بهسازی منظر حاشیه بزرگراه های درون شهری (موردپژوهی: بلوار چمران شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استادیار گروه معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

بزرگراه­ها از زیرساخت­های خطی هستند که ساختار، عملکردها و منابع محیطی یک قلمرو را تغییر می­دهند، در حالی که عنصر مهمی را در منظر روزانه مخاطبان تشکیل می­دهند. امروزه افزایش سفرهای درون شهری، بدون تلفیق یا همجواری مسالمت­آمیز با عناصر محیط طبیعی، فشارهای حاصل از زندگی شهری را تشدید کرده است. از آنجا که مخاطب، منظر و مسیر مجاور بزرگراه را نظاره‌گر است، بایستی در کنار جنبه­های زیبایی­شناختی، مؤلفه‌های ایمنی و امنیت هم در نظر گرفته شود. در این پژوهش، بهسازی منظر حاشیه بزرگراه چمران شیراز مورد توجه قرار گرفته است تا پس از شناخت معضلات، به ارائه راه­کارهایی برای ایجاد مسیرهای ممتد پیاده­روی که دارای جنبه تفریحی و تفرجی و منطبق با باغ­های موجود در سایت و متناسب با فرهنگ منطقه باشد، پرداخته شود. توجه به محور سبز حرکتی پیاده، ایمنی، خوانایی، پیوستگی، ساماندهی فضاهای فراغتی- فرهنگی هم­پیوند با فضاهای سبز و باز و ارتقای آسایش اقلیمی و بهره‌مندی بصری کاربران با در نظر گرفتن ویژگی‌ها و ادراکات انسان موردتأکید قرار گرفته است. در این راستا، ابتدا مؤلفه­های مؤثر در بهسازی منظر، از منابع متعدد استخراج و دسته‌بندی شده است و سپس به کمک روش دلفی و انجام مصاحبه‌های نیمه­ساختار یافته با متخصصان، میزان تأثیر عوامل استخراج‌شده، ارزیابی و اولویت‌بندی شد. سپس در راستای سنجش وضع موجود و اولویت­بندی ترجیحات استفاده­کنندگان، شهروندان شیراز به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده و در قالب پرسشنامه بسته مورد نظرسنجی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده­ها به وسیله نرم­افزار SPSS انجام شده است. یافته‌ها نشان داد تنوع در پوشش گیاهی اطراف مسیر پیاده، در نظرگرفتن فعالیت‌های مشارکتی (میانگین = 88/3)، در نظر گرفتن خوانایی راه، تنوع در نورپردازی و ایجاد سکانس‌های متوالی و منقطع (میانگین = 61/3) از اولویت‌های استفاده­کنندگان منظر اطراف بزرگراه بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Landscape Improvement of the Edge of Urban Highways (Case study: Chamrān Boulevard of Shirāz City)

نویسندگان [English]

  • Mahsa Borazjani 1
  • Mohsen Khorasanizadeh 2
  • Saeid Norouzian-Maleki 2
1 Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Highways are the linear infrastructures that alter the environmental structure, functions and resources in a territory, while constituting a significant component through which the individual comes into contact with the landscape. Nowadays, the increase in the urban travel, without integrating or peaceful mingling with the elements of the natural environment, has exacerbated the pressures of the urban life. Since the addressee looks at the landscape of the adjacent highway, the components of safety and security should also be considered along with the aesthetic component. The aim of this research was to identify the problems and find the solutions for the edge of Chamrān Boulevard in Shirāz city. The solutions involved developing a continuous walking route that would provide more recreational opportunities, linked up with the existing gardens and in accordance with the culture of the region. Attention to the green pedestrian pathways, safety, legibility, coherence, organizing the leisure – cultural spaces, linked with the green and open spaces, improving the climate comfort, the user’s visual interest along with taking into account the human being’s perceptions and characteristics have been emphasized. In the first stage, the effective indicators of the landscape improvement have been extracted from the literature and they were categorized. Then, the impact of the extracted factors was evaluated and prioritized using the Delphi technique and conducting the semi-structured interviews with experts. Afterward, Shirāz city citizens have been selected as the research sample, to measure the existing status and prioritize the users’ preferences. A close-ended questionnaire was used to collect data from the participants. Data analysis was done using SPSS software version 22. Findings showed that the vegetation diversity around the pedestrian pathway, considering the collaborative activities (Mean=3/88), considering the legibility of the path, variation in lighting and developing the continuous and interrupted sequences (M=3/61) were among the users’ priorities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Everyday Landscape
  • Landscape Improvement
  • Chamrān Boulevard of Shirāz city
  • Safety
  • Visual Perceptions

مراجع

اسدپور، علی؛ مظفر، فرهنگ؛ فیضی، محسن و بهزادفر، مصطفی. (1395). کاربست شاخص­های ادراک اجتماعی در بازآفرینی منظر رودخانه­های شهری (نمونه موردی رودخانه خشک شیراز). نشریه علوم و تکنولوژی محیط­زیست، 18(3)، 417-399.
اسماعیل­زاده، مریم. (1394). منظر و محوطه‌های بیمارستان: بررسی عوامل اثرگذار و شیوه‌های طراحی منظر. پایان‌نامه کارشناسی­ارشد معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
پاکزاد، جهانشاه. (1389). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
تقوائی، سید حسن. (1391). درآمدی بر تعریف‌ها و مبانی نظری معماری منظر. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
تقوائی، سید حسن. (1395). اهمیت طراحی منظر بزرگراه و آزادراه نقش لبه‌ها و جلوه‌های بصری. شهرسازی و معماری هفت شهر، 56-55، 10-30.
تقوائی، سید حسن، نوروزیان ملکی، سعید و علی‌دوست، شایسته. (1395). نقش منظر روزانه در کیفیت فضاهای شهری، موردپژوهی: مسیر خوابگاه کوی دختران در دانشگاه شهید بهشتی. صفه. 76، 56-71.
رفیعیان، مجتبی و خدائی، زهرا. (1388). بررسی شاخص­ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. راهبرد، 53، 227-248.
حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل. (1389). بهسازی و نوسازی بافت کهن شهری. سنندج: انتشارات دانشگاه کردستان.
قریب، فریدون. (1393). شبکه ارتباطی در طراحی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ماتلاک، جان. (1376). آشنایی با طراحی محیط و منظر. تهران: سازمان پارک­ها و فضای سبز تهران.
وزارت مسکن و شهرسازی. (1374). آیین­نامه طراحی راه­های شهری (بخش 10). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
Adinolfi, C., Suárez-Cáceres, G. P., & Carinanos, P. (2014). Relation between visitors’ behavior and characteristics of green spaces in the city of Granada, south-eastern Spain. Urban Forestry & Urban Greening, 13(3), 534-542.
Ahmed, S. A., & Ali, S. M. (2006). People as partners: Facilitating people’s participation in public–private partnerships for solid waste management. Habitat International, 30(4), 781-796.
Antonson, H. (2009). Bridging the gap between research and planning practice concerning landscape in Swedish infrastructural planning. Land Use Policy, 26(2), 169-177.
Antonson, H., Mårdh, S., Wiklund, M., & Blomqvist, G. (2009). Effect of surrounding landscape on driving behaviour: A driving simulator study. Journal of Environmental Psychology, 29(4), 493-502.
Armson, D., Rahman, M. A., & Ennos, A. R. (2013). A comparison of the shading effectiveness of five different street tree species in Manchester, UK. Arboriculture & Urban Forestry, 39(4), 157-164.
Arriaza, M., Cañas-Ortega, J. F., Cañas-Madueño, J. A., & Ruiz-Aviles, P. (2004). Assessing the visual quality of rural landscapes. Landscape and Urban Planning, 69(1), 115-125.
Blumentrath, C., & Tveit, M. S. (2014). Visual characteristics of roads: A literature review of people’s perception and Norwegian design practice. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 59, 58-71.
Cañas, I., Ayuga, E., & Ayuga, F. (2009). A contribution to the assessment of scenic quality of landscapes based on preferences expressed by the public. Land Use Policy, 26(4), 1173-1181.
Cao, C. S., Chen, L., Gao, W., Chen, Y., & Yan, M. (2006). Impact of planting grass on terrene roads to avoid soil erosion. Landscape and Urban Planning, 78(3), 205-216.
Cassatella, C. (2011). Assessing visual and social perceptions of landscape. In Landscape Indicators (pp. 105-140). Springer, Dordrecht.
Che, Y., Yang, K., Chen, T., & Xu, Q. (2012). Assessing a riverfront rehabilitation project using the comprehensive index of public accessibility. Ecological Engineering, 40, 80-87.
Cheng, B., Lv, Y., Zhan, Y., Su, D., & Cao, S. (2015). Constructing China’s roads as works of art: a case study of “esthetic greenway” construction in the Shennongjia region of China. Land Degradation & Development, 26(4), 324-330.
Coffin, A. W. (2007). From roadkill to road ecology: a review of the ecological effects of roads. Journal of Transport Geography, 15(5), 396-406.
Daniel, T.C. (2001). Whither scenic beauty? Visual landscape quality assessment in the 21st century. Landscape and Urban Planning, 54(1-4), 267-281.
Daniel, T. C., & Meitner, M. M. (2001). Representational validity of landscape visualizations: the effects of graphical realism on perceived scenic beauty of forest vistas. Journal of Environmental Psychology, 21(1), 61-72.
de Groot, M., Winnubst, M.H., van Schie, N., & van Ast, J. A. (2014). Visioning with the public: incorporating public values in landscape planning. European Planning Studies, 22(6), 1165-1181.
Denstadli, J.M., & Jacobsen, J. K. S. (2011). The long and winding roads: Perceived quality of scenic tourism routes. Tourism Management, 32(4), 780-789.
de Val, G.D.L.F., Atauri, J. A., & de Lucio, J.V. (2006). Relationship between landscape visual attributes and spatial pattern indices: a test study in Mediterranean-climate landscapes. Landscape and Urban Planning, 77(4), 393-407.
Du, H., Jiang, H., Song, X., Zhan, D., & Bao, Z. (2016). Assessing the Visual Aesthetic Quality of Vegetation Landscape in Urban Green Space from a Visitor’s Perspective. Journal of Urban Planning and Development, 142(3), 04016007.
Gallego, M. D., Luna, P., & Bueno, S. (2008). Designing a forecasting analysis to understand the diffusion of open source software in the year 2010. Technological Forecasting and Social Change, 75(5), 672-686.
Garré, S., Meeus, S., & Gulinck, H. (2009). The dual role of roads in the visual landscape: A case-study in the area around Mechelen (Belgium). Landscape and Urban Planning, 92(2), 125-135.
Girot, C. (2010). Road patterns. Landscape peripheral. Scape Magazine – Landscape Architecture and Urbanism, 5, 34-38.
Heiko, A. (2012). Consensus measurement in Delphi studies: review and implications for future quality assurance. Technological Forecasting and Social Change, 79(8), 1525-1536.
Hsu, C. C., & Sandford, B. A. (2007). The Delphi technique: making sense of consensus. Practical assessment, research & evaluation, 12(10), 1-8.
Jellema, A., Stobbelaar, D. J., Groot, J. C., & Rossing, W. A. (2009). Landscape character assessment using region growing techniques in geographical information systems. Journal of Environmental Management, 90, S161-S174.
Kaplan, R., & Kaplan, S. (1989). The experience of nature: A psychological perspective. Cambridge University Press.
Kienast, F., Frick, J., van Strien, M. J., & Hunziker, M. (2015). The Swiss Landscape Monitoring Program–A comprehensive indicator set to measure landscape change. Ecological modelling, 295, 136-150.
Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage publications.
Lamb, R. J., & Purcell, A. T. (1990). Perception of naturalness in landscape and its relationship to vegetation structure. Landscape and Urban Planning, 19(4), 333-352.
Larsen, S. E. (1997). Landscape, identity and literature. Journal of Literary Studies, 13(3-4), 284-302.
Martín, B., Ortega, E., Otero, I., & Arce, R. M. (2016). Landscape character assessment with GIS using map-based indicators and photographs in the relationship between landscape and roads. Journal of Environmental Management, 180, 324-334.
Martín, B., Arce, R., Otero, I., & Loro, M. (2018). Visual Landscape Quality as Viewed from Motorways in Spain. Sustainability, 10(8), 2592.
Merriman, P. (2004). Driving places: Marc Augé, non-places, and the geographies of England’s M1 motorway. Theory, Culture & Society, 21(4-5), 145-167.
Mueller, G. D., & Thompson, A. M. (2009). The ability of urban residential lawns to disconnect impervious area from municipal sewer systems. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 45(5), 1116-1126.
Ode, Å., Fry, G., Tveit, M. S., Messager, P., & Miller, D. (2009). Indicators of perceived naturalness as drivers of landscape preference. Journal of Environmental Management, 90(1), 375-383.
Özgüner, H., & Kendle, A. D. (2006). Public attitudes towards naturalistic versus designed landscapes in the city of Sheffield (UK). Landscape and Urban Planning, 74(2), 139-157.
O’Sullivan, O. S., Holt, A. R., Warren, P. H., & Evans, K. L. (2017). Optimising UK urban road verge contributions to biodiversity and ecosystem services with cost-effective management. Journal of Environmental Management, 191, 162-171.
Powell, C. (2003). The Delphi technique: myths and realities. Journal of advanced nursing, 41(4), 376-382.
Prasad, B. D. (2008). Content analysis. Research Methods for Social Work, 5, 1-20.
Ramírez, Á., Ayuga-Téllez, E., Gallego, E., Fuentes, J. M., & García, A. I. (2011). A simplified model to assess landscape quality from rural roads in Spain. Agriculture, Ecosystems & Environment, 142(3-4), 205-212.
Rogge, E., Nevens, F., & Gulinck, H. (2007). Perception of rural landscapes in Flanders: Looking beyond aesthetics. Landscape and Urban Planning, 82(4), 159-174.
Säumel, I., Weber, F., & Kowarik, I. (2016). Toward livable and healthy urban streets: Roadside vegetation provides ecosystem services where people live and move. Environmental Science & Policy, 62, 24-33.
Seamans, G. S. (2013). Mainstreaming the environmental benefits of street trees. Urban Forestry & Urban Greening, 12(1), 2-11.
Sevenant, M., & Antrop, M. (2009). Cognitive attributes and aesthetic preferences in assessment and differentiation of landscapes. Journal of Environmental Management, 90(9), 2889-2899.
Soliva, R., & Hunziker, M. (2009). Beyond the visual dimension: Using ideal type narratives to analyse people’s assessments of landscape scenarios. Land Use Policy, 26(2), 284-294.
Southworth, M., & Ben-Joseph, E. (2013). Streets and the Shaping of Towns and Cities. Island Press.
Taghvaei, S. H., & Hashemi Zadegan, S. A. (2016). Relating to Pedestrian Route and Expressway (Case study: Resalat expressway; The part joining Bayhaghi and Seyedkhandan terminal). Bagh-e Nazar, 13(39), 5-26.
Todorova, A., Asakawa, S., & Aikoh, T. (2004). Preferences for and attitudes towards street flowers and trees in Sapporo, Japan. Landscape and Urban Planning, 69(4), 403-416.
Tveit, M., Ode, Å., & Fry, G. (2006). Key concepts in a framework for analysing visual landscape character. Landscape Research, 31(3), 229-255.
van Bohemen, H. (2002). Infrastructure, ecology and art. Landscape and Urban Planning, 59(4), 187-201.
Van Eetvelde, V., & Antrop, M. (2009). Indicators for assessing changing landscape character of cultural landscapes in Flanders (Belgium). Land Use Policy, 26(4), 901-910.
Vukomanovic, J., Singh, K. K., Petrasova, A., & Vogler, J. B. (2018). Not seeing the forest for the trees: Modeling exurban viewscapes with LiDAR. Landscape and Urban Planning, 170, 169-176.
Xu, C., Ye, H., & Cao, S. (2011). Constructing China's greenways naturally. Ecological Engineering, 37(3), 401-406.
Yao, Y., Zhu, X., Xu, Y., Yang, H., Wu, X., Li, Y., & Zhang, Y. (2012). Assessing the visual quality of green landscaping in rural residential areas: the case of Changzhou, China. Environmental Monitoring and Assessment, 184(2), 951-967.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 مرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 شهریور 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار