سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیطی و پایداری اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار شهرسازی، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد شهرسازی، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری و منطقه ای، گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

توجه به کنش متقابل میان شاخص های محیطی و اجتماعی مانع از نگاه تک بعدی به مبحث توسعه پایدار در شهرسازی می شود و نتایج حاصل از تحلیل آن می تواند به عنوان راهنمایی مفید برای شهرسازان به کار گرفته شود. از اینرو هدف مقاله حاضر تبیین ارتباط میان رضایتمندی شهروندان از فاکتورهای محیطی و اجتماعی مؤثر بر توسعه محلات شهری در نمونه موردی محله چیذر شهر تهران می باشد. پژوهش حاضر، یک تحقیق میدانی و با رویکرد توصیفی تحلیلی بوده که در آن چارچوب نظری با استفاده از روش اسنادی تدوین گردیده است و با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه به گردآوری داده ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشاندهنده متوسط بودن میزان رضایت ساکنین از کیفیت های محیطی و پایین بودن پایداری اجتماعی می­باشد که در بین شاخص های کیفیت محیطی؛ پیاده مداری و ایمنی، و در بین شاخص های پایداری اجتماعی؛ اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی به ترتیب بالاترین و کمترین میزان رضایت را دارند. همچنین رابطه معنی دار بین شاخص های کیفیت محیطی و پایداری اجتماعی و تأثیرگذاری آن ها بر یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت که طبق آن میزان همبستگی متغیر اعتماد اجتماعی با پیاده مداری (412/0)، ویژگی های بافت (489/0) و ویژگی های کالبدی (512/0) در حد متوسط، میزان همبستگی روابط اجتماعی با پیاده مداری (336/0)، ویژگی های کالبدی (331/0) و ایمنی (331/0) در حد متوسط، میزان همبستگی مشارکت اجتماعی با ویژگی های عملکردی (503/.) و ویژگی های بافت (341/0) در حد متوسط، و در نهایت میزان همبستگی احساس امنیت با ویژگی های عملکردی (335/0) در حد متوسط ارزیابی گردید و در سایر موارد همبستگی قابل توجهی میان متغیرها دیده نشد.  همچنین نقش اساسی مرکز محله، پیاده مداری، شبکه های اجتماعی محلی و فضاهای زمینه ساز رخ دادن کنش ارتباطی، به عنوان مهمترین فاکتورهای تقویت کننده کنش متقابل میان کیفیت های محیطی و پایداری اجتماعی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Citizen Satisfaction Evaluation of Relationship between Environmental Qualities and Social Sustainability (Case Study: Chizar Neighborhood, Tehran, Iran)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sheikhi 1
  • Mahmood Jomepour 2
  • Afshin Sajadi 3
1 Department of urban and regional planning, school of social sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
2 Department of urban and regional planning, school of social sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
3 Department of urban and regional planning, school of social sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Attention to interaction between environmental and social indicators prevents a one-dimensional view of the sustainable development in urban planning and the results of its analysis can be used as a useful guide for urban planners. Therefore, this paper aims to citizen satisfaction evaluation of the relationship between physical and social factors in growth and development of neighborhoods especially in the case of Chizar neighborhood located in city of Tehran. This research is a fieldwork with descriptive-analytical approach, its theoretical framework has been collected by librarian studies, and data have been collected by surveying method and questionnaire tools. The result of research showed the average level of Chizar inhabitants in environmental qualities and low level in social sustainability. In environmental quality indexes, the walkability and safety, and in social sustainability indexes, social trust and social partnership respectively have maximum and minimum level between other indexes. Meaningful relationship between environmental quality and social sustainability was checked and their relationship was proven; also, the relationship between their indexes was checked and proven. In addition, the central role of the neighborhood center, walkability, local community networks and the contextual areas of communicative action have been identified as the most important factors contributing to the interaction between environmental quality and social sustainability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chizar
  • Environmental quality
  • satisfaction
  • Social sustainability

مراجع

اورنگ، ملاحت. (1386). سنجش کیفیت محیط در بازسازی های پس از سانحه مطالعه موردی فضاهای عمومی شهر بم. پایان­نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی.
بحرینی، سید حسین و طبیبیان، منوچهر. (1377). مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری. محیط شناسی، 24(21)، 41-56.
تیبالدز، فرانسیس. (1387). شهرسازی شهروندگرا. ترجمه محمد احمدی نژاد. تهران: نشر خاک.
جمعه پور، محمود. (1392).  برنامه ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه ای. تهران: سمت.
جهانتاب، محمد. (1390). تأثیر سرمایه اجتماعی بر احساس امنیت. رساله منتشر نشده دکتری. دانشگاه علامه طباطبایی تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی رفاه.
حاجی پور، خلیل. (1385).  برنامه ریزی محله مبنا رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار. نشریه هنرهای زیبا، 1(26)، 37-46.
خدایی، زهرا؛ و پورخیری، علی. (1388). کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان. پژوهشنامه مدیریت و برنامه ریزی شهری، 24 (36)، 129-152.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری زاده، زهرا وفرزاد، مهناز. (1392). مطلوب سنجی محیط های شهری، نگرش تحلیلی در سنجش کیفیت محیط شهری. تهران: نشر شهر.
شاهین راد، مهنوش. (1386). بررسی عنصر آب در طراحی فضاهای شهری. پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی.
صرافی، مظفر. (1380). بنیادهای توسعه پایدار کلان شهر تهران، مقاله منتشر شده در همایش موازین توسعه و ضد توسعه فرهنگی- اجتماعی شهر تهران. تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران.
عزیزی، محمد مهدی. (1385). محله مسکونی پایدار مطالعه موردی نارمک. نشریه هنرهای زیبا، 27(27)، 35-46.
علی پور، روجا؛ خادمی، مسعود؛ سنماری، محمدمهدی و رفیعیان، مجتبی. (1391). شاخصه های کیفیت محیطی در شناسایی اولویت های مداخله در محدوده بافت فرسوده شهر بندرلنگه. باغ نظر. 9(20)، 13-22.
کاظمی محمدی، سید مهدی. (1378). ارزیابی توسعه پایدار در توسعه شهری پژوهش موردی شهر قم. رساله منتشر نشده دکتری. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای انسانی.
کلانتری، خلیل و عبدالله­زاده، غلامحسین. (1391). برنامه ریزی فضایی و آمایش سرزمین. تهران: فرهنگ صبا.
گلکار، کوروش. (1379). مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه. 11(32). 38-65.
لینچ، کوین. (1376). تئوری شکل خوب شهر. ترجمه حسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
Adebote, D. A., Oniye, S. J., & Muhammed, Y. A. (2008). Studies on mosquitoes breeding in rock pools on inselbergs around Zaria, northern Nigeria. Journal of Vector Borne Diseases, 45(1), 21-29.
Bentley, I. (Ed.). (1985). Responsive environments: A manual for designers. Routledge.
Bernheim, S. M., Ross, J. S., Krumholz, H. M., & Bradley, E. H. (2008). Influence of patients’ socioeconomic status on clinical management decisions: a qualitative study. The Annals of Family Medicine, 6(1), 53-59.
Bonaiuto, M., Fornara, F., & Bonnes, M. (2003). Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome. Landscape and urban planning, 65(1-2), 41-52.
Carmona, M., & Tiesdell, S. (Eds.). (2007). Urban design reader. Routledge.
Colantonio, A., & Lane, G. (2007). Measuring social sustainability, Best Practice from Urban Renewal in the EU, 2007/01: EIBURS Working Paper Series. Oxford Institute for Sustainable Development (OISD)–International Land Markets Group.
Cooper, R., Evans, G., & Boyko, C. (2009). Designing sustainable cities. John Wiley & Sons.
Cowan, R., & Rogers, L. (2005). The dictionary of urbanism (Vol. 67). Tisbury: Streetwise press.
DETR & CABE. (2000). By Design: Urban Design in the Planning System: Toward better Practice, London: DETR Publication.
Dye, C. (2008). Health and urban living. Science, 319(5864), 766-769.
Eizenberg, E., & Jabareen, Y. (2017). Social sustainability: A new conceptual framework. Sustainability, 9(1), 68.
English Partnerships & Housing Corporation. (2000). Urban Design Compendium2: Delivering Quality Places. London: Roger Evans Associate.
Fobil, J., May, J., & Kraemer, A. (2010). Assessing the relationship between socioeconomic conditions and urban environmental quality in Accra, Ghana. International journal of environmental research and public health, 7(1), 125-145.
Greed, C., & Roberts, M. (2014). Introducing urban design: interventions and responses. London: Routledge.
Jacobs, J. (1961). The death and life of great American cities, London: Vintage.
Jenkins, B., Annandale, D., & Morrison-Saunders, A. (2003). The evolution of a sustainability assessment strategy for Western Australia. Environmental and Planning Law Journal, 20(1), 56-65.
Maclaren, V. (1996). Urban sustainability reporting. Journal of American Planning Association, 62(2): 183-184.
Magee, L., Scerri, A., James, P., Thom, J. A., Padgham, L., Hickmott, S., ... & Cahill, F. (2013). Reframing social sustainability reporting: towards an engaged approach. Environment. development and sustainability, 15(1), 225-243.
Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing—a social geographical perspective. Landscape and urban planning, 65(1-2), 19-30.
Polese, M., & Stren, R. E. (Eds.). (2000). The social sustainability of cities: Diversity and the management of change. University of Toronto Press.
Reekie, R. F. (1972). Design in the built environment, London: Edward Arnold.
Sachs, I. (1999). Social sustainability and whole development: exploring the dimensions of sustainable development. Sustainability and the social sciences: a cross-disciplinary approach to integrating environmental considerations into theoretical reorientation, 25-36.
Samuelsson. B., Azar, C., Holmberg, J., Johansson D.J.A., Morrison, G., Nassen J., Ahman, M., Ahlback, A., Sterner, T. & Hyden, H. (2004). From Here to Sustainability-Is the Lisbon/Gotenborg Agenda Delivering?,Sweden:Chalmers University Publications.
Shahbaz, M., Mallick, H., Mahalik, M. K., & Loganathan, N. (2015). Does globalization impede environmental quality in India?. Ecological Indicators, 52, 379-393.
Shearlock, C., James, P., & Phillips, J. (2000). Regional sustainable development: are the new regional development agencies armed with the information they require?. Sustainable Development, 8(2), 79-88.
Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & De Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study. Landscape and urban planning, 65(1-2), 5-18.
Weingaertner, C., & Moberg, Å. (2014). Exploring social sustainability: Learning from perspectives on urban development and companies and products. Sustainable Development, 22(2), 122-133.
Wheeler, S. M. (2013). Planning for sustainability: creating livable, equitable and ecological communities. London: Routledge.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 دی 1348
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1348

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار