ارزیابی توسعه میان افزا در محله های شهری با رویکرد زمینه گرایی در افزایش تعاملات ساکنین (مطالعه موردی:کوی دانش تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی، گروه طراحی شهری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

توسعه میان­افزا، ضرورت گریزناپذیر شهر در مواجهه با رشد بی­رویه شهرنشینی، خزش شهر به حاشیه­ها و پراکنده­رویی می­باشد. اما تأثیر توجه به پیامد آن  بر پیکره­شهر در بهبود اقدامات آتی، ضرورت تمرکز بر مرحله ارزیابی را به رغم تأخر زمانی نسبت به مراحل اولیه توسعه، در درجه بالایی از اهمیت قرارداده و لزوم سنجش موفقیت هر توسعه را در گذر زمان در تطابق با اهداف مشخص شده از سوی نهادهای شهری و برنامه­های فرادست ایجاب میکند. اگرچه رشد شهر حاصل تعامل پیچیده­ی عوامل مختلف و گاهاً پنهان در طول زمان بوده و به تدریج نمود می­یابد؛ لیکن بازتاب کلیه­ی تصمیمات کلان و عوامل تاثیر گذار، اعم از کالبدی و کارکردی به مرور در محتوای ذهنی ساکنین بروز می­یابد. بر­این اساس میزان همگرایی ذهنی و اتفاق­نظر شهروندان در جهت تعامل هرچه بیشتر می­تواند نشانه­ای از اتخاذ تصمیمات به جا در بدو شکل گیری و انسجام حاصل از توسعه­ای موفق  و معیاری بر میزان تعاملات بخش اضافه­شده با زمینه، به لحاظ کارکردی و فضایی تبیین و تعبیر شود. هدف از این پژوهش  ارزیابی موفقیت توسعه میان­افزا در مطالعه موردی کوی­دانش تبریز پس از سپری شدن سه دهه از جاگیری در محله قدیمی امامیه با معیارهای مستخرج از اصول زمینه­گرایی و تاثیر آنها در محتوای ذهنی ساکنین می­باشد. دراین مقاله کوشیده شده است با مراجعه به منابع معتبر علمی، معیارهای ارزیابی توسعه میان­افزا بر اساس رویکرد زمینه­گرایی با روش متنی روایی استخراج و درنهایت میزان همگرایی ذهنی اهالی درمطابقت با این معیارها در مطالعه موردی کوی­دانش تبریز از طریق پرسشنامه و مصاحبه، با روش تحلیل داده­های کمی مورد­بررسی قرارگیرد. نتایج مطالعات نشان می­دهد ساکنین کوی دانش به غیر از تعاملات اجتماعی و فرهنگی و تعهد اکولوژیکی از حیث سایر معیارهای زمینه­گرایی اعم از مشارکت فضایی، معنایی، تاریخی، تمایلی برای تعامل با محلات مجاور نداشته و در مجموع ترجیح بر دوری­گزینی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Infill Development in Urban Neighborhoods Using Contextual Approach to Increasing Interactions of Residents (Case Study: Danesh Alley, Tabriz City)

نویسنده [English]

  • mohammad ali banihashemi
Faculty Member, Department of Urban Design and Design, School of Architecture and Urban Development, Islamic Art University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Infill development, the inevitable necessity of the city in the face of uncontrolled urbanization, is the creeping of city towards suburban and urban sprawl. However, the effect of paying attention to its consequences on the city's structure in improving future actions requires us to pay focal attention to evaluation in spite of its being carried out later in comparison to the early stages of development. It is also found inevitable to evaluate the success of each development over time in accordance with the objectives identified by urban institutions and national plans. Although the growth of city emerges gradually and is the result of the complex interaction of various and sometimes hidden factors over time, the reflection of all major decisions and influential factors, both physical and functional, is progressively updated in the mental content of the inhabitants. Based on this, the rate of mental convergence and citizens’ consensus for further interactions can be indicative of making due decisions at the beginning of the formation and coherence of successful development in the level of interactions of the section added to the field in terms of function and space. The purpose of this study is to evaluate the success of infill development in a case study of Danesh Alley in Tabriz city after the residents’ three decades of settlement in the old neighborhood of Imamiyeh using the criteria extracted out of the principles of contextualism and their effect on the mental content of the residents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Infill development
  • Contextualism
  • Danesh Alley
  • Coherence
  • Interaction
آئینی، محمد و زهرا السادات اردستانی. (1388). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه­های توسعه درون­زای شهری. نشریه هویت شهر، 3(5)، 58-47 .
اسدبیگی، حمید. (1394). ضرورت توسعه میان­افزا در مدیریت زمین پایدار حریم شهر تهران. ماهنامه شهر نگار، 72، 50-63.
ایزیدی قادر، اعتصام ایرج، حبیب فرح، مختاباد امرئی مصطفی. (1392). جستاری بر تبیین دیدگاه­های منطقه­گرایی و سیر تحول آن­ها در معماری معاصر. فصلنامه نقش­جهان، 3(1)، 7-18.
بحرینی، حسین، بلوکی، بهناز و تقابن، سوده. (1388). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر، جلد اول: اواخر قرن 19 تا دهه هفتم قرن 20 میلادی 3006. تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
بهزادفر، مصطفی. (1384). طراحی شهری در زمینه بررسی موردی بم. فصل نامه آبادی، 49، 96-82.
تولایی، نوین. (1380). زمینه­گرایی در شهرسازی. نشریه هنرهای زیبا، 10، 43-34.
تولایی، نوین. (1386). شکل شهر منسجم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
راستین، پگاه و نیما ولی بیگ. (1393). بررسی نقش ساختارهای میان افزا با دیدگاه زمینه گرا، در توسعه پایدار شهری در بافت های قدیمی. مقاله منتشر شده در کنفرانس بین المللی روشهای نوین طراحی و ساخت در معماری زمینه گرا، تبریز.
رفیعیان، مجتبی، براتی، ناصر و آرام، مرضیه. (1389). سنجش ظرفیت توسعه فضاهای بدون استفاده در مرکز شهر قزوین با تاکید بر رویکرد توسعه میان افزا. فصلنامه­ی معماری و شهرسازی، 3 (5)، 45-61.
زالی، شقایق. (1394). بازآفرینی بافت تاریخی شرق بازار ارومیه با رویکرد زمینه گرایی. پایان نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
سعیدی رضوانی، نوید، داوودپور، زهره، قدری، الهام و سرور، رحیم. (1392). کاربرد اصول توسعه­ میان­افزا در بهبود فضایی-عملکردی بافت های شهری (مطالعه موردی:منطقه 17 شهرداری تهران). جغرافیا، 11 (36)، 159-180.
ظاهری، محمد. (1387). نقش روند گسترش کالبدی شهر تبریز در ایجاد تغییرات کاربری اراضی حومه شهر و روستاهای حوزه نفوذ. مجله جغرافیا و توسعه، 11، 181-198.
فتحی، حسن. (1973). ساختمان سازی با مردم. ترجمه علی اشرفی، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
فرشچین، امیر رضا، شریفیان، احسان، رفیعیان، مجتبی و رمضانی، راضیه. (1396). تبیین نظری مبانی توسعه میان افزا ورویکرد های رویه ای آن. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، 23، 165-182.
قاسمی شکتایی، شیدا و حقیقت نائینی، غلامرضا. (1392). ارائه چارچوب عمومی توسعه میان افزا. مقاله منتشر شده در همایش ملی معماری مدیریت و فرهنگ معماری.
گلکار، کوروش. (1387). محیط بصری شهر سیرتحول از رویکرد تزئینی تا رویکرد پایدار. مجله علوم محیطی، 5(4)، 95-113.
ماجدی، حمید و زرآبادی، زهراسادات­سعیده. (1389). شهر نشان­دار به­مثابه شهر زمینه­گرا. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات فرهنگی، 2(3)، 1- 21.
­مهدیزاده، جواد. (1382). نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی-فضایی شهر تهران(دوره تکوین کلانشهرتهران 1340- 1357). مجله جستارهای شهرسازی، 4، 37-43.
میرکتولی، جعفر و حسینی، محمد حسن. (1392). ارزیابی تناسب اراضی میان بافتی شهر گرگان برای توسعه میان افزا با استفاده ترکیبی از  AHPوGIS.  فصل نامه عملی-پژوهشی مطالعات شهری، 3 (9)، 69-79.
میرمقتدایی، مهتا، رفیعیان، مجتبی و سنگی، الهام. (1389). تاملی بر مفهوم توسعه میان افزا و ضرورت آن در محلات شهری. ماهنامه شهرداریها، 98، 44-51.
نسترن، مهین و قدسی، نرگس. (1394). شناسایی پهنه های مستعد توسعه میان افزا در نواحی ناکارآمد مراکز شهرها (نمونه موردی: منطقه یک اصفهان). مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، 6 (20)، 51-68.
وارثی، حمیدرضا. (1383). تحلیلی بر وضعیت بافت تاریخی اصفهان. فصلنامه فرهنگ اصفهان، 27 و 28، 62-71.
یزدانی، محمد حسین و پوراحمد، احمد. (1386). تاثیر مدرنیسم بر تحولات کالبدی شهرهای ایرانی-اسلامی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 84، 29-52.
Dorsey, J.W. (2003). Brownfields and Greenfields: The Intersection of Sustainable Development and Environmental Stewardship. Environmental Practice, 5(1), 69-76.
Steiner, Frederick Kent Butler, 2012  Planning and Urban Design Standards, John Willey & Sons.    
Farris’s J. Terence. (2001). The Barriers to using urban infill development to achieve smart growth. Taylor & Francis.
American Planning Association (APA), 2006, Planning and Urban Design Standards.John Willey & Sons.