طراحی الگوی برنامه ریزی توسعه گردشگری شهر بابلسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

گردشگری به عنوان متنوع­ترین و بزرگترین فعالیت خدماتی درجهان، مهمترین منبع درآمد و ایجاد فرصت­های شغلی برای بسیاری از کشورهای دنیا است. از گردشگری به عنوان موتور توسعه نام برده می شود، و به علت اهمیتی که از نظر اقتصادی، اجتماعی دارد روز به روز بیشتر مورد توجه قرار گرفته و دولت­ها به آن اهمیت می­دهند و امروزه یکی از پایه­های اصلی و استوار اقتصاد جهان است که با ایجاد بالاترین میزان ارزش افزوده به صورت مستقیم و غیرمستقیم می تواند سایر فعالیت­های اقتصادی و فرهنگی را تحت تأثیر قراردهد. برنامه ریزی و توسعه گردشگری به عنوان عامل مهمی درروند اقتصادی شدن امور اجتماعی، فرهنگی، و نگرش ابزاری و کاربردی و کالایی به طبیعت و فرهنگ، توجه به دیدگاههای مختلف درباره گردشگری را ضروری می سازد. معمولا از توریسم به عنوان ابزاری برای تحریک اقتصادهای بحرانی و تقویت فعالیت های توسعه ای از طریق ایجاد مشاغل و  درآمد استفاده می شود.. در تحقیقات معمول برنامه­ریزی راهبردی از تکنیک SWOT برای ارائه راهبردهای پیشنهادی استفاده می­گردد که این روش دارای کاستی­هایی مانند پیشنهاد تنها یک گروه از راهبردهای شناسایی شده و کنار گذاشتن سایر راهبردها و همچنین عدم ارائه تصویری روشن از روند برنامه­ریزی و سطوح مختلف آن و عدم مشخص کردن راهبردهای زیربنایی(مستقل­ترین) و وابسته­ترین راهبردها می­باشد. لذا در تحقیق حاضر که در پی شناسایی پتانسیل­های گردشگری شهرستان بابلسر و اتخاذ استراتژی­هایی بر مبنای این پتانسل­ها، جهت برنامه­ریزی توسعه­ی گردشگری این شهرستان است؛ این پژوهش بر حسب هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. روش جمع­آوری داده­ها نیز مبتنی بر روش­های اسنادی و پیمایشی است. بدین ترتیب داده­های تحقیق از چهار گروه جامعه­ی آماری (جامعه میزبان، گردشگران، مسؤولان و کارشناسان گردشگری) جمع­آوری شد. برای تحلیل عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر شهرستان بابلسر و تدوین استراتژی­های توسعه، مدل SWOT و برای طراحی و تبیین راهبردهای شناسایی شده از مدلسازی ساختاری تفسیری و نرم­افزار ISM به کار رفته است. بر پایه نتایج راهبردهای تنوع­بخشی (ST) برای برنامه­ریزی در جهت توسعه گردشگری شهر بابلسر قابل قبول می­باشند که موجب حفظ و نگهداری وضع موجود گردند. با توجه به راهبردهای معیار (ST) شناسایی شده و مدلسازی ساختاری تفسیری در محیط نرم افزار ISM نتایج نشان داد که راهبرد تدوین مقررات و ضوابط مربوط به چگونگی استفاده از مراکز گردشگری زیربنایی­ترین و راهبردهای تقویت زیرساخت­های گردشگری، استفاده از افراد متخصص در برنامه­ریزی و توسعه و بهبود مراکز ارائه دهنده خدمات به گردشگران وابسته­ترین راهبردها در ساختار مدل برنامه­ریزی راهبردی می­باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing the planning pattern of tourism development in Bābolsar city with the combinatorial approach (SWOT and ISM)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Akbarpour 1
  • Ali Gholami 2
  • Fatemeh Mohammadzadeh 2
1 Rāzi University, Kermānshāh, Irān
2 PhD Candidate in Geography and Rural Planning at the University of Tehrān, Tehrān, Irān
چکیده [English]

Tourism as the world's most diverse and largest service activity is the most important source of income and develops job opportunity for many countries around the world. Tourism is referred to as the engine of development, and because of its economic - social importance, it is getting more and more attention and the governments are paying more attention to it. Today, it is one of the main pillars of the world's economy that can directly and indirectly affect the other economic and cultural activities through creating the highest amount of the added value. The planning and development of tourism as an important factor in the process of economizing the social and cultural affairs, and the instrumental, functional and commodity attitude to the nature and culture necessitates the attention to the different views on tourism. Tourism is often used as a tool to stimulate critical economies and boost the developmental activities through the creation of jobs and income. In the routine strategic planning research, SWOT technique is used to propose strategies. This method has some shortcomings such as proposing only one set of identified strategies and excluding other strategies, as well as failing to provide a clear picture of the planning process and its various levels, and failing to identify the underlying (most independent) and most dependent strategies. This study aims to identify the potential of tourism in Bābolsar city and adopt the best strategies according to this potential to plan for the tourism development of this city. This study was applied according to its objectives and according to nature, it was a descriptive – analytic research. The data were collected based on the documentary and survey methods. The data were collected from the four groups of the statistical population (the host community, tourists, authorities and tourism experts). For the analysis of the internal and external factorsو influential on tourism in the Bābolsar City and the formulation of the development strategies, SWOT model was used. Also, to design and explain the identified strategies, interpretive structural modeling and ISM software were used.  Based on the results, the diversification strategies (ST) are acceptable for tourism development in the Bābolsar city. With regard to the identified standard strategies (STs) and the interpretive-structural modeling in the ISM software environment, the results showed that the strategy of formulating rules and regulations on how to use the tourism centers  is the most fundamental and the strategies of strengthening the tourism infrastructure, the use of experts in planning and development, and improving the service provider centers to tourists are the most dependent strategies in the strategic planning model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic Planning
  • Tourism of Bābolsar City
  • SWOT Model
  • Interpretive Structural Modeling (ISM)
بهرامی، حسین، نادری خورشیدی، علیرضا، کثیری­نژاد، تقی. (1389). چیستی و چاریی برنامه­ریزی راهبردی و بررسی الگوهای رایج آن. توسعه­ی انسانی پلیس،33، 33-11.
پوراحمد، احمد، حسینی، علی، اروجی، حسن، علیزاده، محمد. (1392). اولویت سنجش راهبردهای توسعه­ی گردشگری فرهنگی در منطقه­ی الموت قزوین. پژوهش­های انسانی، 45، 17-1.
جمالی، حسین، سجادی، ژیلا، رضویان، محمدتقی، حیدر، جهانگیری. (1397). ارزیابی مؤلفه­های تأثیرگذار بر رضایتمندی از مقاصد گردشگری مطالعه موردی: شهرهای ساحلی استان بوشهر. گردشگری شهری،5(3)،64-49.
دیناری، احمد. (1384). گردشگریشهریدرایرانوجهان. مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد.
رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داوود. (1385). راهکارهای توسعه­ی گردشگری دهستان لواسان کوچک با استفاده از مدل SWOT. فصلنامه­ی مدرس علوم انسانی،10(2)، 30-1
ظهیری­نیا، مصطفی، نیکخواه، هدایت­الله. (1394). بررسی نگرش ساکنان شهر بندرعباس نسبت به تأثیرات گردشگری. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 32، 65-43.
عظیمی گهراز، سیده سمیه، تیموری، ایرج. (1394). ارزیابی فعالیت­های گردشگری در شهرستان انزلی و ارائه­ی راهبردهای بهینه در راستای برنامه­ریزی گردشگری پایدار منطقه با استفاده از ANP و SWOT. گردشگری شهری،2(2)، 152-137.  
علی­پور، عباس، براری، معصومه، افراکتی، پایین. (1393). تحلیل مطلوبیت عناصر گردشگری از نگاه شهروندان در مجموعه­ی عباس آباد بهشهر. برنامه­ریزی توسعه گردشگری، 8، 200-186.
فنی، زهره، علیزاده طولی، محمد، زحمتکش، زینب. (1393). تاثیرات گردشگری بر توسعه پایدار شهری از نظر ساکنان (مورد مطالعه: جزیره قشم). مطالعات مدیریت گردشگری، 28، 72-39.
قادری، اسماعیل. (1383). آشنایی با صنعت جهانگردی (2). ماهنامه کجا ، 1(10)، 28-20.
مبینی دهکردی، علی، سلمانپور خویی، مجید. (1385). درآمدی بر برنامه­ریزی راهبردی و عملیاتی. نشریه راهبرد یاس، 6، 202-187.
محمدزاده، شیرزاد.(1381). بررسی اثرات توریسم بر کاربری اراضی شهری: شهر بابلسر.  پایان نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی،گروه جغرافیا.
ولدبیگی، شعیب. (1390). بررسی توانمندی­های گردشگری شهرستان پاوه با استفاده از مدل SWOTو تأثیر آن بر توسعه­ی شهری شهر پاوه. پایان­نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده جغرافیا وبرنامه ریزی محیطی.
مرکز آمار ایران (1395) نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
Gates, L. P. (2010) Strategic Planning with Critical Success Factors and Future Scenarios: An Integrated Strategic Planning Framework, Technical Report, Softeare Engineering Institute, Carnegie Mellon University
Hall, C.M., Page, S. J. (2001). Tourism and Recreation. London: Routledge.p.23.
Hatipoglu, B., Alvarez, M. D., & Ertuna, B. (2016). Barriers to stakeholder involvement in the planning of sustainable tourism: the case of the Thrace region in Turkey. Journal of Cleaner Production111, 306-317.
Hawkins, D. E., & Mann, S. (2007). The World Bank’s role in tourism development. Annals of Tourism Research34(2), 348-363.
Higham, J., & Lück, M. (2002). Urban ecotourism: a contradiction in terms?. Journal of Ecotourism1(1), 36-51.
Jimenez, B. S. (2013). Strategic planning and the fiscal performance of city governments during the Great Recession. The American Review of Public Administration43(5), 581-601.
King, B. E., & Jago, L. K. (2003). A tale of two cities: urban tourism development and major events in Australia. Travel and Tourism Research Association–Europe (Ed.), Urban tourism: Mapping the future, 122-133.
Le, C. C., & Dong, D. X. (2017). Factors affecting European tourists’ satisfaction in Nha Trang city: perceptions of destination quality. International Journal of Tourism Cities3(4), 350-362.
Oila, M., K. Mrrtines & L. Gabriel (2012). Tourism Management in Urban Region: Brazile Vest Urban Region. Journal of Sustainable Tourism, 3(29), 567-569.
Philemon, J. R. (2018). Assessment of tourists perception and satisfaction of tanzania destination. ORSEA JOURNAL.
Popescu, R. I., & Corbos, R. A. (2010). The role of urban tourism in the strategical development of Brasov area. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management5(7 (16), 69-85.
Rosentraub, M. S., & Joo, M. (2009). Tourism and economic development: Which investments produce gains for regions?. Tourism management30(5), 759-770.
Seyidov, J., & Adomaitienė, R. (2016). Factors influencing local tourists’ decision-making on choosing a destination: A case of Azerbaijan. Ekonomika (Economics)95(3), 112-127.
Stănciulescu, G. C. (2009). The role of urban marketing in the local economic development. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management4(1 (10), 114-135.
Timothy, D. J., & Wall, G. (1995). Tourist accommodation in an Asian historic city. Journal of Tourism Studies6(2), 63.
UNWTO (2007),http://www.world-tourism.org/facts/menus.htm.