تبیین فرهنگ جنسیتی فضا در گذرهای شهر اسلامی- ایرانی

اسدی محل چالی, مسعود; پیربابایی, محمدتقی; مقصودی, منیژه

doi:10.22124/upk.2019.11840.1148

تبیین فرهنگ جنسیتی فضا در گذرهای شهر اسلامی- ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

² دانشیار، گروه شهرسازی اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

³ دانشیار، گروه انسان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22124/upk.2019.11840.1148

چکیده

فضاهای عمومی شاهد برقراری سه نوع ارتباط کلی میان جنسیت و فضا است، این ارتباطات شامل (1) ارتباط مردان با فضا، (2) ارتباط زنان با فضا و (3) ارتباط مردان و زنان با فضا می‎باشد. این ارتباطات فضایی تبیین‎کننده سه نوع فضای متمایز مردانه، زنانه و مختلط بوده و برقراری تعادل در این روابط عمده‎ترین مسئله تحقیق است. جنسیت‎فضا اشاره به خصیصه‎ای از مکان دارد که در مطالعات فرهنگی مورد تاکید واقع می شود و منجر به شکل‎گیری هویت مستقلی برای آن می‌شود. برنامه‌ریزی فرهنگ‎جنسیتی‎فضا بر آثار برنامه‌ریزی بر مردان و زنان تأکید می‌کند و هم‌زمان بر آثار تحرکات مردان و زنان بر برنامه‌ریزی متمرکز می‌شود. شخصیت‌های مردانه و زنانه اغلب ساختارهایی اجتماعی محسوب می‌شوند، آن‌چه به‎مثابه جنسیت ایجادکننده تغییرات معناداری در طی زمان است. سایت انتخاب‌شده درجهت انجام پژوهش گذر تربیت تبریز می‌باشند و با روش تلفیقی که بر دو قسم کمی شامل پرسشنامه و کیفی مشتمل‎بر مشاهدات میدانی به ارزیابی مدل پرداخته شده‌است. هدف از انجام این مقاله بررسی کیفیت تاثیر ابعاد فضاهای کالبدی، بازنمایی‌های فضا و فضاهای بازنمایی بر فرهنگ‎جنسیتی‎فضا می‌باشد. بر پایه مدل ساختاری تحقیق، روش کمترین مربعات جزئی آزمون گردید و باسطح اطمینان 95% مقادیر t-value سطوح معناداری برای تمامی مسیرها از میزان استاندارد 96/1 بالاتر به‎دست آمد که گواه وجود روابط معنادار میان متغیرهای پژوهش می‎باشد. در نهایت این یافته حاصل‌شد که مردان مطلوب‌ترین شاخص را حس قدرت با میانگین (3.51) انتخاب کرده و پس از آن هیجان (3.44) و مالکیت (3.41) را انتخاب کردند. زنان نیز مطلوب‌ترین شاخص را خاطرات با میانگین (3.89) انتخاب کرده و پس از آن الهام‌ها (3.78) و احساسات (3.66) قرار دارد. جالب اینست که تمام این شاخص‌ها هم ازجمله شاخص‌های فضاهای بازنمایی‌ای هستند که از دو مولفه دیگر یعنی بازنمایی‌های فضا و فضاهای مادی بیشترین تاثیر را بر فرهنگ‌جنسیتی‌فضا از منظر مردان و زنان داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Explanation of the Concept of the Space’s Gender Culture In the Islamic- Iranian Urban Passages

نویسندگان [English]

Masoud Asadi Mahal Chali ¹
Mohammadtaghi Pirbabaei ²
Manijeh Maghsudi ³

¹ PhD Student, Faculty of Islamic Urban Planning and design and Architecture, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran

² Associate Professor, Faculty of Islamic Urban Planning and design and Architecture, Tabriz Islamic Art University, Tabriz,, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Anthropology Group, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Public spaces witness three different relations between gender and space. These relationships are (1) the relation between men and space, (2) the relation between women and space, and (3) the relation between men/women and space. These spatial relationships are based on the three different spaces which are masculine, feminine, and mixed. The main problem of this research is how to balance among them. Space gender refers to some feature of the place which is emphasized in cultural studies and leads to an independent personality. The planning for the space’s gender culturehighlights the effects of planning on males and females, as well as the impacts of men and women on the planning itself. It was a mixed methods study which was done in Tarbiat walkway of Tabriz city. The quantitative part of study was done using a questionnaire and the qualitative part was done based on field observation. The main aim of the research was to investigate the effect of material space, representations of space, and spaces of representation on the space’s gender culture. The structural model of the research evaluated the Partial Least Squares through Smart PLS software. The result of t-value showed that significant levels are more than the standard 1.96 for all the routs by confidence level of 95% which shows the significant relationship among the variables of this study. Finally, it was found that the most optimal choice of men is the sense of power through (3.51) average point, then the thrill (3.44) and ownership (3.41) are their second and their third choices. Women choose memories as the most optimal indicator by (3.89) average point. After that inspiration (3.78) and feelings (3.66) are two other priorities of them. The important point is that all these indicators are among the indicators of spaces of representation too. Also, it can be mentioned that the spaces of representation have more effect on the space’s gender culturethan the other variables.

کلیدواژه‌ها [English]

Gender Culture
Planning
Spaces of Representation
Urban Passages
Tabriz's Tarbiat Walkway

مراجع

اسدی محل چالی، مسعود. (1394). فراتر از شهرسازی، آنچه برنامه ریزان و طراحان ایرانی باید بدانند، با مقدمه ای از دکتر مجتبی رفیعیان. تهران: انتشارات آرمانشهر.

اسدی محل چالی، مسعود. (1395). فضاهای جنسیتی و تجربه شهر، با مقدمه ای از دکتر دفنی اسپاین و دکتر بیرجیت سوار. تهران: انتشارات آرمانشهر.

اعتماد، گیتی. (۱۳۹۱). سخنرانی با عنوان «جنسیت و فضای عمومی»، گروه مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی، ۲۰ آذر، از http://anthropology.ir/dossier/689

پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده. (1391). الفبایروانشناسیمحیطبرای طراحان. تهران: انتشارات آرمانشهر.

حبیبی، سید محسن. (۱۳۹۱). از شار تا شهر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ یازدهم.

دانشپور، عبدالهادی، رضازاده، راضیه، سجودی، فرزان، محمدی، مریم. (1392). بررسی کارکرد و معنای فرم شهر مدرن از منظر نشانه شناسی لایه ای، نامه معماری و شهرسازی. 11، 71-87

دانشپور، عبدالهادی؛ روستا، مریم. (1391). خوانش ساختار شهر؛ گامی به سوی شکل شناسی شهری. انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 4، 45-54.

دیورینگ، سایمون. (1382). مطالعات فرهنگی، ترجمه نیما ملک محمدی و شهریار وقفی پور. تهران: تلخون.

رضوانی، محمدرضا؛ احمدی، علی. (1388). مکان و نقش فرهنگ در شکل‎گیری هویت مکانی. پژوهش فرهنگی، 6، 68-45.

زیاری، کرامت اله. (1382). تأثیر فرهنگ در ساخت شهر(با تأکید بر فرهنگ اسلامی)، جغرافیاوتوسعه، 108-95.

نقیزاده، محمد؛ زمانی، بهادر؛ کرمی، اسلام. (1389). ملاحظات فرهنگی در شکل دهی به نماهای شهری با تکیه بر ساختار نماهای شهری ایرانی در دوران اسلامی. هویت شهر، 5(7)، 61-74

هال، استوارت. (1386). مطالعاتفرهنگیومیراث‌های نظریآن،محمدرضایی (ویراستار)، مطالعات فرهنگی: دیدگاه‌ها و مناقشات، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

هال، استوارت. (1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی.

وایت، ویلیام اچ. (1392). زندگی اجتماعی فضاهای شهری کوچک. ترجمه مسعود اسدی محل چالی، تهران: انتشارات آرمانشهر.

Bramley, Glen; Kirk, Kirk. (2005). Does planning make a difference to urban form? Recent evidence from Central Scotland. Environment and Planning A, 37(2), 355-378.

Butler, Judith. (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: Routledge.

Choua, S.W.; Chen, P.Y. (2009). The Influence of Individual Differences on Continuance Intentions of Enterprise Resource Planning (ERP). International Journal of Human Computer Studies, 67(6), pp. 484–496.

Doan, Petra L. (2010). Gendered Space, In Encyclopedia of urban studies, edited by Ray Hutchison, Thousand Oaks: SAGE.

Fatani, Khadijah; Mohamed, Mady; Al-Khateeb, Samah (2017). Sustainable Socio-cultural Guidelines for Neighborhood Design in Jeddah. Procedia Environmental Sciences, 37, 584-593.

Fornell, Claes; Larcker, David (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), pp. 39−50.

Harvey, David. (2006). Space as a keyword, In Gregory, D. & Castree, N. (eds.) David Harvey: A Critical Reader, pp 270-293. Malden: Blackwell.

Herdt, Gilbert, ed. (1994). Third Sex, Third Gender: Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History. New York: Zone Books.

Johnson, Louse. (2006). “Browsing the Modern Kitchen—A Feast of Gender, Place, and Culture (Part 1).” Gender, Place, and Culture 13(2): 123–32.

Lefebvre, Henry. (1991). the Production of Space, Oxford, UK: Blackwell.

Massey, Doreen. (1994). Space, Place, and Gender. Oxford, UK: Blackwell.

Miranne, Kristine B.; Alma H. Young, eds. (2000). Gendering the City: Women, Boundaries, and Visions of Urban Life, Lanham, MD: Rowman & Littlefield.

Najmabadi, Afsaneh. (2005). Women with mustaches and men without beards: gender and sexual anxieties of Iranian modernity, Berkeley: University of California Press.

Peake, Linda. (2009). “Gender in the City”, In Rob Kitchin and Nigel Thrift (Eds), the International Encyclopedia of Human Geography, Amterdam: Elsevier.

Spain, Daphne. (1992). Gendered Spaces. Chapel Hill: University of North Carolina Press.