تبارشناسی استراتژی‌های قدرت برای مشروعیت بخشی و مشروعیت زدایی در عمل برنامه‌ریزی شهری؛ نمونه موردمطالعه: بازنگری طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی،پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد تمام شهرسازی، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بیان مسئله: در سایه مطالعات پست‌مدرنیستی در نقد رویکرد تجویزی برنامه‌ریزی شهری مدرنیستی این پرسش که چگونه مشروعیت تصمیمات برنامه‌ریزی شهری متأثر از روابط قدرت احراز می‌شود کمتر موردمطالعه قرار گرفته است.
هدف: این مقاله در تلاش برای تبیین ارتباط قدرت و مشروعیت در بستر واقعی برنامه‌ریزی شهری، با پیشنهاد رویکرد تحلیلی بر اساس تبارشناسی فوکو، استراتژی‌ها و ضداستراتژی‌های بازیگران قدرت را برای ایجاد سوژه‌های مطیعِ ادعاها و ضد ادعاهای مشروعیت تصمیمات در عمل و نتیجه این بازی استراتژیک قدرت یعنی بهنجارسازی را واکاوی می‌نماید.
روش: بر مبنای چهارچوب نظری و روش‌شناختی مبتنی بر تبارشناسی فوکو، تجربه بازنگری طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامون حرم مطهر- طرح طاش (1393-1399) بر اساس استراتژی انتخاب نمونه مفرط بررسی و با جمع‌آوری چندبعدی داده‌ها، 212 مستند رسمی، 563 مستند غیررسمی و 11 مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته تحلیل شد.
یافته‌ها: تبارشناسی بازنگری طرح طاش، نقش فعالانه بازیگران قدرت را در منازعه بر روی مشروعیت‌بخشی به یا مشروعیت‌زدایی از تجدیدنظر بنیادین طرح را نشان می‌دهد که در این بستر، تقابل استراتژی‌های قدرت منجر به تغییر عرصه منازعات بر روی مشروعیت از حوزه برنامه‌ریزی شهری به حوزه قضایی و بهنجارسازی "قضایی سازی تصمیم‌گیری" در حوزه شهرسازی می‌گردد.
نتیجه‌گیری: در عرصه منازعه آگاهانه مبتنی بر زمینه بازیگران بر روی مشروعیت در بستر بازی استراتژیک قدرت در عمل برنامه‌ریزی شهری، برخی از استراتژی‌ها معطوف به مشروعیت‌بخشی به و مشروعیت‌زدایی از تصمیمات، فرایندهای تصمیم‌گیری، بازیگران تصمیم‌گیر، معیارهای تصمیم‌گیری و تبعات تصمیم و برخی استراتژی‌ها معطوف به منازعه زدایی از مشروعیت (کنترل منازعه به نفع خود) هستند. با اعمال این استراتژی‌ها، در پایان منازعه بر روی مشروعیت سوژه‌های مطیعی (سوژه‌سازی) شکل‌گرفته که تابع بهنجارسازی جدید از تصمیمات، فرایندها، بازیگران، معیارها و تبعات می‌شوند. در نتیجه بازی استراتژیک قدرت، درک از مشروعیت در عمل برنامه‌ریزی شهری بازتنظیم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Genealogy of power strategies for legitimization and de-legitimization in Planning Practice: The case of Samen District's Urban Renewal

نویسندگان [English]

  • Sara Vosoughi 1
  • Farshad Noorian 2
1 Ph.D Candidate, Urban Planning, Fine Arts Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Full Professor, Department of Urban Planning, Fine Arts Faculty, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Background: Postmodernists adopt a critical approach to power and legitimacy by challenging the idealistic normative criteria of rationality and democracy as the basis of planning decision justification in an era where power is all-pervasive.
Objectives: Based on Foucault's genealogy, the paper proposes a conceptual framework for studying the influence of power strategies on legitimacy conflicts, by showing how actors in real decision-making situations use strategies and counter-strategies to control the conduct of others. As a result of the strategic game, the procedures of Normalization construct subjugated subjects who decide upon power claims and counter-claims of legitimacy.
Method: The analysis in this article focuses on power strategies for legitimization and de-legitimization of the Revision of Samen District's Urban Renewal Plan (2014-2020). The data originated from 10 narrative in-depth interviews, 212 official documents, and 563 unofficial documents.
Result: The genealogy of the Revision of Samen District's Urban Renewal Plan demonstrates the active roles of actors in the conflict over the legitimization and de-legitimization of the fundamental revision of the plan. Strategies and counterstrategies to control and win the conflict over the revision justification shift the formal planning struggle to an informal juridical one with their process, actors, criteria, and characteristics. In consequence, most parts of the main structure of the plan remain unchanged in the revised plan despite the initial official decision.
Conclusion: This study demonstrates that power struggles in strategic games intentionally create context-based ongoing conflicts over the legitimacy of decisions. In these conflicts, power is exercised through two different strategies: First, strategies to challenge the legitimacy of the decisions, decision-makers, the procedure of decision-making, norms of decision-making, and decision consequences. Applying these strategies leads to creating conflicts on legitimacy. Second, strategies to manage legitimacy conflicts. By using these strategies, power mainly gains and maintains control over struggles. The strategic game of power in planning practice constructs subjugated subjects who are obedient to the new normalization of the decisions, decision-makers, the procedure of decision-making, norms of decision-making, and decision consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legitimacy conflict
  • power game
  • Subjectification
  • Foucault
  • decision making

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1403
  • تاریخ دریافت: 28 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 22 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 18 آذر 1403