توسط متخصصین شناسایی شد که 3 مورد از این 7  معیار مورد تأیید کاربران قرار نگرفت. در ادامه نتایج در دو محور مورد بحث قرار گرفت. نخست اینکه مشخص شد برخلاف دیدگاه متخصصین، معیارهایی که حالت جمع‌گرایانه‌تر دارند، از سوی کاربران کمتر ترجیح داده می‌شوند. ضمن اینکه تفاوت‌های اساسی در دیدگاه این دو گروه وجود داشت. بطوری که متخصصین، نگرشی علمی اما ایده‌آل‌گرا نسبت به مسائل و موضوعات فضاهای عمومی داشتند. در حالی که دیدگاه کاربران، یک دیدگاه ساده، حداقلی اما واقعی از ترجیحات و خواسته‌های آن‌ها از یک فضای عمومی می‌باشد که مبتنی بر تجربه زیسته آن‌ها از فضاهای عمومی است.
 نتیجه‌گیری: در نهایت تحقق اجتماع‌پذیری فضاهای عمومی در گرو یک سری از الزامات و شرایط زمینه‌ای تشخیص داده شد که در حیطه ساختارهای کلان سیاسی، نهادی و اجتماعی قابل جستجو هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sociability and vitality of urban public spaces: Evidence from the perspective of experts and users in Valiasr St., Tehran

نویسندگان [English]

  • farrokh tahmasebi 1
  • Hosein Nazmfar 2
  • Abolfazl Ghanbari 3
  • Hassan Rezaeinia 4
1 Mohaghegh Ardabili University
2 Professor, Department of Geography and urban Planning, Faculty of Humanity Science, University of Mohagheg Ardebili, Aedebil, Iran
3 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz
4 PhD in Geography and urban planning, university of Tehran
چکیده [English]

Today, with the increasing trend of privatization of public spaces and its control in various ways; Sociability of public space, which is one of the pillars of urban vitality; Has been challenged.
On the other hand, lack of attention to the social dimension of vitality is observed in most studies. This study seeks to identify the most important indicators of sociability to achieve vitality in Valiasr St., Tehran from the perspective of experts and street users.
Objectives:
The purpose of this study is to investigate the relationship between the two concepts of sociability and vitality in Valiasr Street, Tehran to use the results in urban public space planning.
Method:
In this regard, a comparative analysis is performed based on the views of experts on Valiasr Street and the users of this street. By adopting a combined approach with a sequential exploratory research design and using three methods of unstructured interview, observation committee and field observation, research data were collected.
Result:
A total of 7 main criteria were identified by experts, but 3 of these 7 criteria were not approved by users. The results were then discussed in two areas. First, it was found that, contrary to experts' views, criteria that are more collectivist are less preferred by users. There were also fundamental differences in the views of the two groups. So that the experts had a scientific but idealistic attitude towards the issues and issues of public spaces. While users' point of view is a simple, minimal but realistic view of their preferences and desires from a public space, which is based on their lived experience of public spaces.
Conclusion:
Finally, the realization of the sociability of public spaces depended on a series of requirements and underlying conditions that can be sought in the field of macro-political, institutional and social structures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Vitality"
  • "daily life"
  • "urban space"
  • "night life"
  • "social life"
اکزاد، جهانشاه. )1398(. جستاری پیرامون مفهوم و جایگاه سرزندگی. مجله گفتمان طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس، 1)1( .53-45
جانسون، پاتریشیا آلتنبرند. )2001(. فلسفه هانا آرنت. ترجمه خشایار دیهیمی. )1385(. تهران: طرح نو.
رضایینیا، حسن. )1397(. تبیین سازوکارهای تولید اجتماعی فضاهای عمومی در شهر تهران. رساله منتشرنشده دکتری. دانشگاه تهران، دانشکده
جغرافیا، گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری.
ژیلنیتس، آندژی. )2007(. فضا و نظریه اجتماعی. ترجمه محمود شورچه. )1394(. تهران: انتشارات پرهامنقش.
طهماسبی، فرخ؛ نظمفر، حسین؛ قنبری، ابوالفضل و رضایینیا، حسن. )1399(. ارزیابی و تحلیل ترجیحات معیارهای سرزندگی شهری در خیابان
ولیعصر تهران. مجله شهر پایدار، 3)1(، .58-41
علیخواه، فردین و شادمنفعت، معصومه. )1395(. عشاق و شهر؛ مطالعهای درباره جوانان و فضاهای عمومی در شهر رشت. تحقیقات فرهنگی
ایران، 9)1(، .176-149
فکوهی، ناصر. )1391(. پرسه زنی در شهر بهمثابه امری فرهنگی. حرفه هنرمند، ،41 .7-1
کاظمی، عباس. )1392(. پرسهزنی و زندگی روزمره ایرانی. تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
لنگ، جان. )1987(. آفرینش نظریه معماری؛ نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه علیرضا عینیفر. )1388(. تهران: انتشارات دانشگاه
تهران.
محمدپور، احمد. )1389(. فراروش بنیانهای فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. تهران: انتشارات جامعهشناسان.
مدنیپور، علی. )1998(. تهران ظهور یک کالنشهر. ترجمه حمید زرآزوند. )1381(. تهران: انتشارات پردازش و برنامهریزی شهری.
مدنیپور، علی. )2003(. فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه فرشاد نوریان. )1387(. تهران: شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.
مرتاضمهربانی، الناز؛ منصوری، سیدامیر و جوادی، شهره. )1396(. رویکرد منظر در ایجاد سرزندگی خیابان ولیعصر با تأکید بر ایجاد حس مکان،
نمونه موردی: خیابان ولیعصر. باغ نظر، 14)55(، .16-5
معینی، محمدمهدی. )1391(. خیابانهای معاشرپذیر، محل درنگ و ماندن. تهران: سازمان زیباسازی شهر تهران.
 
Alikhah, F., & Shad Manfat, M. (2016). Lovers and the city; A study about youth and public spaces in
Rasht. Iranian Cultural Research, 9(1), 149-176. (In persian)
Andersson, C. (2016). Public space and the new urban agenda. The Journal of Public Space, 1(1), 5-10.
Bajçinovci, B. Q., Gjinolli, I., & Beqiri, R. (2018). Measuring Vitality of the Ottoman Public Space in
Kosovo Cities. Journal of Science, Humanities and Arts-JOSHA, 5(4), 10-11.
Buijs, A. E., Elands, B. H., & Langers, F. (2009). No wilderness for immigrants: Cultural differences in
images of nature and landscape preferences. Landscape and urban Planning, 91(3), 113-123.
Carmona, M., De Magalhaes, C., & Hammond, L. (2008). Public space: the management dimension.
London: Routledge.
Carr, S., Stephen, C., Francis, M., Rivlin, L. G., & Stone, A. M. (1992). Public Space (Cambridge
Series in Environment and Behavior). Cambridge University Press.
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed
methods approach. Sage publications.
Fakuhi, N. (2012). Wandering the city as a cultural thing. Herfeyeh Honarmand, 41, 1-7. (in persian)
Garvin, A. (2016). What makes a great city. Island Press.
Gehl, J. (2007). Public spaces for a changing public life. In C. W. Thompson & P. Travlou (Eds.), Open
space: People space (pp. 23-30). Taylor & Francis.
Gillenitz, A. (2007). Space and Social Theory (M. Shoorcheh, trans.). Tehran: Parhamnoghsh
Publications. (in persian)
Helmreich, W. B. (2013). The New York nobody knows. Princeton University Press.
Hubbard, P., & Lyon, D. (2018). Introduction: Streetlife–the shifting sociologies of the street. The
Sociological Review, 66(5), 937-951.
Johnson, P. (2001). Philosophy Hannah Arendt (K. Deihimi, Trans.). Tehran: new design. (in persian)
Kayden, J. S. (2000). Privately owned public space: the New York City experience. John Wiley & Sons.
Kazemi, A. (2013). Wandering and Iranian daily life. Tehran: Farhang Javid Publications. (in persian)
Lang, J. (1987). Creation of architectural theory; The role of behavioral sciences in environmental
design (A. Aeinifar, Trans.). Tehran: University of Tehran Press. (in persian)
Langstraat, F., & Van Melik, R. (2013). Challenging the ‘end of public space’: A comparative analysis
of publicness in British and Dutch urban spaces. Journal of Urban Design, 18(3), 429-448.
Lawson, B. (2007). Language of space. Routledge.
Lefebvre, H. (1991). The production of space (D. Nicholson-Smith, Trans.). Blackwell.
Lofland, L. H. (2017). The public realm: Exploring the city's quintessential social territory. Routledge.
Low, S., Taplin, D., & Scheld, S. (2009). Rethinking urban parks: Public space and cultural diversity.
University of Texas Press.
Lu, S., Huang, Y., Shi, C., & Yang, X. (2019). Exploring the associations between urban form and
neighborhood vibrancy: A case study of Chengdu, China. ISPRS International Journal of GeoInformation, 8(4), 165.
Madnipour, A. (1998). Tehran The Rise of a Metropolis (H. Zarazvand, Trans.). Tehran: Urban Planning
and Processing Publications. (in persian)
Madnipour, A. (2003). Public and private spaces of the city (F. Nourian, Trans.). Tehran: Urban
Processing and Planning Company. (in persian)
Moeini, M. (2012). Social streets, a place to linger and stay. Tehran: Tehran City Beautification
Organization. (in persian)
Mohammadpour, A. (2010). Fararosh Philosophical and Practical Foundations of Combined Research
Methods in Social and Behavioral Sciences. Tehran: Jamehshenasan Publications. (in persian)
Montgomery, J. (1995). Editorial urban vitality and the culture of cities. Planning Practice & Research,
10(2), 101-110.
Mortaz Mehrabani, A., Mansoori, S., & Javadi, S. (2017). Landscape approach in creating vitality of
Valiasr Street with emphasis on creating a sense of place, case study: Valiasr Street. Bagh-e Nazar,
14(55), 5-16. (in persian)
Pakzad, J. (2019). An Inquiry into the Concept and Status of Vitality. Journal of Urban Design
Discourse, Tarbiat Modares University, 1(1) 45-53. (in persian)
Park, K., Ewing, R., Sabouri, S., & Larsen, J. (2019). Street life and the built environment in an autooriented US region. Cities, 88, 243-251.
Paumier, C. (2007). Creating a Vibrant City Center. (ULI) Urban Land Institute Washingtin DC.
Peters, K., & De Haan, H. (2011). Everyday spaces of inter-ethnic interaction: the meaning of urban
public spaces in the Netherlands. Leisure/Loisir, 35(2), 169-190.
PPS Organization. (2009). What Makes a Successful Place? [WebSite]. Retrieved 2017, Nov. 12, from
https://www.pps.org/reference/grplacefeat/
Rastegar, N., Ahmadi, M., & Malek, M. (2014). Factors affecting the vitality of streets in downtown
Johor Bahru city. Indian Journal of Scientific Research, 7(1), 361-374.
Rezaeinia, H. (2018). Explaining the mechanisms of social production of public spaces in Tehran
(Doctoral dissertation, University of Tehran). (in persian)
Sepe, M. (2017). The Role of Public Space to Achieve Urban Happiness. International Journal of
Sustainable Development and Planning, 2(4), 724-733.
Tahmasebi, F., Nazmafar, H., Ghanbari, A., & Rezaeinia, H. (2020). Evaluation and Analysis of Urban
Vitality Criteria Preferences in Valiasr St., Tehran. Shahr Paydar Journal, 3(1), 41-58. (in persian)
Tashakkori, A., & Teddlie, C. (2010). Sage handbook of mixed methods in social and behavioral
research. SAGE publications.
Varna, G., & Tiesdell, S. (2010). Assessing the publicness of public space: The star model of
publicness. Journal of Urban Design, 15(4), 575-598.
Whyte, W. (1980). Social life of small urban space. Project for Public Spaces, US nonprofit
organization for creating and sustaining public places