بررسی نقش کیفیت زندگی و فضاهای بی‌دفاع شهری در گرایش به خشونت‌های شهری (مورد مطالعه: جوانان شهر رشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ، گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

بیان مسئله: توجه به کاهش ناامنی‌های شهری از جمله مسایل مهم در دستیابی به توسعه پایدار اجتماعی است. جرم و خشونت‌ شهری از جمله عواملی هستند که باعث تضعیف امنیت در شهرها می‌شوند. خشونت‌ شهری یکی از آسیب‌های اجتماعی است که با بررسی آن می‌توان به وضعیت سلامت اجتماعی در یک شهر پی برد.
هدف: هدف از پژوهش حاضر، مطالعه رابطه کیفیت زندگی شهری و فضاهای بی‌دفاع شهری با گرایش به خشونت‌های شهری است.
روش: روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات، از روش‌های اسنادی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را جوانان 18 تا 35 سال شهر رشت شامل 224203 نفر تشکیل می‌دهند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای توزیع گردید. مفهوم کیفیت زندگی شهری با بهره‌گیری از پژوهش ربانی خوراسگانی و کیانپور (1386)، فضاهای بی‌دفاع شهری و خشونت شهری نیز با استفاده از پرسشنامه استاندارد سنجیده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Amos و آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام گردید.
یافته‌ها: بین کیفیت زندگی شهری و خشونت شهری و ابعاد آن (خشونت اجتماعی، خشونت روانی، خشونت فیزیکی و خشونت اقتصادی) همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. اما بین فضاهای بی‌دفاع شهری و خشونت شهری و ابعاد آن (خشونت اجتماعی، خشونت روانی، خشونت فیزیکی و خشونت اقتصادی) همبستگی مستقیمی وجود دارد.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از مدل معادلات ساختاری، کیفت زندگی شهری به مقدار 18/0- بر خشونت شهری تأثیر دارد؛ به‌طوری که با افزایش کیفیت زندگی شهری، گرایش به خشونت شهری کاهش می‌یابد. همچنین تاثیر فضاهای بی‌دفاع شهری بر گرایش به خشونت شهری برابر با 28/0 است؛ به نحوی‌که افزایش دسترسی به فضاهای بی‌دفاع شهری، گرایش جوانان به خشونت شهری افزایش می‌یابد.
کلید واژه‌ها: کیفیت زندگی شهری، فضاهای بی‌دفاع، خشونت، شهر رشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of quality of life and defenseless urban spaces in the tendency to urban violence (Case study: Rasht )

نویسندگان [English]

  • Nayyer Ebrahimi 1
  • Rezaali Mohseni 2
  • Mahmoud Elmi 3
1 Ph.D. Student, Department of Sociology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Sociology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Subject : Paying attention to the reduction of insecurity is one of the most important issues for achieving sustainable social development. Urban crime and violence are factors that undermine security in cities. Urban violence is one of the social harms that can be examined to determine the social health status in a city.
Goal : The purpose of this study is investigation of relationship between urban quality of life and urban defenseless spaces where have tendency to urban violence.
Method : in this research, descriptive-analytical method, documentary methods and questionnaire tools were used for collecting data. The statistical population of the study consists of 18-35 year elderly people in Rasht. This group of population include 224203 people. So sample size is calculated 384 people by Cochran's formula and multi-zone cluster sampling method. The concept of quality of urban life was assessed using Rabbani Khorasgani and Kianpour (2007) research, urban defenseless space was assessed using Mansouri, Ghanimati and Nafar (2017) and urban violence was assessed using Mohseni, Mikaeli and Talibpour (2016) research questionnaires. Data were analyzed using SPSS and Amos software and Pearson correlation tests and structural equation modeling.
Results : There is a significant negative correlation between urban life and urban violence and its quality (social line, psychological violence, violence and economic behavior). But there is a positive correlation between urban defenseless spaces and urban violence and its behavior (social violence, psychological violence, violence and economic violence).
Conclusion : Based on the results obtained from structural models, the quality of urban life has an effect of -0.18 on urban violence. It means when the quality of urban life increases, the tendency to urban violence decreases. Also, the effect of urban defenseless spaces on the tendency to urban violence is equal to 0.28. It means when access to vulnerable urban space increases, the tendency of young people to engage in urban violence increases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of urban life
  • defenseless spaces
  • violence
  • Rasht city
توکلی یرکی، علی. (1394). ‌نقش فضاهای بی‌دفاع در بروز آسیب‌های اجتماعی (محله‌های هرندی و عودلاجان؛ شهرداری منطقه 12 تهران). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه آموزشی جغرافیا.
جاجرمی، حسین. (1387). امنیت اجتماعی. مجموعه مقالات همایش ملی پیشگیری ازجرم، تهران: معاونت اجتماعی ناجا.
چپمن، دیوید. (1386). آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان ساخت. ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طیبیان، تهران: دانشگاه تهران.
چرمایف، سرجیوس ایوان. (1395). عرصه‌های زندگی جمعی و خصوصی. ترجمه منوچهر مزینی، تهران: دانشگاه تهران.
حسینی عباس آبادی، محمد و طالعی، محمد. (1395). ارزیابی کیفیت زندگی شهری مبتنی بر داده های آماری و مکانی. علوم و فنون نقشه برداری، 6(4)، 41-65.
حکیمی، هادی، تیموری، ایرج و جعفری مهرآبادی، مریم. (1394). سنجش نگرش زنان تحصیل‌کرده به فضاهای بی‌دفاع شهری (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 3(11)، 25-53. 
ربانی خوراسگانی، علی و کیانپور، مسعود. (1386). مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 4(58-59)، 67-108.
ربیعی، مرجان. (1394). نقش آموزش‌های شهروندی در بروز رفتارهای خشونت‌آمیز شهری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.
سفیری، مسعود. (1395). کالبدشکافی خشونت، تهران: نی.
شیخ‌ویسی، یاسر، صبوری خسروشاهی، حبیب و محسنی، رضاعلی. (1399). بررسی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری و رفتارهای خشونت‌آمیز شهر تهران. امنیت ملی، 10(36)، 349-376. 
صدیق سروستانی، رحمت‌اله. (1398). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی)، تهران: سمت.
علیزاده، کتایون و عنبر، سیدحسین. (1396). نقش فضاهای بی‌دفاع شهری در وقوع جرم با تاکید بر پارک‌های منطقه 9 مشهد. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8(29)، 141-160.
کلانتری، عبدالحسین و موسی‌پور، لیلا. (1393). تمایلات ضدشهرگرایی در بین شهروندان تهرانی. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
کلانتری، محسن، قزلباش، سمیه و یغمایی، بامشاد. (1390). تحلیل الگوهای فضایی بزهکاری در مناطق اسکان غیررسمی شهرها (مورد مطالعه: منطقه اسکان غیررسمی بی‌سیم). جغرافیا و توسعه، 9(24)، 173-192.
لطفی، صدیقه، فرجی ملائی، امین، منوچهری، ایوب و عظیمی، آزاده. (1390). تحلیل کیفیت زندگی شهری با استفاده از روش آنتروپی و تکنیک SAW مورد مطالعه بافت شهری میاندوآب. جغرافیا و آمایش سرزمین مکان، 1(1)، 69-87.
لنگ، جان (1395). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی‌فر، تهران: دانشگاه تهران.
مبارکی، محمد و صلاحی، سمیه. (1391). کیفیت خدمات شهری، تعهدات شهروندی و حش تعلق اجتماعی. رفاه اجتماعی، 13(50)، 275-315.
محسنی، رضاعلی، میکائیلی، جعفر و طالب‌پور، اکبر. (1395). تبیین جامعه‌شناختی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری (مورد مطالعه شهر تهران). دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 5(9)، 125-154. 
محسنی‌تبریزی، علیرضا. (1390). وندالیسم: مبانی روانشناسی اجتماعی، تهران: آن.
محسنی‌تبریزی، علیرضا، قهرمانی، سهراب و یاهک، سجاد. (1390). فضاهای بی‌دفاع شهری و خشونت (مطالعه موردی فضاهای بی‌دفاع شهری). جامعه‌شناسی کاربردی، 22(4)، 51-70. 
محمدی، جمال و باقری کشکولی، علی. (1396). تحلیل تطبیقی رابطه بین فقر و خشونت شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی: محله‌های شهر یزد). جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2)، 103-128.
محمدی، محمدصدیق، گنجی، محمد و احمدی، یعقوب. (1398). تبیین وضعیت خشونت ساختاری در شهر سنندج. مطالعات اجتماعی ایران، 13(1)، 132-108.
منصوری، فردین، غنیمتی، حسن و نفر، زینت. (1396). رابطه فضاهای بی‌دفاع شهری با افزایش جرایم شهری در شهر کرمانشاه. پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 5(18)، 135-162. 
موصوصی، نفیسه و لاجوردی، علیرضا. (1393). مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی شهری در ایران. پژوهش‌های اقتصادی، 14(2)، 69-95.
میکائیلی، جعفر. (1395). بررسی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری در تهران و تحلیل جامعه‌شناختی آن. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی.
نایبی، هوشنگ، صدیق سروستانی، رحمت‌اله و قهرمانی، سهراب. (1390). نقش فضاهای بی‌دفاع شهری در رفتارهای خشونت‌آمیز. دانش انتظامی، 13(1)، 199-231. 
وظیفه‌دوست، حسین و امینی، مهدی. (1388). بررسی میزان اهمیت شاخص‌های کیفیت زندگی شهری تهران؛ از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری. مطالعات مدیریت شهری، 1(3)، 1-18.
یعقوبی چوبری، علی. (1396). تبیین جامعه‌شناختی خشونت در استان گیلان: تحلیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی کشور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.